„Kto znał – niech wspomni” o prywatnych nekrologach rocznicowych w czeskiej, słowackiej i polskiej prasie

• Authors: Gabriela Olchowa

Title variants

EN

»Who knew – mention«. About private obituaries in the Czech, Slovak and Polish press

Abstracts

EN

The subject of interest was made obituaries on the anniversary of the deceased's death announced by his relatives. The aim was to determine the structure of this funeral genre, describe the linguistic means used and provide typical features. Differences and similarities were indicated on the basis of comparative studies. The analysis included private anniversary obituaries included in the Czech, Slovak and Polish local press, which were published from 01/08/2017 to 31/12/2017. Solid components were created forming the structure of the studied texts: date of death anniversary; identification data of the deceased; memory; signature of the sender. The most distinguished are Polish obituaries, because they are the only ones that are not only a memory of a loved one's death, but above all they announce a holy mass for the deceased or invite for a common prayer, which is confirmed by the deeply rooted tradition and influence of Christianity on Polish culture. On the other hand, Czech and Slovak obituaries have the most common features, which, apart from minor differences, are identical. It was found that the texts studied have a stereotypical construction, often reproduced diagrams and a formulic language shape. The isolated and the most important part is devoted to the deceased, who is shown from the point of view of the mourners and the feelings they have, while the final formulas differentiate the obituaries within the studied languages. Studies have confirmed that the expression of remembrance of the deceased on the anniversary of his death is a customary behavior in Western Slavic cultures.

PL

Przedmiotem zainteresowania uczyniono nekrologi z okazji rocznicy śmierci zmarłego ogłaszane przez jego bliskich. Celem było ustalenie struktury tego gatunku funeralnego, opisanie wykorzystanych środków językowych i podanie typowych cech. Na podstawie konfrontatywnych badań wskazano różnice i podobieństwa. Analizie poddano prywatne nekrologi rocznicowe zamieszczone w czeskiej, słowackiej i polskiej prasie lokalnej, które ukazały się od 1.08.2017 do 31.12.2017 roku. Wydzielono stałe komponenty tworzące strukturę badanych tekstów: data rocznicy śmierci, dane identyfikujące zmarłego, wspomnienie, podpis nadawcy. Najbardziej wyodrębniają się nekrologi polskie, ponieważ jako jedyne stanowią nie tylko wspomnienie o śmierci bliskiego, ale przede wszystkim zawiadamiają o mszy świętej odprawianej w intencji zmarłego lub zapraszają na wspólną modlitwę, co poświadcza głęboko zakorzenioną w Polsce tradycję i wpływ chrześcijaństwa na kulturę polską. Z kolei najwięcej wspólnych cech mają nekrologi czeskie i słowackie, które poza niewielkim różnicami są tożsame. Stwierdzono, że badane teksty mają stereotypową konstrukcję, częstokrotnie powielane schematy i formuliczny kształt językowy. Wyodrębniona i najważniejsza część poświęcona jest zmarłemu, który ukazany jest z punktu widzenia żałobników i poprzez uczucia jakie żywią do niego, natomiast formuły finalne różnicują nekrologi w obrębie poszczególnych języków. Badania potwierdziły, że wyraz pamięci o zmarłym w rocznicę jego śmierci to zwyczajowe zachowanie w kulturach zachodniosłowiańskich.

Keywords

EN

obituary; funeral genres; Czech language; Polish language; Slovak language

PL

nekrolog; gatunki funeralne; język czeski; język polski; język słowacki

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Bohemistyka
• Year: 2018
• Issue: 3
• Pages: 259-274

Dates

published

2018

Contributors

author

Gabriela Olchowa

• Bańska Bystrzyca

References

• Balowski M., Sieradzki A., 2012, Stylistyka nagrobków cmentarza w Polskiej Ostrawie (badania wstępne), „Bohemistyka”, nr 3, s. 167–190.
• Borejszo M., 2002, Językowy kształt nekrologów, [w:] Język a komunikacja 4, t.1. Język trzeciego tysiąclecia II. Nowe oblicza komunikacji we współczesnej polszczyźnie. Red. G. Szpila, Kraków, s. 123–132.
• Hodarska M., 2011, Emocje i wartości w nekrologach ofiar katastrofy pod Smoleńskiem. „Zeszyty Prasoznawcze”, z. 1–2, s. 26–40.
• Http://parafiajakuba.pl/2012/10/wypominki-czym-sa-i-skad-sie-wziely/ [dostęp 2018.06.10].
• Https://www.parafia.cieszyn.org.pl/index.php/wirtualna-kancelaria/wspomnienie [dostęp 2018.06.10].
• Nekrologi – Jak napisać treść nekrologu? Przykłady, wzory. Online: https://www.bluneral.com/porady/nekrologi-jak-napisac [dostęp: 10.05.2018].
• Jakosz M., 2010, Polskie nekrologi w prasie – sposoby wartościowania językowego (na przykładzie »Gazety Wyborczej«). „Postscriptum Polonistyczne”, nr 2, s. 219–235.
• Kaptur E., 2008, Językowy kształt współczesnych nekrologów prasowych, Poznań.
• Kolbuszewski J., 1997, Z głębokim żalem... O współczesnej nekrologii. Wrocław.
• Nola di A.M., 2006, Tryumf śmierci. Antropologia żałoby, Kraków.
• Olma M., 2015, Kształt językowy korespondencji funeralnych z pocz. XX w. wobec współczesnych tekstów kondolencyjnych, [w:] Dialog z tradycją, t. IV. Język – komunikacja – kultura. Red. R. Dźwigoł i I. Steczko, Kraków, s. 387–401.
• Pleskalová J., 2017, Nekrolog. In: P. Karlík, M. Nekula, J. Pleskalová (eds.), CzechEncy – Nový encyklopedický slovník češtiny. Online: https://www.czechency.org/slovnik/NEKROLOG [dostęp: 10.05.2018].
• Steczko I., 2015, Z ostatnim pożegnaniem… O napisach na szarfach żałobnych, [w:] Dialog z tradycją, t. IV: Język – komunikacja – kultura. Red. R. Dźwigoł i I. Steczko, Kraków, s. 397–411.
• Wysoczański W., 2012, Umieranie i śmierć. Wielowymiarowość językowa. Wrocław.

Identifiers

DOI

10.14746/bo.2018.3.4

Biblioteka Nauki

908812