Odbiorca ma znaczenie, czyli jak snuć opowieść o historii powojennej Czechosłowacji

• Authors: Joanna Czaplińska

Title variants

EN

The reader does matter or how to tell a story about post-war Czechoslovakia

Abstracts

EN

The article focuses on a role of recipient in creating world depicted by authors writing in different conditions: as a domicile writer and as a writer in exile. As an example three novels were used: Báječná léta pod psa (1992) by Michal Viewegh, Ledová tříšť (Treibeis, 1992) and Zjasněná noc (Verklärte Nacht, 1997) by Libuše Moníková. Pascale Casanova’s methodology of dividing literatures and languages into two groups: „weak” and „strong” or „small” and „large” was applied. Author’s different circumstances lead to different styles of composition  of literary text: a domicile author is more intimate with their readers, uses mental leaps, irony and metaphors whereas an author in exile has to explain everything about their homeland, which results in comprehensive nearly essay-like passages of text. Reflections lead to a conclusion that writing is an act of patriotism for Moníková, who wants to familiarise her readers with the history of her motherland. On the other hand Vieweg’s writing is an act of self-expression.

PL

Artykuł dotyczy roli odbiorcy w kreowaniu świata przedstawionego przez pisarzy w dwóch odmiennych sytuacjach: pisarza krajowego oraz emigracyjnego. Jako przykład posłużyły trzy powieści: krajowa Báječná léta pod psa (1992) Michala Viewegha  oraz emigracyjne Ledová tříšť (Treibeis, 1992) i Zjasněná noc (Verklärte Nacht, 1997) Libušy Moníkovej. Podczas analizy zastosowano metodologię Pascale Cassanovy, dzielącą literatury na dwie grupy: literatury „słabe” i „mocne” lub, stosowane zamiennie, „młe” i  „duże”. Okoliczności, w których tworzy autor, determinują środki wyrazu, jakich używa: pisarz krajowy jest w bardziej osobistym kontakcie z czytelnikiem, używa skrótów myślowych, ironii czy metafor, natomiast pisarz emigracyjny jest zmuszony do wyjaśniania szczegółów dotyczącyh ich ojczyzny, co skutkuje stosowaniem w tekście niemal eseistycznych pasaży.  Rozważania te doprowadziły do konkluzji, że dla Moníkovej pisanie jest aktem patriotyzmu, poprzez który pragnie zapoznać swych niemieckojęzycznych czytelników z historią swojej ojczyzny, dla Viewegha zaś pisanie jest aktem ekspresji. 

Keywords

EN

Michal Viewegh; Libuše Moníková; literature in exile; language conversion of writer

PL

Michal Viewegh; Libuše Moníková; literatura emigracyjna; konwersja językowa pisarza

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Bohemistyka
• Year: 2018
• Issue: 4
• Pages: 350-360

Dates

published

2018

Contributors

author

Joanna Czaplińska

• Uniwersytet Opolski

References

• Casanova P., 2002, Consecration et accumulation de capital litteraire. „Actes de la recherche en sciences sociales” 144, s. 7–20.
• Casanova P., 2012, Světová republika literatury, przeł. Č. Pelikán, Praha: Karolinum.
• Cornejo R., 2004, Ledová tříšť se prolamuje. K recepci díla Libuše Moníkové v její vlasti. „Labyrint Revue”, č. 15–16, s. 77.
• Čulík J., 2007, Hakl a Víewegh: jak se vyrovnat s banalitou života. „Česká literatura” 55, č. 5, s. 669–706.
• Delius F. C., 1998, Literatura jako nejvyšší forma vlastivědy. „Literární noviny”, č. 7, s. 9.
• Głowala W., 1983, Próba teorii eseju literackiego, [w:] E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara [eds.], Genologia polska. Wybór tekstów, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 477–495.
• Hutcheon L., 2007, Teoria parodii. Lekcja sztuki XX wieku, przeł. A. Wojtanowska, W. Wojtowicz, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
• Moníková L., 2001, Ledová tříšť, przeł. R. Tomanová, Praha: Alois Hynek.
• Moníková L., 2009, Zjasněná noc, [trad.] J. Zoubková, Praha: Alois Hynek.
• Pfeiferová D., 2009, Doslov, [w:] L. Moníková, Zjasněná noc, Praha: Argo.
• Příbáňová A., 2007, Od románu o psaní k románu v přímém přenosu. Role a podoba čtenáře ve dvou sebereflexivních románech Michala Viewegha. „Česká literatura” 55, č. 4, s. 453–478.
• Viewegh M.,1977, Báječná léta pod psa, Brno: Petrov.

Identifiers

DOI

10.14746/bo.2018.4.2

Biblioteka Nauki

1038130