Dezerterzy przed sądami Drugiej Rzeczypospolitej

• Authors: Remigiusz Kasprzycki

Abstracts

PL

W latach 1921–1939 wojskowy wymiar sprawiedliwości ukarał kilka tysięcy żołnierzy, którzy dopuścili się dezercji. Byli wśród nich Polacy, a także służący w Wojsku Polskim Ukraińcy, Białorusini, Żydzi, Niemcy i Litwini. Wielu z dezerterów sądzono nie tylko za ucieczki z Wojska Polskiego, ale także za różne przestępstwa kryminalne. Wśród zbiegów z różnych pułków, a także żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza byli żołnierze, którzy przez kilka lat przebywali za granicą. Mimo poważnych zarzutów dotyczących szpiegostwa i udzielania poufnych informacji wywiadom państw obcych, dezerterzy często unikali wysokich kar. Na takie decyzje w dużej mierze wpływ miał fakt, że dezerterów bronili w sądach wybitni adwokaci. W Poznaniu był nim płk dr Antoni Neuesser, w Krakowie dr Leopold Süesser, we Lwowie Stanisław Mrozowski i dr Roman Aleksandrowicz, a w Warszawie mecenas Stanisław Rundo. Obrońcy często akcentowali złe położenie materialne rodzin dezerterów, trudne dzieciństwo zbiegów i analfabetyzm. Niskie wyroki sądu w wielu sprawach irytowały prokuraturę, a także dowódców niektórych pułków. Wielu dezerterów okazywało skruchę i pragnęło szczerej poprawy. Jednak byli także tacy, których nie zmieniło więzienie. Niektórzy z nich uciekali nawet z tego miejsca.

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Czasopismo Prawno-Historyczne
• Year: 2018
• Volume: 70
• Issue: 2
• Pages: 108-130

Dates

published

2018

Contributors

author

Remigiusz Kasprzycki

• Instytut Bezpieczeństwa i Edukacji Obywatelskiej, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

• https://orcid.org/0000000171426170

References

• Adamus J., Niestawiennictwo, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” (dalej: WPP) 1928.
• Archiwum Straży Granicznej, Korpus Ochrony Pogranicza, Dowództwo Dywizjonu Żandarmerii, Odpis z odpisu doniesienia karnego dot. szpiegostwa i dezercji ułana Stefana Malinowskiego z 26 PU, Post. Ż. Przy 8 baonie KOP „Stołpce”, Stołpce 25.04.1931 r., sygn. 178/110, k. 97.
• Dezerterzy, „Polska Zbrojna” 22.11.1927, nr 320.
• Dwa kodeksy Karne 1932. W osiemdziesiątą rocznicę, „Roczniki Administracji i Prawa” R. XII, 2012.
• Kozielewicz W., Tryb doraźny – uwagi de lege ferenda, „Krytyka Prawa”, 2010, t. 10, nr 1.
• Malinowski A., Ekspertyzy sądowo-psychiatryczne w wojsku, Warszawa 1937, s. 14.
• Müller K.S.K., W sprawie niestawiennictwa, WPP 1929, nr 7–8.
• Ostafiński-Bodler R., Sądy wojskowe w Polskich Siłach Zbrojnych i ich kompetencje w sprawach karnych w latach 1914–2002, Toruń 2002.
• Piątkowska M., Życie przestępcze w przedwojennej Polsce: grandesy, kasiarze, brylanty, Warszawa 2012.
• Stawecki P., Z badań nad dyscypliną, przestępczością i moralnością wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2000.
• Szczygieł T., Wojskowe postępowanie karne w II Rzeczypospolitej (1918-1939), Katowice 2017.

Identifiers

DOI

10.14746/cph.2018.2.3

Biblioteka Nauki

916751