Relacje między filozofią a współczesną nauką na przykładzie pism Wernera Heisenberga

• Authors: Sebastian Sobkowiak

Title variants

EN

Relations between philosophy and modern science on the example of the writings of Werner Heisenberg

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

The article aims at presenting the relationship between science and philosophy based on the works of Werner Heisenberg. It deals with the infl uence of the scientifi c breakthrough on the understanding of physical concepts such as matter, time and causality. It also contains a discussion on the process of creating a new branch of science – quantum mechanics, and shows how the work and views of Heisenberg contributedto it. The relationship between physics and philosophy is presented here with particular emphasis on showing the results of research and philosophical refl ections on the concepts of matter, the philosophy of the language of science, the theory of unifi cation and the fl agship work of Heisenberg: the principle of uncertainty.

EN

The article aims at presenting the relationship between science and philosophy based on the works of Werner Heisenberg. It deals with the infl uence of the scientifi c breakthrough on the understanding of physical concepts such as matter, time and causality. It also contains a discussion on the process of creating a new branch of science – quantum mechanics, and shows how the work and views of Heisenberg contributed to it. The relationship between physics and philosophy is presented here with particular emphasis on showing the results of research and philosophical refl ections on the concepts of matter, the philosophy of the language of science, the theory of unifi cation and the fl agship work of Heisenberg: the principle of uncertainty.

Keywords

PL

Werner Heisenberg; fizyka a filozofia; filozofia nauki; czas; przyczynowość; materia; zasada nieoznaczoności Heisenberga

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Filozofia Chrześcijańska
• Year: 2019
• Volume: 16
• Pages: 139-159

Dates

published

2019-12-15

Contributors

author

Sebastian Sobkowiak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Teologiczny

References

• Dirac P.A.M., Matematyczne podstawy teorii kwantów, tłum. M. Heller, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce”, XII/1997, s. 107-112.
• Gawecki B.J., Zagadnienie przyczynowości w fizyce, Warszawa 1969.
• Grygiel W.P., Przekroczyć nieoznaczoność: relacje nauka – religia w myśli Wernera Heisenberga, w: Czy nauka zastąpi religię?, red. B. Brożek, J. Mączka, Kraków 2011, s. 85-104.
• Heisenberg W., Część i całość, tłum. K. Napiórkowski, Warszawa 1987.
• Heisenberg W., Fizyka a filozofia, tłum. S. Amsterdamski, Warszawa 1962.
• Heisenberg W., Ponad granicami, tłum. K. Wolicki, Warszawa 1979.
• Heller M., Elementy mechaniki kwantowej dla filozofów, Kraków 2014.
• Heller M., Logos wszechświata, Kraków 2013.
• Heller M., Lubański M., Ślaga S., Zagadnienia filozoficzne współczesnej nauki – wstęp do filozofii przyrody, Warszawa 1992.
• Katz R., Wstęp do szczególnej teorii względności, tłum. A. Blinowska, Warszawa 1967.
• Kłósak K., Metafizyczna i fizyczna zasada przyczynowości wobec relacyj niedokładności W. Heisenberga, „Roczniki Filozoficzne KUL” I/1948, s. 198-213.
• Lederman L., Teresi D., Boska cząstka, tłum. E. Józefowicz, Warszawa 2012.
• Łukasik A., Atomizm dawniej i dziś. O niewspółmierności ontologicznej klasycznego i kwantowomechanicznego pojęcia elementarnych składników materii, „Studia Philosophiae Christianae” 45 (2009) 1, s. 133-162.
• Łukasik A., Filozofia nauki Wernera Heisenberga, w: Filozofia – nauka – religia. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Jodkowskiemu z okazji 40-lecia pracy naukowej, red. P. Bylica, K.J. Kilian, R. Piotrowski i D. Sagan, Zielona Góra 2015, s. 345-362.
• Pabjan T., Czas, hasło internetowej Encyklopedii Filozofii Przyrody KUL, http://www.kul.pl/files/57/encyklopedia/pabjan_czas.pdf [dostęp: 08.08.2018].
• Przechowski A., „Równoczesność” a „teraźniejszość” – fizyka i metafizyka czasu, „Roczniki Filozoficzne KUL”, t. LXII, 4/2014, s. 181-204.
• Sokołowski L., W poszukiwaniu teorii ostatecznej, w: Przestrzenie księdza Cogito. Księdzu Michałowi Hellerowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. S. Wszołek, Tarnów 1996, s. 88-113.
• Stachewicz K., Kilka uwag o racjonalności. Wprowadzenie, „Filozofia Chrześcijańska” 6 (2009), s. 7-16.
• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 1, 3, Warszawa 2005.
• Tempczyk M., Czas we współczesnej fizyce, „Ethos” nr 3(99) 2012, s. 231-244.
• van Melsen A., Filozofia przyrody, tłum. S. Zalewski, Warszawa 1963.
• von Weizsäcker C.F., Filozofia grecka i fizyka współczesna, „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce” II / 1979/80, s. 1-17.
• von Weizsäcker C.F., Wernerowi Heisenbergowi in memoriam, w: W. Heisenberg, Część i całość, tłum. K. Napiórkowski, Warszawa 1987, s. 5-10.
• Wróblewski A.K., Słowo wstępne, w: W. Heisenberg, Ponad granicami, tłum. K. Wolicki, Warszawa 1979, s. 5-12.

Identifiers

DOI

10.14746/fc.2019.16.8