Poetyka w świetle kulturoznawstwa

• Authors: Tomasz Kunz

Title variants

EN

Poetics Through the Prism of Cultural Studies

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł pokazuje najważniejsze skutki procesu demontażu metodologicznych i epistemologicznych podstaw nowoczesnej teorii literatury, który w polskim literaturoznawstwie przybrał postać skokowej i często dość powierzchownej asymilacji radykalnych wniosków płynących z dwóch zwrotów metodologicznych – poststrukturalnego i kulturowego. Jedną z najpoważniejszych konsekwencji owego procesu było nazbyt łatwe wyrzeczenie się przez literaturoznawstwo odrębności własnego przedmiotu i własnej metodologii badawczej, będące konsekwencją kulturowej reorientacji studiów literackich. Doprowadziło to do zastąpienia teorii literatury przez ogólną teorię kultury i uczynienia z tekstu literackiego zaledwie jednego z wielu równoprawnych przedmiotów kulturotwórczej praktyki. Na tle nowoczesnej teorii literatury, która posiada już dzisiaj wyłącznie charakter historyczny, poetyka okazuje się dyscypliną nie tylko żywotną i ekspansywną (o czym świadczy wykorzystywanie przez inne dziedziny wiedzy wypracowanych przez nią pojęć i kategorii), ale także nieodzowną dla dalszego trwania kulturowo zorientowanych studiów literacki. Tylko ona bowiem dostarcza narzędzi pozwalających skutecznie argumentować na rzecz odrębności i specyfiki literatury jako pod wieloma względami uprzywilejowanej formy poznania i ekspresji kulturowego doświadczenia człowieka, wyróżniającej się szczególnymi właściwościami formalnymi i semantycznymi, czyniącymi z niej jedyny w swoim rodzaju kod międzyludzkiej komunikacji.

EN

The article attempts to show the most important consequences of the process by which the methodological and epistemological foundations of modern literary theory have been dismantled, a process which in Polish literature studies has been characterized by a sweeping, yet often superficial assimilation of the radical conclusions issuing from two methodological turns-the Post-Structuralist turn and the cultural turn. One of the most serious consequences of this process was literature studies’ too easy renunciation of the separate status of its subject and scholarly apparatus, which occurred as a result of the cultural reorientation of the literary studies field. This led to the replacement of literary theory by a generalized cultural theory and the reduction of the literary text to the status of merely one of many equal subjects of cultural production practices. Against the background of modern literary theory, which now has become a purely historical phenomenon, poetics is revealed to be a discipline possessing not only vitality and expansiveness (a fact testified to by other fields’ appropriation of concepts and categories developed by poetics), but also indispensable to the continued life of culturally-oriented literary studies. For only poetics provides the tools that enable us persuasively to argue in favor of the separate status and specificity of literature as a form of knowledge and cultural expression of human experience which is in many ways privileged, standing out due to its specific formal and semantic properties, which make it a unique code for communication between and among human beings.

Keywords

PL

teoria literatury; poetyka; zwrot kulturowy; poetyka kulturowa; kulturoznawstwo

EN

literary theory; poetics; cultural turn; cultural poetics; cultural studies; literary theory; poetics; cultural turn; cultural poetics; cultural studies

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2015
• Issue: 1
• Pages: 6-17

Dates

published

2015-07-06

Contributors

author

Tomasz Kunz

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

• https://orcid.org/0000-0003-0037-5470

References

• Brooks, Peter. „Aesthetics and Ideology: What Happened to Poetics?” Critical Inquiry 20, nr 3 (1994).
• Burzyńska, Anna. Anty-teoria literatury. Kraków: Universitas, 2006.
• Czermińska, Małgorzata, red. Polonistyka w przebudowie: literaturoznawstwo - wiedza o języku - wiedza o kulturze - edukacja : Zjazd Polonistów, Kraków, 22-25 września 2004. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2005.
• Głowiński, Michał, i Ryszard Nycz. Dzieło wobec odbiorcy: szkice z komunikacji literackiej. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1998.
• Knapp, Steven, i Walter Benn Michaels. „Against Theory”. Critical Inquiry 8, nr 4 (1982).
• Kola, Adam F. „Języki teorii - języki poetyki: o zmianie paradygmatu, która wciąż czeka na dopełnienie”. Tekstualia. 2013, nr 4 (2013): 93–104.
• Markowski, Michał Paweł. „Interpretacja i literatura”. Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja. 2001, nr 5 (2001): 51–66.
• Markowski, Michał Paweł. Polityka wrażliwości: wprowadzenie do humanistyki. Kraków: TAiWPN „Universitas”, 2013.
• Seamon, Roger. „Poetics against Itself: On the Self-Destruction of Modern Scientific Criticism”. PMLA PMLA 104, nr 3 (1989): 294.
• Sławiński, Janusz. Miejsce interpretacji. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2006.
• Szahaj, Andrzej. „Sławiński o interpretacji: analiza krytyczna”. Teksty Drugie. 2013, nr 5 (2013): 259–75.
• Tikhanov, Galin. „Dlaczego nowoczesna teoria literatury narodziła się w Europie Środkowej i Wschodniej?: (i dlaczego dziś jest martwa?)”. Przetłumaczone przez Marcin Adamiak. Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja. 2007, nr 4 (2007): 131–52.
• Todorov, Tzvetan. Poetyka. Przetłumaczone przez Maria Renata Mayenowa. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2015.1.26672