Obiekt i akomodacja – o składni poetyckiej we współczesnych wierszach polskich (na przykładzie funkcji rzeczownikowych)

• Authors: Krzysztof Skibski

Title variants

EN

Object and Accommodation – On Poetic Syntax in Contemporary Polish Poetry (a case study of nominal function)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy problemu składni poetyckiej w wierszu wolnym rozpatrywanego w odniesieniu do zjawiska akomodacji. Analizowane tekstowe przypadki ujęć obiektów w tekstach poetyckich (a więc kategorii rzeczownikowych) pozwoliły na refleksję idącą dwutorowo: na poziomie elementów tworzących przestrzeń wiersza, czyli akomodacji tekstowej wersowych syntagm doraźnych, a także na poziomie obiektów mających swoje leksykalne (nominalne) wykładniki w tekście, czyli akomodacji składniowej. Akomodacja rozumiana jako adaptowanie do wymagań składniowych staje się w takim ujęciu mechanizmem metaforyzacji, dookreślenia i kontekstowego odświeżenia elementów leksykalnych. Przedmioty współtworzące w ten sposób przestrzeń w tekście (za sprawą leksykalnych odniesień i typowych ról semantyczno-składniowych) uzyskują cechy rozbijające kategorialność pojęciową i z racji wielości funkcji wzmacniają konstruowane przez odbiorcę projekty interpretacyjne. Szczegółowe zjawiska zilustrowane zostały wierszami uznanych poetów współczesnych.

EN

The article deals with the problem of poetic syntax in free verse, examined with reference to the phenomenon of accommodation. The cases analyzed here of the conceptualization of objects in poetic texts (and thus in categories of nouns) allow for a two-track discussion: at the level of elements creating the space of a poem, i.e., the textual accommodation of individual line syntagmas, and also at the level of objects with their lexical (nominal) manifestations in the text, i.e., syntactic accommodation. Accommodation understood as adaptation to syntactic demands becomes, in this formulation, a mechanism of metaphorization, specification and contextual reinvigoration of lexical elements. The objects that thus together create the space in a text (by means of lexical references and typical semantic-syntactic roles) acquire features that disrupt conceptual categorization and due to their multiple functions reinforce the interpretative projects constructed by the reader. Each individual phenomenon is illustrated with poems by renowned contemporary poets.

Keywords

PL

składnia poetycka; relacyjność; procesy metaforyzacyjne; akomodacja; wiersz wolny

EN

poetic syntax; relationality; process of metaphorization; accomodation; free verse; contemporary poetic; language; poetic syntax; relationality; process of metaphorization; accomodation; free verse; contemporary poetic; language

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2017
• Issue: 8-9
• Pages: 66-79

Dates

published

2017-08-12

Contributors

author

Krzysztof Skibski

• https://orcid.org/0000-0001-7548-1687

References

• „Akomodacja”. Udostępniono 15 styczeń 2016. http://wsjp.pl/index.php?id_hasla=54735&ind=0&w_szukaj=akomodacja.
• Balbus, Stanisław. „Graficzny inwariant tekstu literackiego”. W O je̜zyku literatury., zredagowane przez Józef Bubak i Aleksandrę Wilkoń, 230–56. Katowice: Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego, 1981.
• Bartmiński, Jerzy, Ryszard Tokarski, i Anna Pajdzińska, red. „Profilowanie w tekście poetyckim”. W Profilowanie w języku i w tekście, 343–53. Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1998.
• Bińczyk, Ewa. Obraz, który nas zniewala: współczesne uje̜cia je̜zyka wobec esencjalizmu i problemu referencji. Kraków: TAiWPN Universitas, 2007.
• Chlebda, Wojciech. Elementy frazematyki: wprowadzenie do frazeologii nadawcy. Łask: Oficyna Wydawn. Leksem, 2003.
• Dąbrowska, Elżbieta. Pejzaż stylowy nowej literatury polskiej: artystyczne języki, formy, gatunki. Opole: Wydawn. Uniw. Opolskiego, 2012.
• Dobrzyńska, Teresa. Od słowa do sensu: studia o metaforze. Warszawa: Inst. Badań Literackich PAN, Wydawn., 2012.
• Dobrzyńska, Teresa. Tekst poetycki i jego konteksty: zbiór studiów. Warszawa: Pro Cultura Litteraria : Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, 2015.
• Doroszewski, Witold. „Akomodacja”. Udostępniono 15 styczeń 2016. http://sjp.pwn.pl/doroszewski/akomodacja.
• Doroszewski, Witold. „Kursywa”, 15 styczeń 2016. http://sjp.pwn.pl/doroszewski/kursywa;5445196.html.
• Grabowski, Artur. Wiersz, forma i sens. Kraków: Universitas, 1999.
• Greszczuk, Barbara, i Ewa Sławkowa. Polska poezja współczesna: studia stylistyczno-językowe. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 2015.
• Okopień-Sławińska, Aleksandra. Wiersz nieregularny i wolny Mickiewicza, Słowackiego i Norwida. Wrocław: Zakład narodowy imienia Ossolińskich, 1964.
• Pajdzińska, Anna. Frazeologizmy jako tworzywo współczesnej poezji. Lublin: Agencja Wydawniczo-Handlowa, 1993.
• Pszczołowska, Lucylla. Wiersz polski: zarys historyczny. Wrocław: FUNNA, 2001.
• Pszczołowska, Lucylla. Wiersz wolny: geneza i ewolucja do roku 1939. Warszawa: IBL, 1998.
• Sadowski, Witold. Wiersz wolny jako tekst graficzny. Kraków: TAiWPN Universitas, 2004.
• Saloni, Zygmunt, i Marek Świdziński. Składnia współczesnego języka polskiego. Warszawa: Państw. Wydawn. Naukowe, 1985.
• Skibski, Krzysztof. „Tabularność wiersza wolnego i jej konsekwencje lekturowe”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza., 2013, 75–92.
• Skubalanka, Teresa. Herbert, Szymborska, Różewicz: studia stylistyczne. Lublin: Wydawn. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2008.
• Skubalanka, Teresa. Język poezji Czesława Miłosza. Lublin: Wydawn. Uniw. Marii Curie-Skłodowskiej, 2006.
• Skubalanka, Teresa. Wprowadzenie do gramatyki stylistycznej języka polskiego. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2000.
• Studzińska, Joanna, i Krzysztof Skibski. „Frazeologizmy Wisławy Szymborskiej w przekładzie: propozycja kategorii śladu frazeologicznego”. Przestrzenie Teorii., nr 25 (2016): 149–75.
• Urbańska, Dorota. Wiersz wolny: próba charakterystyki systemowej. Warszawa: Instytut Badań Literackich, 1995.
• Wróblewski, Piotr. Struktura, typologia i frekwencja polskich metafor. Białystok: Wydawn. Uniwersytetu w Białymstoku, 1998.
• „Z ust do ust”, 15 styczeń 2016. http://wsjp.pl/index.php?id_hasla=20118&ind=0&w_szukaj=ust

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2017.8-9.26775