Synestezyjna poetyka lektury i przekładu: Barthes – Nabokov – Robinson

• Authors: Zuzanna Kozłowska

Title variants

EN

The Synaesthetic Poetics of Reading and Translation: Barthes – Nabokov – Robinson

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Opisując przyjemności oraz rozkosze czytania i pisania, Roland Barthes żongluje wielomodalnymi metaforami sensualnymi, angażując oraz splatając zmysły w synestezyjnym uścisku: słowa smakują, dotykają, przyprawiają o mdłości, rumienią się, podniecają. Tekst jest ciałem i czytanie jest cielesne. Doskonałym exemplum tak pojmowanej synestetycznej wrażliwości tekstu jest intersensualna proza Vladimira Nabokova. W krytyce oraz praktyce przekładu Nabokova, podobnie jak w translatologicznej koncepcji Douglasa Robinsona (The Somatics of Translation), to właśnie synestetycznie odczuwana materialność języka staje się kluczowym kryterium doboru leksykalnych oraz syntaktycznych środków w tłumaczeniu. W obu przypadkach synestezja okazuje się zasadą językowego instynktu tłumacza. Synestezja ukazuje się jako strategia językowej przyjemności, stanowiącej somatyczny impuls obcowania z tekstem. Barthes, Nabokov oraz Robinson wskazują na synestezyjne odczuwanie języka jako źródło translatorskiej intuicji, czytelniczej wrażliwości oraz tekstualnej przyjemności, pojmowanej jako integralna składowa doświadczeniowego wymiaru lektury oraz przekładu.

EN

In describing the delightful pleasures of reading and writing, Roland Barthes juggles multi-modal sensual metaphors, engaging and entangling the senses in a synaesthetic embrace: words have flavour, a texture, making us giddy, blush and aroused. A text is a body and reading a sensual experience: Barthes’ tactile, kinetic “gush of words*” becomes the basis for thinking, talking and taking action within language. Synaesthetic “patina of consonants, lustful vowels”, “(...) materiality, sensuality of breathing, rasping, softness of lips” becomes the foundation of readers’ and writers’ delight arising out of texts.

Keywords

PL

przyjemność; materialność języka; poetyka lektury; poetyka przekładu; ideastezja; Vladimir Nabokov; materialność; synestezja; przekład; Roland Barthes; Przyjemność tekstu; materialność przekładu; Douglas Robinson

EN

pleasure; the pleasure of the text; synesthesia; poetics of reading; Douglas Robinson; materiality of the language; materiality of translation; translation poetics; ideasthesis; materiality; Roland Barthes; translation; Vladimir Nabokov; pleasure; the pleasure of the text; synesthesia; poetics of reading; Douglas Robinson; materiality of the language; materiality of translation; translation poetics; ideasthesis; materiality; Roland Barthes; translation; Vladimir Nabokov

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2018
• Issue: 14
• Pages: 54-61

Dates

published

2019-03-31

Contributors

author

Zuzanna Kozłowska

• https://orcid.org/0000-0001-6126-9669

References

• Barthes, Roland. Przyjemność tekstu. Przetłumaczone przez Ariadna Lewańska. Warszawa: Wydaw. KR, 1997.
• Burzyńska, Anna. „Ciało w bibliotece”. W Anty-teoria literatury, 245. Kraków, 2006.
• Conradt, Stacy. „Vladimir Nabokov Talks Synesthesia”. Mental Floss. Udostępniono 29 maj 2020. https://www.mentalfloss.com/article/49442/vladimir-nabokov-talks-synesthesia.
• Cytowic, Richard. „Synesthesia: Phenomenology And Neuropsychology A Review of Current Knowledge”. Psyche 2 (1 styczeń 1995).
• Daya, S. A. „Demographic aspects of synesthesia”. Udostępniono 29 maj 2020. http://www.daysyn.com/Types-of-Syn.html.
• Ginter, Anna. Vladimir Nabokov i jego synestezyjny świat. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016.
• Johnson, D. B. „Synesthesia, Polychromatism, and Nabokov”. W A Book of Things about Vladimir Nabokov, zredagowane przez Carl R Proffer. Ann Arbor, Mich.: Ardis, 1974. http://catalog.hathitrust.org/api/volumes/oclc/1235726.html.
• Lee, T. -K. „Translation, Materiality, Intersemioticity: Excursions in Experimental Literature”. SEMIOTICA 202, nr 1/4 (2014): 345–64.
• Łebkowska, Anna. „Jak ucieleśnić ciało: o jednym z dylematów somatopoetyki”. Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja. 2011 (2011): 11–27.
• Nabokov, Vladimir. Speak, Memory, an Autobiography Revisited. New York: Putnam, 1966.
• Nabokov, Vladimir. „The Art of Translation”. The New Republic, 4 sierpień 1941. https://newrepublic.com/article/62610/the-art-translation.
• BBC Television. „Nabokov’s interview.”, 1962. http://lib.ru/NABOKOW/Inter02.txt.
• Oboussier. Synaesthesia in Cixous and Barthes. Udostępniono 29 maj 2020. http://mlpa.nottingham.ac.uk/archive/00000049/.
• Proffer, Carl R, red. A Book of Things about Vladimir Nabokov. Ann Arbor, Mich.: Ardis, 1974. http://catalog.hathitrust.org/api/volumes/oclc/1235726.html.
• Robinson, Douglas. „The Somatics of Translation”,. W The Translator’s Turn. London: Johns Hopkins University Press, 1991.
• Robinson, Douglas. The Translator’s Turn. London: Johns Hopkins University Press, 1991

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2018.14.26827