Topikalizacja w tekstach Cypriana Norwida. Rekonesans

• Authors: Anna Kozłowska

Title variants

EN

Topicalization in Cyprian Norwid. a Reconaissance

Abstracts

EN

Topicalization, understood as highlighting the topic of an utterance, has different syntactic, lexical, and punctuational exponents. Punctuational exponents are specific to Norwid, constituting a peculiar equivalent of suprasegmental exponents of the thematic-thematic structure in a written text. The discussed operation introduces a hidden contrast, indicating that the topic of an utterance is X rather than any other conceivable topic, or an object which could be selected from a previously signaled class. This is accompanied by the following intention: ‘I am talking about X, not about Y, Z… etc.’, This blurs the clear distinction into the thematic and rhematic part, and hence represents Norwid’s characteristic strategy of speaking, in which the main topic and rhemat seem equally important.

PL

Topikalizacja, rozumiana jako uwydatnienie tematu wypowiedzenia, ma w twórczości Cypriana Norwida rozmaite wykładniki syntaktyczne, leksykalne i graficzne – te ostatnie, specyficzne dla wypowiedzi autora Vade-mecum, stanowią swoisty ekwiwalent suprasegmentalnych wykładników struktury tematyczno-rematycznej w tekście pisanym. Omawiana operacja wprowadza do wypowiedzi ukryty kontrast, wskazując, że mowa w niej właśnie o X, a nie o jakimkolwiek innym możliwym do pomyślenia temacie ani też nie o obiekcie, który można by wybrać z jakiejś sygnalizowanej wcześniej klasy. Towarzyszy jej następująca intencja: ‘mówię o X, a nie o Y, Z... itp.’. Zaciera ona wyrazistość podziału na część tematyczną i rematyczną i tym samym wpisuje się w charakterystyczną dla Norwida strategię mówienia, w której zarówno główny temat, jak i remat wypowiedzenia wydają się równie ważne.

Keywords

EN

Cyprian Norwid; idiolect; thematic-rhematic structure; topicalization; topic

PL

Cyprian Norwid; idiolekt; struktura tematyczno-rematyczna; topikalizacja; temat

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2021
• Issue: 26
• Pages: 18-31

Dates

published

2021

Contributors

author

Anna Kozłowska

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000000174659316

References

• Biblioteka Cyfrowa Muzeum Narodowego w Krakowie, http://cyfrowe.mnk.pl/dlibra/docmetadata?id=19716&from=pubindex&dirids=1&lp=179. Dostęp 4.11.2020.
• Bogusławski, Andrzej. Problems of the Thematic-Rhematic Structure of Sentences. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.
• Bogusławski, Andrzej. A Study in the Linguistics – Philosophy Interface. Warszawa: BEL Studio, 2007.
• Chojak, Jolanta. „Echa nie zadanych pytań czy wyróżnione tematy (o pewnych użyciach Norwidowskiego pytajnika)”. W: Studia nad językiem Cypriana Norwida, red. J. Chojak, J. Puzynina, 13–36. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1990.
• Chojak, Jolanta, Zofia Zaron. „Wyznaczniki tematu wypowiedzi”, Polonica XXIV-XXV (2005): 21–32.
• Ciołek, Anna. „Imiesłowowe równoważniki zdań w listach C.K. Norwida”. Poradnik Językowy 7 (2015): 23–31.
• Grochowski, Maciej. „Składnia wyrażeń polipredykatywnych”. W: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, red. Z. Topolińska. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 1984.
• Grochowski, Maciej. „Metatekstowa interpretacja parentezy”. W: Tekst i zdanie. Zbiór studiów, red. T. Dobrzyńska, E. Janus, 247–258. Wrocław: Ossolineum, 1983.
• Huszcza, Romuald. „Tematyczno-rematyczna struktura zdania w języku polskim”. Polonica VI (1980): 57–81.
• Huszcza, Romuald. „Tematyczno-rematyczna struktura zdania w językach różnych typów. (Normalny podział tematyczno-rematyczny)”. W: Tekst w kontekście, red. T. Dobrzyńska, 55–95. Wrocław: Ossolineum, 1990.
• Karolak, Stanisław. „Aktualne rozczłonkowanie zdania”. W: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, 30–33. Wrocław: Ossolineum, 1995.
• Kozłowska, Anna. „Grafia Cypriana Norwida jako sygnał struktury tematyczno-rematycznej wypowiedzenia”. W: Język pisarzy: środki artystycznego wyrazu, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, 101–125. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2019.
• Kozłowska, Anna. „Kilka uwag o archaicznych elementach składniowych w tekstach Cypriana Norwida”. Studia Norwidiana 29 (2011): 99–117.
• Norwid, Cyprian. Dzieła wszystkie, red. S. Sawicki: t. 3. Poematy cz. I, oprac. S. Sawicki, A. Cedro (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2009); t. 4. Poematy cz. II, oprac. S. Sawicki, P. Chlebowski (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2011); t. 5. Dramaty cz. I, oprac. J. Maślanka (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2015); t. 6. Dramaty cz. II, oprac. J. Maślanka (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2013); t. 7. Proza cz. I, oprac. R. Skręt (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2007); t. 10. Listy cz. I, 1839–1854, oprac. J. Rudnicka (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2008); t. 11. Listy cz. II, oprac. J. Rudnicka (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2016); t. 12. Listy cz. III, oprac. J. Rudnicka, uzup. E. Lijewska (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2019).
• Norwid, Cyprian. Pisma wszystkie. Zebrał, tekst ustalił, wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył J.W. Gomulicki, t. 1-11. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971–1976.
• Norwid, Cyprian. Vade-mecum, oprac. J. Fert. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2004.
• Norwid, Cyprian. „Vade-mecum”. Transliteracja autografu, oprac. i wstępem opatrzył M. Grabowski. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2018.
• Polona. www.polona.pl.
• Pisarkowa, Krystyna. Historia składni języka polskiego. Wrocław: Ossolineum 1984.
• Puzynina, Jadwiga. „Z problemów składni w tekstach poetyckich Norwida (na materiale Vade-mecum)”, 95–114. W tejże: Słowo Norwida, Wrocław: Ossolineum, 1990.
• Rogowska, Marta Ewa. „O intonacyjno-retorycznej roli Norwidowskiej interpunkcji”. Studia Norwidiana 30 (2012): 23–38.
• Słoboda, Agnieszka. „Imiesłowy u Norwida”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 8 (2001): 139–150.
• Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, wersja elektroniczna: http://doroszewski.pwn.pl. Dostęp 19.08.2021.
• Subko, Barbara. „O podkreśleniach Norwidowskich – czyli o podtekstach metatekstu”. Studia Norwidiana 9-10 (1991-1992): 45–64.
• Topolińska, Zuzanna. „Informacja zgramatykalizowana (kryteria selekcji)”. Biuletyn PTJ LXVIII (2013): 69–85.
• Wajszczuk, Jadwiga. O metatekście. Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW, 2005.
• Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, https://wsjp.pl. Dostęp 20.08.2021.
• Żabowska, Magdalena. „Makroskładnia – wypowiedzeniowe struktury syntaktyczne”. Linguistica Copernicana 14 (2017): 71–87.

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2021.26.30845

Biblioteka Nauki

1954108