No Critique. The Pleasure of Reading and Literary Criticism in Poland

• Authors: Karol Poręba

Title variants

PL

Żadnej krytyki. Przyjemność lekturowa a krytyka literacka w Polsce

Abstracts

EN

The article is devoted to the category of readerly pleasure and its variants in Polish critical and literary discourse. The author discusses the category of readerly pleasure developed by Roland Barthes, primarily in his famous essays “From Work to Text” and The Pleasure of the Text; he also reconstructs Jan Błoński’s views expressed in the programmatic essay Romans z tekstem [Love affair with the text]. The author argues that since the 1960s these approaches have become default points of reference in the perception of the category of pleasure in Polish literary criticism, even though they are often understood in an intuitive way.

PL

Artykuł poświęcony jest funkcjonowaniu kategorii przyjemności lekturowej oraz jej wariantów w rodzimym dyskursie krytycznoliterackim. Autor przypomina w zarysie koncepcje lektury afektywnej w myśli Rolanda Barthes’a, opierając się przede wszystkim na głośnych esejach Od dzieła do tekstu oraz Przyjemność tekstu; rekonstruuje także przekonania wyrażone przez Jana Błońskiego w programowym eseju Romans z tekstem. Stawia tezę, że ujęcia te od lat 60. XX wieku zdążyły stać się domyślnymi punktami odniesienia w postrzeganiu kategorii przyjemności w polskiej krytyce literackiej, mimo że często pojmowane są w sposób intuicyjny.

Keywords

EN

Jan Błoński; literary criticism; metacriticism; the pleasure of reading; Roland Barthes

PL

Jan Błoński; krytyka literacka; metakrytyka; przyjemność lekturowa; Roland Barthes

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Forum Poetyki
• Year: 2022
• Issue: 28-29

Dates

published

2022

Contributors

author

Karol Poręba

• Uniwersytet Wrocławski

• https://orcid.org/0000000232307723

References

• Balcerzan, Edward. Przygody człowieka książkowego (ogólne i szczególne). Warszawa: Wydawnictwo PEN, 1990.
• Barańczak, Stanisław. Odbiorca ubezwłasnowolniony. Teksty o kulturze masowej i popularnej. Oprac. Adam Poprawa. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum, 2017.
• Barańczak, Stanisław. Przed i po. Szkice o poezji krajowej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Londyn: Aneks, 1988.
• Barthes, Roland. „Od dzieła do tekstu”. Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja 6 (1998): 187–195.
• Barthes, Roland. Przyjemność tekstu. Tłum. Ariadna Lewańska. Warszawa: KR, 1997.
• Barthes, Roland. Sade, Fourier, Loyola. Tłum. Renata Lis. Warszawa: KR, 1996.
• Bereza, Henryk. Wypiski ostatnie. 2004–2012, t. 1–2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2020.
• Biedrzycki, Krzysztof. „Doczytywanie Błońskiego: krytyk intymny (O książkach Jana Błońskiego Gospodarstwo krytyka. Pisma rozproszone i Błoński przekorny. Dzienniki. Wywiady w wyborze i opracowaniu Mariana Zaczyńskiego”. Wielogłos. Pismo Wydziału Polonistyki UJ 1 (2011): 163–171.
• Błoński, Jan. Błoński przekorny. Dzienniki, wywiady. Wybór i oprac. Marian Zaczyński. Kraków: Znak, 2011.
• Błoński, Jan. Romans z tekstem. Kraków: Znak, 1981.
• Błoński, Jan. „Romans z tekstem”. Teksty. Teoria literatury, krytyka, interpretacja 3 (1974): 1–8.
• Brown, Nicholas. Autonomy. The Social Ontology of Art Under Capitalism. Durham: Duke University Press, 2019. https://doi.org/10.1515/9781478002673
• Dziadek, Adam. Projekt krytyki somatycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, 2014.
• Dziadek, Adam. Rytm i podmiot w liryce Jarosława Iwaszkiewicza i Aleksandra Wata, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1999.
• Eliot, T.S. „Tradycja i talent indywidualny”. Tłum. Helena Pręczkowska. W: Szkice literackie, red., wybór, przedmowa i przypisy Witold Chwalewik, tłum. Helena Pręczkowska, Maciej Żurowski, Witold Chwalewik. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1963.
• Evans, Dylan. An Introductory Dictionary of Lacanian Psychoanalysis. London: Routledge, 1996.
• Grupiński, Rafał, Izolda Kiec. Niebawem spadnie błoto czyli Kilka uwag o literaturze nieprzyjemnej. Poznań: Obserwator, 1997.
• Klejnocki, Jarosław, Jerzy Sosnowski. Chwilowe zawieszenie broni. O twórczości tzw. pokolenia „brulionu” (1986–1996). Warszawa: Sic!, 1996.
• Koronkiewicz, Marta. I jest moc odległego życia w tej elegii. Uwagi o wierszach Andrzeja Sosnowskiego. Wrocław: Fundacja na Rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, 2019.
• Kujawa, Dawid. „Czułość i nieczułość w jednym stały domu. Odpowiedź Pawłowi Kaczmarskiemu”, Mały Format 1–3 (2021). http://malyformat.com/2021/04/kujawa-kaczmarski-polemika/.
• Lacan, Jacques. The Seminar. Book vii. The Ethics of Psychoanalysis, 1959–60. Tłum. i objaśnienia Dennis Porter. London: Routledge, 1992.
• Macey, David. Lacan in Contexts. London: Routledge, 1998.
• Markowski, Michał Paweł. „Pochwała subiektywizmu”. Europa 84 (2005).
• Poręba, Karol. „Podsumowanie. Wstęp do Karpowicza”. Czasopismo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich t. 32 (2021).
• Sontag, Susan. „Przeciw interpretacji”. Tłum. Dariusz Żukowski. W: Przeciw interpretacji i inne eseje, tłum. Małgorzata Pasicka, Anna Skucińska, Dariusz Żukowski. Kraków: Karakter, 2018.
• Tokarczuk, Olga. Czuły narrator. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2020.
• Ważyk, Adam. Eseje literackie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1982.
• Żurek, Łukasz. „Autonomia znaczenia, nie afektu. Nicholas Brown o dziele sztuki, formie towarowej oraz interpretacji”. Referat wygłoszony na sympozjum online „Retoryczność afektów V. Afekt w dyskursie teoretycznoliterackim” 30.11.2020

Identifiers

DOI

10.14746/fp.2022.28-29.36759

Biblioteka Nauki

27312248