O nazwach potraw z ziemniaków w gwarach kujawskich

• Authors: Anna Paluszak-Bronka

Title variants

EN

The names of potato dishes in Kuyavia dialects

Abstracts

EN

The aim of the article is semantic and genetic characterization of Kuyavia names of potato dishes. It allows not only to explain the motivation and origin of the analyzed units but to recreate the image of a former village, its culture, traditions, beliefs, knowledge and culinary skills as well as the history of Kuyavia. The names of the dishes are undoubtedly a mine of information about the region because it is impossible to understand their cultural heritage without referring to the earlier generations’ experiences and knowledge of the world stored in the language, specifically in its lexical layer.

PL

Celem artykułu jest charakterystyka semantyczna i genetyczna kujawskich nazw potraw ziemniaczanych. Pozwala ona nie tylko objaśnić motywację i pochodzenie analizowanych jednostek, ale także odtworzyć utrwalony w nich obraz dawnej wsi, jej kultury, tradycji, wierzeń, wiedzy i umiejętności kulinarnych oraz historii Kujaw. Nazwy potraw są niewątpliwie kopalnią wiedzy o regionie, nie możnabowiem zrozumieć jego dziedzictwa kulturowego bez odwoływania się do zmagazynowanych w języku, a zwłaszcza w warstwie leksykalnej, doświadczeń i wiedzy o świecie wcześniejszych pokoleń.

Keywords

EN

culinary; potato dishes; Kuyavia dialects

PL

kulinaria; potrawy z ziemniaków; gwary kujawskie

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Gwary Dziś
• Year: 2022
• Volume: 15
• Pages: 149-161

Dates

published

2022

Contributors

author

Anna Paluszak-Bronka

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Językoznawstwa

• https://orcid.org/0000000164948931

References

• Basara A., Basara J. (1992), Polska gwarowa terminologia rolnicza. Przygotowanie gleby, uprawa ziemniaków, Kraków.
• Batko-Tokarz B. (2021), Czego o jedzeniu i kulinariach dowiadujemy się z tematycznych klasyfikacji słownika, [w:] Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe, red. R. Przybylska, D. Ochmann, Kraków.
• Boryś W. (2008), Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków. duden.de, dostęp 14-20.01.2022.
• Encyklopedia powszechna, t. IV, red. R. Łąkowski, Warszawa1987.
• Furdal A. (1967), Z polskich regionalizmów słownikowych i składniowych, „Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Językoznawstwo”, z. 3, s. 23–31.
• Higman B.W. (2012), Historia żywności. Jak żywność zmieniła świat, przeł. A. Kunicka, Warszawa.
• Kalinowska D. (2014), Gzik, żur i prażucha. Tradycje kuchni kujawskiej, Włocławek.
• Kalinowska D. (2019), Wigilia po kujawsku. Pokoleniowe przemiany kulinarne, Włocławek.
• Kopaliński W. (2000), Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Warszawa.
• Kowalska-Lewicka A., Szromba-Rysowa Z. (1976), Pożywienie, [w:] Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. I, red. W. Paprocka, M. Biernacka, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 353–358.
• Kuberska K., Linda K. (2006), Chłopskie jadło, czyli tradycyjne polskie pożywienie, [w:] Edukacja regionalna, red. A.W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska, Warszawa, s. 331–338.
• Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Gotowe dania i potrawy, www.gov.pl, 12.01.2022.
• Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Lista produktów tradycyjnych, www.gov.pl, 12.01.2022.
• Orłowska M. (brw.), Regionalna kuchnia polska. Kujawy, Kielce.
• Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M. (2018), Słownictwo gwary miejskiej Poznania w ujęciu tematycznym, Poznań.
• Przęczek-Kisielak S. (2021), Źródła do badań krakowskiego słownictwa kulinarnego w ujęciu historycznym, [w:] Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe, red. R. Przybylska, D. Ochmann, Kraków, s. 57–102.
• Rak M. (2021) Kulinarne kulturemy – podhalańskie, polskie, słowiańskie. Zarys problematyki, [w:] Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe, red. R. Przybylska, D. Ochmann, Kraków, s. 159–173.
• Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych, https://rcin.org.pl, 15.01.2022.
• Słownik gwary i kultury Kujaw, red. Z. Sawaniewska-Mochowa, t. I, Bydgoszcz 2017.
• Słownik gwary i kultury Kujaw (kartoteka).
• Łukaszewicz A.B. (2014), Słownik gwary kujaw wschodnich, wyrazów dawniej używanych, porzekadeł i powiedzonek, Włocławek–Kowal.
• Sikora K. (2021), Chłopskie jadło – na pobojowisku stereotypów i kulturowych nieporozumień, [w:] Polskie kulinaria. Aspekty historycznojęzykowe, regionalne i kulturowe, red. R. Przybylska, D. Ochmann, Kraków, s. 175–201.
• Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl, 14–15.01.2022, 23–24.01.2022,11.02.2022.
• Słomka J. (1912), Pamiętniki włościanina od pańszczyzny do dni dzisiejszych, przedm. F. Bujak, Kraków.
• Słownik języka polskiego, t. 1–11, red. W. Doroszewski, Warszawa 1958–1969, http://doroszewski.pwn.pl,24.01.2022.
• Anusiewicz J., Skawiński J. (1966), Słownik polszczyzny potocznej, Warszawa–Wrocław.
• Szelągowska G. (2015), Kuchnia z rodowodem. Potrawy i produkty tradycyjne województwa kujawsko-pomorskiego, Toruń.
• Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–4, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
• Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007–, https://wsjp.pl,14.12.2021, 9.01.2022, 14–16.01.2022, 22–24.01.2022.
• wikipedia.org, 9.01.2022, 15.01.2022 [babka ziemniaczana, kuchnia ochweśnicka].
• wyborcza.pl/torun, 15.01.2022 [tod, Pyzok i ciasto marchewkowe, nasze nowe przysmaki na liście, „Gazeta Wyborcza” Toruń, 13.07.2017].
• Żarski W. (2008), Książka kucharska jako tekst, Wrocław.

Identifiers

DOI

10.14746/gd.2022.15.15

Biblioteka Nauki

26850433