Nazwy potraw z mięsa w języku mieszkańców kilku polskich wsi rejonu mościskiego

• Authors: Anna Kostecka-Sadowa

Title variants

EN

Names of meat dishes in the language of inhabitants of several Polish villages in Mościska region

Abstracts

EN

The purpose of this article is to discuss the names of meat dishes in the speech of Poles in the south-eastern borderlands. The subject of my research is the nomenclature and generational characteristics of the names of local dishes prepared and eaten as festive meals – meat dishes prepared on Sundays, holidays or during pig slaughter. My analyses revolve around the dynamics of change in the functioning of food names.

PL

 Celem tego artykułu jest omówienie nazw potraw z mięsa w mowie Polaków na dawnych Kresach południowo-wschodnich. Przedmiotem moich badań jest nazewnictwo i charakterystyka pokoleniowa nazw lokalnych potraw przygotowywanych i spożywanych jako posiłki świąteczne – dania z mięsa przygotowywane na niedzielę, święta lub podczas świniobicia. Analizy koncentruję wokół dynamiki zmian w zakresie funkcjonowania nazw pożywienia.

Keywords

EN

Polish local dialect in the Lviv region; Polish-Ukrainian borderland; vocabulary; generational diversity; the names of meat dishes

PL

polszczyzna południowokresowa; zróżnicowanie pokoleniowe; pogranicze polsko-ukraińskie; nazwy potraw z mięsa

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Gwary Dziś
• Year: 2022
• Volume: 15
• Pages: 173-182

Dates

published

2022

Contributors

author

Anna Kostecka-Sadowa

• Polska Akademia Nauk w Krakowie, Instytut Języka Polskiego

• https://orcid.org/000000022287904X

References

• Ananiewa N. (2017), Nazwy potraw w polskich gwarach na Litwie, Białorusi i Syberii wobec przemian cywilizacyjnych, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” LXIV, s. 5–12.
• Cybulski N. (1894), Próba badań nad żywieniem się ludu wiejskiego w Galicyi, Kraków.
• Dziedzictwo kulinarne w kontekstach tradycyjnych i współczesnych, red. J. Adamowski, M. Tymochowicz, Lublin 2018.
• Falińska B. (1991), Z badań nad regionalizmami w słownictwie kulinarnym, [w:] Regionalizmy w języku familijnym. Zbiór studiów, red. K. Handke, Wrocław, s. 79–88.
• Falińska B. (2020), Słownictwo ludowe Mazowsza, Podlasia i Suwalszczyzny. Pożywienie, cz. I: Byłe województwo suwalskie, Warszawa.
• Kobus J. (2015), Kierunki i dynamika zmian w języku mieszkańców wielkopolskich wsi na przełomie wieków XX i XXI, Poznań.
• Kobus J. (2021), Nazwy skwarki, skrzyczki, skrzoki ze słoniny w języku mieszkańców wielkopolskich wsi, (w druku).
• Kowalska-Lewicka A., Szromba-Rysowa Z. (1976), Pożywienie ludności wiejskiej, [w:] Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 1, red. M. Biernacka, B. Kopczyńska-Jaworska, A. Kutrzeba-Pojnarowa, W. Paprocka, Wrocław, s. 353–376.
• Mały słownik gwar polskich, red. J. Wronicz, Kraków 2009.
• Pelcowa H. (2001), Interferencje leksykalne w gwarach Lubelszczyzny, Lublin.
• Pelcowa H. (2015), Nazwa i desygnat w zmieniającej się rzeczywistości wiejskiej, [w:] Odkrywanie słowa – historia i współczesność, red. U. Sokólska, Białystok, s. 551–568.
• Pelcowa H. (2019), Pogranicze językowe i kulturowe polsko-wschodniosłowiańskie w obliczu tendencji globalizacyjnych (na materiale gwar Lubelszczyzny), „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” LXVI, s. 263–275.
• Puszcza Sandomierska od kuchni. Między tradycją a nowoczesnością, red. K. Smyk, T. Pudłocki, I. Wodzińska, Kolbuszowa 2017.
• Rembiszewska D. (2018), Nazwy potraw w południowo-wschodniej Małopolsce jako przejaw kontaktów językowych (bandurzak, lewasz, proziak), „Studia Pigoniana”, s. 137–145. https://doi.org/10.12775/SP.2018.008
• Rembiszewska D. (2019), Z lokalnych zapożyczeń wschodniosłowiańskich w gwarach polskich – dryhle ‘galareta’, „Prace Filologiczne” LXXIV, s. 213–219. https://doi.org/10.32798/pf.460
• Rieger J. (2002), Język polski na Ukrainie w XX wieku, [w:] Język polski na Ukrainie w końcu XX wieku, cz. 1, red. J. Rieger, I. Cechosz-Felczyk, E. Dzięgiel, Warszawa.
• Słownik gwar polskich, oprac. Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie, t. 1, kier. M. Karaś, t. 2–5, kier. J. Reichan, t. 6–8, kier. J. Okoniowa, t. 9–, kier. R. Kucharzyk, Wrocław–Kraków 1977–.
• Kartoteka Słownika gwar polskich, znajdująca się w Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie, (https://rcin.org.pl/ijp/dlibra/publication/37156, 22.07.2021).
• Sierociuk J. (2003), Założenia metodologiczne badań języka wsi, Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. XI, red. Z. Krążyńska, Z. Zagórski, Poznań, s. 131–136.
• SJPD, Słownik języka polskiego, t. 1–11, red. W. Doroszewski, Warszawa 1958–1968.
• Skubalanka T. (1966), Słownictwo miłosne poezji J. Słowackiego na tle tradycji, Toruń.
• Smyl J. (1969), Polskie gwarowe nazwy galarety, „Prace Filologiczne”, t. XIX, s. 227–230.
• Tam na Podlasiu IV, Pożywienie – czyli o czymś dla ciała i ducha, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Wola Osowińska 2014.
• Zakhutska O. (2018), Słownictwo kulinarne gwary polskiej wsi Dorohań w Żytomierskiem, „Slavia Orientalis”, t. LXVII, nr 2, s. 325–349.
• Етимологiчний словник української мови, red. О.С. Мельничук, t. I–VI, Київ 1982–2012 [Etymołohicznyj słownyk ukrajinsʹkoji mowy, red. O.S. Melnyczuk, t. I–VI, Kyjiw 1982–2012].
• Cловник української мов, т. 1–11, ред. І.К. Білодід, Київ 1970–1980 [Słownyk ukrajins′koji mowy, red. I.K. Biłodid, t. I–XI, Kyjiw 1970–1980], (https://services.ulif.org.ua/expl/Entry/index?wordid=1&page=0, 10.10.2021).
• Глушко М., Хомчак Л. (2017), Надcяння: традиційна культура і побут, Львів [Hłuszko M., Chomczak L. (2017), Nadsiannia: tradycijna kultura i pobut, Lwiw].
• Шелемех В.П. (2008), Назви страв та кухонного начиння в надсянському та наддністянському говорах, [w:] Сучасні проблеми мовознавства та літературознавства, вип. 12: Українська діалектна лексика як об ‘єкт словникарства та лінгвогеографії. До 100-річчя Миколи Андрійовича Грицака, Київ, s. 216–219 [Szelemech W.P. (2008), Nazwy straw ta kuchonnoho naczynnia w nadsians′komu ta naddnis′trians′komu howorach, [w:] Suczasni problemy mowoznawstwa ta literaturoznawstwa, wypusk 12: Ukrajins′ka dialektna leksyka jak objekt słownykarstwa ta linhwoheohrafiji. Do 100-riczczia Mykoły Andrijowycza Hrycaka, Kyjiw, s. 216–219].
• Шелемех В.П. (2009), Назви обрядових страв у надсянських говірках Яворівщини, [w:] Діалектологічні студії, т. 8: Говори південно-західного наріччя, ред. П. Гриценко, Н. Хобзей, Львів, s. 95–102 [Szelemech W.P. (2009), Nazwy obriadowych straw u nads’ans’kych howirkach Jaworiwszczyny, [w:] Diałektolohiczni studiji, t. 8: Howory piwdenno-zachidnoho nariczczia, red. P. Hrycenko, N. Chobzej, Lwiw, s. 95–102].

Identifiers

DOI

10.14746/gd.2022.15.17

Biblioteka Nauki

26850438