Nazwy metod, narzędzi i urządzeń do połowu ryb w gwarach kujawskich

• Authors: Anna Paluszak-Bronka

Title variants

EN

Names of methods, tools and devices for catching fish in Kuyavia dialects

Abstracts

EN

The research revolves around the names of methods, tools and devices recorded in Kuyavia dialects along with their components used for catching fish. The research material comes from the Dictionary of the dialect and culture of Kuyavia [Słownika gwary i kultury Kujaw], Witold Pracki’s glossary of the Ślesin dialect and ethnographic studies. The aim of the analysis is semantic and genetic characterization of the mentioned names. Their review shows that native terms dominate, characterized by the presence of many ancient forms. Some of them have a dialect provenance. Among the names, the words of fishing scoops and drifting netsprevail.

PL

Przedmiotem badań są notowane w gwarach kujawskich nazwy metod, narzędzi i urządzeń wraz z ich częściami składowymi służącymi do połowu ryb. Materiał badawczy pochodzi ze Słownika gwary i kultury Kujaw, słowniczka gwary ślesińskiej Witolda Prackiego oraz opracowań etnograficznych. Celem analizy jest opis znaczeń i motywacji słowotwórczych wspomnianych nazw. Ich przegląd pokazuje, że dominują określenia rodzime, charakteryzujące się obecnością wielu form dawnych. Niektóre z nich mają proweniencję gwarową. Wśród nazw dominują nazwy narzędzi czerpakowatych i sieci skrzelowych.

Keywords

EN

Kuyavia dialects; vocabulary; fishing

PL

gwary kujawskie; słownictwo; rybołówstwo

• Publisher: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• Journal: Gwary Dziś
• Year: 2023
• Volume: 16
• Pages: 131-144

Dates

published

2023

Contributors

author

Anna Paluszak-Bronka

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Wydział Językoznawstwa

• https://orcid.org/0000000164948931

References

• Bańkowski A. (2000), Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1-2, Warszawa.
• Brückner A. (2000), Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa.
• Boryś W. (2008), Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
• Chmielewski S. (1960), Rybołówstwo, [w:] Kultura ludowa Wielkopolski, red. J. Burszta, Poznań, s. 227-325.
• Czochański H. (2016), Tradycyjne narzędzia rybołówstwa śródlądowego w zbiorach Białostockiego Muzeum Wsi, „Rocznik Białostocki”, nr 20, s. 35-50.
• duden.de (dostęp: 10-12.12.2022).
• Dzieduszycka B., Dzieduszycki W., Maciejewski M., Kupczyk M. (2007), Skarby ziemi kruszwickiej. Kultura i przyroda, Kruszwica.
• Karaś H. (2019), Jeszcze o potrzebie dokumentowania leksyki gwarowej na przykładzie wybranych wyrazów południowomałopolskich z okolicy Biecza, „Gwary Dziś” 11, s. 19-27, gwary. ptpn.poznan.pl/wp-content/uploads/2020/04/2_Karas_GD11.pdf (dostęp: 5.01.2023).
• Kartoteka Słownika gwar polskich, htpps://rcin.org.pl (dostęp: 19.01.2023).
• Kaszubski słownik rybacki, lgrkaszuby.pl (dostęp: 27.10.2022).
• Kłodnicki Z. (1992), Tradycyjne rybołówstwo śródlądowe w Polsce. Zarys historii sposobów, narzędzi i urządzeń rybackich w świetle metody retrogresywnej, Wrocław.
• Kolberg O. (1867), Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, tańce, muzyka. Seria III. Z rycinami i drzeworytami wedle rysunku W. Gerson. Kujawy. Część pierwsza, Warszawa.
• Kulik M. (2014), Narzędzia i metody połowu w rybołówstwie przybrzeżnym, [w:] Jem jö rëbôk …Rybołówstwo na Kaszubach - tradycja i współczesność, red. A. Kwaśniewska, s. 271-312.
• Mały słownik kultury dawnych Słowian, red. L. Leciejewicz, Warszawa 1972 (hasło: Rybołówstwo, s. 339-340).
• MSGP, Mały słownik gwar polskich, red. J. Wronicz, Kraków 2010.
• Moszyński K. (1929), Kultura ludowa Słowian, cz. I: Kultura materjalna z 21 mapkami oraz z rycinami 1138 przedmiotów, Warszawa-Kraków-Lublin-Łódź-Paryż-Poznań-Wilno-Zakopane (rozdział 3, Rybołówstwo, s. 63-101).
• Paluszak-Bronka A. (2022), Nazwy temporalne w gwarach kujawskich, „Annales” Sectio FF, XL, z. 1, s. 205-222.
• Pracki W. (1908), Gwara ślesińska, „Kwartalnik Etnograficzny Lud”, t. XIV, z. I i II, s. 90-127 (słowniczek, s. 106-127).
• Radziewicz J. (2021), Rybołówstwo w dawnej Polsce, „Rolniczy Magazyn Elektroniczny”, nr 72, marzec-kwiecień, https://rme.cbr.net.pl/index.php/archiwum-rme/575-marzec-kwiecien-nr-72/kultura-i-tradycja-ludowa/874-rybolowstwo-w-dawnej-polsce (dostęp: 22.11.2022).
• Ropelewski A. (1963), 1000 lat naszego rybołówstwa, Gdynia.
• SGP, Karłowicz J., Słownik gwar polskich, t. 1-6, Kraków (1900-1911).
• SGKK, Słownik gwar i kultury Kujaw, red. Z. Sawaniewska-Mochowa, t. I, Bydgoszcz 2017.
• SGKK kartoteka, Słownik gwary i kultury Kujaw (kartoteka).
• SJDS, Słowotwórstwo języka doby staropolskiej. Przegląd formacji rzeczownikowych, red. K. Kleszczowa, Katowice 1996.
• SJPD, Słownik języka polskiego, t. 1-11, red. W. Doroszewski, Warszawa 1958-1969, http://doroszewski. pwn.pl (dostęp: 15.11-12.12.2022).
• SJP PWN, Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl (dostęp: 15.11-12.12.2022).
• SL, Linde S.B. (1807-1814), Słownik języka polskiego, t. 1-6, Warszawa, http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication?id=8173, 15-16.11.2022.
• SPXVI, Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 1-, red. M.T. Mayenowa, Wrocław-Warszawa-Kraków, https://spxvi.edu.pl, 8.09.2022.
• SW, Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki A. (1900-1927), Słownik języka polskiego, t. 1-8, Warszawa.
• SStp, Słownik staropolski, t. 1-11, red. S. Urbańczyk, Wrocław, https://pjs.ijp.pan.pl/SStp.html (dostęp: 8.11.2022).
• USJP, Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1-4, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
• Waniakowa J. (2020). Polskie słownictwo gwarowe w kontekście etymologicznym (na przykładzie nazw roślin), „Gwary Dziś”, 12, s. 247-255, gwary.ptpn.poznan.pl/wp-content/uploads/2021/01/17_Waniakowa.pdf (dostęp: 18.12.2022).
• WSJP, Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007-, https://wsjp.pl (dostęp: 15.11-12.12.2022).
• Znamierowska-Prüfferowa M. (1988), Tradycyjne rybołówstwo ludowe w Polsce na tle zbiorów i badań terenowych Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Toruń.
• Znamierowska-Prüfferowa M., Żelechowska J. (1965), Zarys etnograficzny okolic Kruszwicy. Rybołówstwo ludowe na Gople, [w:] Kruszwica. Zarys monograficzny, red. J. Grześkowiak, Toruń, s. 381-384.

Identifiers

DOI

10.14746/gd.2023.16.11

Biblioteka Nauki

26850469