Krajobraz i krajobrazy w liryce Czesława Miłosza, Friedricha Hölderlina i Johannesa Bobrowskiego

• Authors: Rolf Fieguth

Title variants

EN

LANDSCAPE AND LANDSCAPES IN THE POETRY OF CZESŁAW MIŁOSZ, FRIEDRICH HÖLDERLIN AND JOHANNESA BOBROWSKI

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor omawia szereg wierszy krajobrazowych Cz. Miłosza z różnych okresów jego twórczości, porównując je z wybranymi utworami wirtemberczyka, F. Hölderlina oraz tylżyckiego poety J. Bobrowskiego. Każdy z nich stale wraca w poezji do krajobrazu dzieciństwa, utraconego nie tylko za sprawą wojny (Miłosz i Bobrowski), ale też przez egzystencjalne wyobcowanie (Hölderlin) i który przyświeca im jako znak ojczyzny niebiańskiej. Hölderlina, Miłosza i Bobrowskiego łączy wspólna opozycja do konwencji wierszowania ich epok i ich literatur ojczystych, a dwu ostatnich ponadto wspólna tęsknota do stron nadniemieńskich. Wojenna poezja Miłosza o równinach mazowieckich dziwnie współbrzmi z „sarmacką” poezją Bobrowskiego, wyrosłą z doświadczeń tego samego okresu. Opisywanie europejskich, a szczególnie amerykańskich krajobrazów przeobraża się u Miłosza w tworzenie krajobrazów mieszanych, amerykańsko-litewskich albo gigantycznie panoramicznych o dobitnych akcentach mitycznych i metafizycznych, które w innych wcieleniach odnaleźć można także u dwu pozostałych poetów. Te paralele i „wspólne miejsca” zawdzięczamy nie tylko eksplicytnym nawiązaniom jednych do drugich, ale również wspólnej tradycji biblijnej, antycznej i pośredniowiecznej oraz wysoce trudnemu, a jednak bliskiemu geograficznie, sąsiedztwu.

EN

The author discusses a number of landscape poems, written by C. Miłosz in different periods of his life, and compares them with selected works of the Suabian F. Hölderlin and of the Tilsit poet J. Bobrowski. Each of them returns frequently to the landscape of his childhood, lost not only by the wars (Miłosz and Bobrowski), but also by existential alienation (Hölderlin). Each of them sees in it a symbol of the heavenly homeland. All three are in an opposition to the conventional versification systems of their times and their national literatures, but Miłosz and Bobrowski are moreover linked by their common longing for their native Neman regions. Miłosz’s war time poetry on the Mazovian plains shows some striking parallels with Bobrowski’s „Sarmatian” poetry stemming from his experiences of the same period. Miłosz’s treatment of European and notably American landscapes leads to a creation of mixed, American-Lithuanian or giant panoramic landscapes bearing distinctly mythic and metaphysical accents, which can be found, in a different set up, also in the other poets. These parallels and ‘common situations’ are not due to some explicit dialogue between them, but to a common Biblical, antique and postmedieval tradition, and also to a highly difficult, but nevertheless geographically close neighbourhood. 

Keywords

PL

liryka krajobrazowa; tradycja antyczna i pośredniowieczna; Europa sarmacka i zachodnia; II wojna światowa; sposoby wierszowania

EN

landscape poetry; ancient and post medieval traditions; Sarmatian and Western Europe; World War II; versification styles; landscape poetry; ancient and post medieval traditions; Sarmatian and Western Europe; World War II; versification styles

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2012
• Volume: 10
• Pages: 87-108

Dates

published

2017-12-01

Contributors

author

Rolf Fieguth

References

• Bobrowski Johannes, Gesammelte Werke. Hg. v. E. Haufe, Bd. 1–6, Stuttgart 1987.
• ---
• Hölderlin Friedrich, Gedichte. Hg. von J. Schmidt. Frankfurt am Main 1992.
• ---
• Miłosz Czesław, Wiersze wszystkie. Kraków, Znak 2011.
• ---
• Günter Grass, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Tomas Venclova, Die Zukunft der Erinnerung. Hg. von M. Wäldle. Göttingen 2001.
• ---
• Buras Jacek St., Bibliographie deutscher Literatur in polnischen Übersetzungen. Vom 16. Jahrhundert bis 1994, Wiesbaden 1996.
• ---
• Pieśń duchów nad wodami. Przeł. J. Trzynadlowski, w: J.W. Goethe, Poezje. Red. Z. Żygulski. Zakład im. Ossolińskich, Wrocław 1960, t. II, s. 10.
• ---
• Le paysage dans la littérature italienne: de Dante à nos jours. Sous la dir. de Giuseppe Sangirardi. Dijon 2006.
• ---
• Stierle Karlheinz, Francesco Petrarca. Ein Intellektueller im Europa des 14. Jahrhunderts. München 2003.
• ---
• Haufe Eberhard, Erläuterungen der Gedichte und der Gedichte aus dem Nachlass. Stuttgart 1998.
• ---
• Tgahrt Reinhard, Johannes Bobrowski oder Landschaft mit Leuten: eine Ausstellung des Deutschen Literaturarchivs im SchillerNationalmuseum Marbach am Neckar. Marbach am Neckar 1993.
• ---
• Menninghaus Winfried, Hälfte des Lebens: Versuch über Hölderlins Poetik. Frankfurt am Main 2005.
• ---
• Kopczyńska Z., Mayerowa M. R.(red.), Poetyka. Zarys encyklopedyczny. Dział 3, Wersyfikacja, t. 4, Wrocław 1957.
• ---
• Oinas Felix J., KarelianFinnish Negative Analogy: A Construction of Slavic Origin. „The Slavic and East European Journal”, Winter 1976, nr 4, vol. 20, 379–386.
• ---
• Hölderlin Friedrich, Ister (Der Ister), w: idem, Co się ostaje, ustanawiają poeci. 100 najsłynniejszych wierszy w przekładzie Antoniego Libery, Gdańsk 2009, s. 162–164
• ---
• Zinke Detlef, Patinirs „Weltlandschaft”: Studien und Materialien zur Landschaftsmalerei im 16. Jahrhundert, Frankfurt a.M. 1977.
• ---
• Paulussen Markus, Brueghel Jan d.Ae. Weltlandschaft und enzyklopädisches Stilleben, Aachen: Diss. RheinischWestfälische Technische Hochschule 1997.
• ---
• Die Entdeckung der Landschaft: Meisterwerke der niederländischen Kunst des 16. & 17. Jahrhunderts: Staatsgalerie Stuttgart, 15. Oktober 2005 – 5. Februar 2006. Red. E. Wiemann; J. Gaschke, M. Stocker, Köln 2005.
• ---
• Tekst Panegyricus Messallae na <http://www.hsaugsburg.de/~harsch/Chronologia/Lsante01/Tibullus/ tib_cor4.html#1>.

Identifiers

DOI

10.14746/p.2012.10.11258