Renata Šerelytė i Sigitas Parulskis. Dwa przypadki uwikłania litewskiej prozy po roku 1991 w dyskurs postzależnościowy

• Authors: Marta Kowerko-Urbańczyk

Title variants

EN

RENATA ŠERELYTĖ AND SIGITAS PARULSKIS. TWO CASES OF INVOLVING THE POSTCOLONIAL DISCOURSE INTO THE LITHUANIAN PROSE AFTER 1991

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy tekst przywołuje spory dotyczące zastosowania refleksji postkolonialnej w krajach bałtyckich. Interesuje mnie litewska literatura po roku 1991, na przykładzie której zaobserwuję związek pomiędzy sytuacją postkolonialną, a pozornością przełomu genderowego. W powieściach Renaty Šerelytė i Sigitasa Parulskisa rzeczywistość po rozpadzie Związku Radzieckiego jawi się jako przestrzeń upokorzenia, niemocy i opresji, z której byli subalterni nie mogą się wydostać, obnażając swoją ofiarniczą mentalność. Konfrontacja z ujawnioną po przełomie różnorodnością jest przez nich traktowana jako zagrożenie dla ich prywatnej tożsamości, skłania ich do poszukiwania słabszych od siebie, by odzyskać odebraną przez radziecki system podmiotowość. Z zabiegów tych wyłaniają się niekoherentne, niespójne światy tworzone przez zmagających się z postkolonialną schizofrenią litewskich pisarzy, którzy z jednej strony próbują nawiązać do zachodnich wzorców, z drugiej – zmagają się z konsekwencjami postkolonialnej traumy.

EN

The text refers to disputes regarding postcolonial studies in the Baltic States. I am deeply interested in Lithuanian literature after 1991, where I observe the relationship between the postcolonial situation and the apparent breakthrough which we can be easily noticed in gender fields. In the novels of Renata Šerelytė and Sigitas Parulskis the reality after the fall of the Soviet Union appears to be a space of humiliation, powerlessness and oppression, from which the subalterns cannot escape. The characters of these novels treated diversity as a threat to their personal identities and decided to search for those who are weaker than themselves to regain the subjectivity taken away from them by the Soviet system. This behaviour results in incoherent worlds created by the Lithuanian writers who struggle with the postcolonial schizophrenia. On the one hand, they try to refer to western paragons. On the other hand, they struggle with the consequences of the postcolonial trauma.

Keywords

PL

Renata Šerelytė; Sigitas Parulskis; postkolonializm; litewska proza; gender

EN

Renata Šerelytė; Sigitas Parulskis; postcolonialism; Lithuanian prose; gender; Renata Šerelytė; Sigitas Parulskis; postcolonialism; Lithuanian prose; gender

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2014
• Volume: 14
• Pages: 161-176

Dates

published

2014-12-02

Contributors

author

Marta Kowerko-Urbańczyk

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

References

• Kieniewicz Jan, Polskie pogranicza: próba interpretacji kolonialnej. W: Na pograniczach literatury. Red. K. Zajas, J. Fazan. Kraków, Universitas 2012, s. 75
• ---
• Moore David Chioni, Is the Post- in Postcolonial the Post- in Post-Soviet? Toward a Global Postcolonial Critique. W: Baltic Postcolonialism, On the Boundary of Two Worlds: Identity, Freedom and Moral Imagination in the Baltics. Ed. V. Kelertas. Amsterdam and New York 2006, s. 20–54.
• ---
• Gosk Hanna, Opowieści skolonizowanego/kolonizatora. W kręgu studiów postzależnościowych nad literaturą polską XX i XXI wieku. Kraków, Universitas 2010, s. 234.
• ---
• Riabczuk Mykola, Od Małorosji do Ukrainy. Wstęp i oprac. B. Berdychowska. Przeł. O. Hnatiuk, K. Kotyńska. Kraków, Universitas 2002, s. 171.
• ---
• Sverdiolas Arūnas, The Sieve and Honeycomb: Features of Contemporary Lithuanian Cultural Time and Space. W: Baltic Postcolonialism, On the Boundary of Two Worlds: Identity, Freedom and Moral Imagination in the Baltics. Ed. V. Kelertas. Amsterdam and New York 2006, s. 241.
• ---
• Kelertas Violeta, Foot-Loose and Fancy-Free. The postcolonial Lithuanian Encounters Europe. W: Baltic Postcolonialism, On the Boundary of Two Worlds: Identity, Freedom and Moral Imagination in the Baltics. Ed. V. Kelertas. Amsterdam and New York 2006, s. 452.
• ---
• Jakonytė Loreta, Pisarz w społeczeństwie postsowieckim: kierunki autorefleksji. W: Zranieni przez czas, Współczesna literatura litewska. Oprac. i wstęp D. Mitaite, J. Sprindyte. Przeł. I. Korybut-Daszkiewicz, J. Tabor. Warszawa, IBL PAN 2011, s. 51–52.
• ---
• Kvietkauskas Mindaugas, Pędząc przez tunel czasu: nowe kierunki w literaturze. Przeł. Z. Mrozikowa, „Literatura na Świecie” 2005, nr 1–2, s. 327.
• ---
• Czapliński Przemysław, Przesilenie nowoczesności: Polska proza 1989–2005 wobec wielkich narracji. W: Narracje po końcu (wielkich) narracji. Kolekcje, obiekty, symulakra… Red. H. Gosk, A. Zieniewicz. Warszawa, Wydawnictwo Elipsa 2007, s. 34–55.
• ---
• Daugirdatė Solveiga, Literatura kobieca i jej odczytywanie. W: Zranieni przez czas, Współczesna literatura litewska. Oprac. i wstęp D. Mitaite, J. Sprindyte. Przeł. I. Korybut-Daszkiewicz, J. Tabor. Warszawa, IBL PAN 2011, s. 82.
• ---
• Feminizmo ekskursai (Dygresje feministyczne). Vilnius 1995.
• ---
• Ivanauskaite Jurga, Ragana ir lietus. Vilnius 1993.
• ---
• Jarvis Howard, Why Jurga Ivanauskaitė’s books are crying out for translation?, „CER. Central European Review”, Vol 2, No 27, 10 July 2000. http://www.ce-review.org/00/27/jarvis27.html (data dostępu: 11.09.2013).
• ---
• Melosik Zbyszko, Kryzys męskości w kulturze współczesnej. Poznań, Oficyna Wydawnicza Impuls 2006, s. 57.
• ---
• Kaleda Algis, Dzieje literatury litewskiej 1918–2000, t. II. Warszawa, Ex Libris 2003, s. 132.
• ---
• Rybałko Alicja, Sen Mendoga. Antologia literatury litewskiej lat dziewięćdziesiątych. Warszawa, Książka i Wiedza 2001, s. 273.
• ---
• Nowacki Dariusz, Gwiazdy epoki lodowcowej, Šerelytė Renata [recenzja]. „Gazeta Wyborcza”, 13.09.2005.
• ---
• Šerelytė Renata, Imię w ciemności. Przeł. A. Rybałko. Wołowiec, Czarne 2005.
• ---
• Šilbajoris Rimvydas, Sigitas Parulskis’s Three seconds of sky for a lover and warrior between two worlds, “Lituaus”, No. 2 – Summer 2004. http://www.lituanus.org/2004/04_3_1Silbajors.htm (data dostępu: 11.04.2014).
• ---
• Parulskis Sigitas, Trzy sekundy nieba. Przeł. I. Korybut-Daszkiewicz. Warszawa, Czytelnik 2008, s. 35.
• ---
• Warkocki Błażej, Homo niewiadomo, Polska proza wobec odmienności. Warszawa, Sic! 2007, s. 96.
• ---
• Basiuk Tomasz, Co ma gej do heteryka?, „Res Publica Nova” 2002, nr 9, s. 47.
• ---
• Parulskis Sigitas, Dziecięcy przewodnik po Sarmacji. W: Sarmackie krajobrazy. Głosy z Litwy, Białorusi, Ukrainy i Niemiec. Red. M. Pollack. Wołowiec, Czarne 2006.
• ---
• Robert Maciej, Litwo ojczyzna moja nijaka. Sigitas Parulskis. Trzy sekundy nieba. „Dziennik-EuropaPolska-Świat” lub http://czytamcentralnie.blogspot.com/2012/03/litwo-ojczyzno-moja-nijaka-sigitas.html (data dostępu: 11.09.2013).

Identifiers

DOI

10.14746/p.2014.14.10962