Zastygłe w niepokoju? O doświadczaniu czasu w opowieści polskich więźniarek lagrów i łagrów

• Authors: Agnieszka Kołodziejska

Title variants

EN

Frozen in anxiety? On the experience of time in the stories of Polish women prisoners of camps and gulags

Abstracts

EN

The Lager and Gulag experience is mainly known and discussed in the Polish school on the basis of male narratives (T. Borowski, G. Herling-Grudzinski). The article is based on long-overlooked female testimonies, which constitute extensive and necessary to take into account material of high source-informational as well as literary value. The author considers one element of a women’s camp experience, which is the sensation of time in a state of imprisonment: confinement in the confined and closely guarded space of a German concentration camp, a Soviet prison and a gulag located in the wilderness of the Russian North. She reflects on the individual and communal nature of the above experiences and their literary representation, situating them in light of the reflections of K. Jaspers, J. Leociak and psychiatrists dealing with post-camp trauma.

PL

Doświadczenie lagrowe i łagrowe znane jest głównie i omawiane w polskiej szkole na podstawie narracji męskich (T. Borowski, G. Herling-Grudziński). Artykuł oparty jest na długo niedostrzeganych świadectwach kobiecych, które stanowią obszerny i konieczny do uwzględnienia materiał o wysokiej wartości źródłowo-informacyjnej i literackiej. Autorka rozważa jeden z elementów kobiecego doświadczenia obozowego, jakim jest odczuwanie czasu w stanie uwięzienia: zamknięcia w ograniczonej i pilnie strzeżonej przestrzeni niemieckiego obozu koncentracyjnego, sowieckiego więzienia oraz łagru położonego na bezkresach rosyjskiej Północy. Zastanawia się nad jednostkowym i wspólnotowym charakterem powyższych doświadczeń i ich literackiej reprezentacji, sytuując je w świetle refleksji K. Jaspersa, J. Leociaka oraz psychiatrów zajmujących się poobozową traumą.

Keywords

EN

Ravensbrück; literature of the personal document; camp literature; Gulag literature; women’s testimonies of the concentration camps; border experience

PL

Ravensbrück; literatura dokumentu osobistego; literatura lagrowa i łagrowa; kobiece świadectwa obozowe; doświadczenie graniczne

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Polonistyka. Innowacje
• Year: 2022
• Issue: 16
• Pages: 163-176

Dates

published

2022

Contributors

author

Agnieszka Kołodziejska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

• https://orcid.org/0000000294700854

References

• Borowski Tadeusz, 1991, Utwory wybrane, Werner A. (oprac.), Wrocław.
• Buko Maria, Madoń-Mitzner Katarzyna, Szymańska Magda (wybór i oprac.), 2017, Przetrwałam. Doświadczenia kobiet więzionych w czasach nazizmu i stalinizmu, Warszawa.
• Chrostowska Grażyna, 2002, Jakby minęło już wszystko, Gzella A.L. (wstęp i oprac.), Lublin.
• Chrostowska Grażyna, 2017, Wiersze, Oratowska B., Cymerman J. (oprac.), Lublin.
• Frankl Victor E., 2009, Człowiek w poszukiwaniu sensu, Wolnicka A. (przeł.), Warszawa.
• Halbwachs Maurice, 2008, Społeczne ramy pamięci, Król M. (przeł.), Warszawa.
• Herling-Grudziński Gustaw, 1997, Inny świat. Zapiski sowieckie, Warszawa.
• Jaspers Karl, 1998, Sytuacje graniczne, Staniewska A., Skwieciński M. (przeł.), w: Rudziński R., Jaspers, Warszawa, s. 186-242.
• Kępiński Antoni, 1994, KZ-syndrom, w: Rytm życia, Kraków, s. 106-123.
• Kiedrzyńska Wanda, Murawska Zofia, 1972, Kobieta w obozie koncentracyjnym, Lublin.
• Kiedrzyńska Wanda, 2019, Ravensbrück. Kobiecy obóz koncentracyjny, Warszawa.
• Leociak Jacek, 2018, Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji, Warszawa.
• Lorens Maria, Małachowska Ewelina, 2020, Idąc po ich śladach… Ścieżka edukacyjna po Miejscu Pamięci i Przestrogi Ravensbrück, Katowice.
• Markwitz-Bielerzewska Aleksandra, 2011, Wspomnienia więźniarki Żabikowa, Wełniak R. (oprac.), Żabikowo.
• Morawiec Arkadiusz, 2017, Camp literature. Introduction, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica" 8(46). https://doi.org/10.18778/1505-9057.46.01
• Obertyńska Beata (Rudzka Marta), 2005, W domu niewoli, Szostkiewicz A. (posłowie), Warszawa.
• Obertyńska Beata, 1983, Wiersze wybrane, Sprusiński M. (wybór), Makowiecki A.Z. (wstęp i nota wyd.), Warszawa.
• Posmysz Zofia, 2017, Królestwo za mgłą. Z autorką „Pasażerki” rozmawia Michał Wójcik, Kraków.
• Posmysz Zofia, 1962, Pasażerka, Warszawa.
• Posmysz Zofia, 1970, Wakacje nad Adriatykiem, Warszawa.
• Posmysz Zofia, 1996, Do wolności, do śmierci, do życia, Warszawa.
• Posmysz Zofia, 2008, Chrystus oświęcimski, „Wyspa. Kwartalnik Literacki”, nr 1.
• Półtawska Wanda, 1962, I boję się snów…, Warszawa.
• Ravensbrück. Wiersze obozowe, 1961, Kiedrzyńska W., Pannenkowa I., Sulińska E. (zebrały i do druku przygot.), Hiszpańska-Neumann M. (okładka i ilustracje), Warszawa.
• Strebel Bernhard, 2018, KL Ravensbrück. Historia kompleksu obozów, Milewska A., Kurkowska M. (tłum.), Gdańsk.
• Szyszko-Grzywacz Anna, 2022, Łagierniczka. Relacja z Workuty 1945-1956. Spisała córka Barbara, Grzywacz-Sanfilippo B. (red.), Warszawa.
• Wińska Urszula, 1985, Zwyciężyły wartości. Wspomnienia z Ravensbrück, Gdańsk.
• Wińska Urszula, 1992, Więzi. Losy więźniarek z Ravensbrück, Gdańsk.
• Zimand Roman, 1990, Diarysta Stefan Ż., Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/pi.2022.16.13

Biblioteka Nauki

28763125