Zapomniani tłumacze starożytnych greckich tragedii

• Authors: Barbara Bibik

Title variants

EN

The Forgotten Translators of Ancient Greek Tragedies

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Z licznego, jak się okazuje, korpusu polskich przekładów greckich tragedii powszechnie funkcjonuje zaledwie kilka nazwisk tłumaczy. Na rozpoznanie wciąż czekają kolejni tak dziewiętnasto-, jak i dwudziestowieczni tłumacze. Jako przyczynek do zarysu historii polskiej literatury tłumaczonej chciałabym w niniejszym artykuleskoncentrować się przede wszystkim na tych mniej znanych, dziewiętnastowiecznych tłumaczach starożytnej literatury dramatycznej. Są oni dzisiaj często zapomniani, a przecież torowali drogę starożytnym dramatom w polskiej kulturze w nie mniejszym stopniu niż te zapamiętane, wielkie nazwiska. Dodatkowo chciałabymsię przyjrzeć proponowanym przez nich ówczesnej publiczności tekstom, nie zawsze stanowiącym oczywisty wybór spośród zachowanego korpusu starożytnych tragedii.

EN

There is an ample number of Polish renditions of ancient Greek tragedies. Unfortunately, only a few names of those Polish translators are commonly known. The rest, written especially in the 19th century, is still waiting for someone to be interested in their works. Therefore, in my paper I would like to focus on the unrecognizedtranslators from this century. They are widely forgotten today, yet they did great work at the time to acquaint the Polish public with Greek tragedies. My aim is also to recognize the tragedies they chose to translate which often seem not to be an obvious choice.

Keywords

PL

tragedia grecka; filologia klasyczna; klasycyzm; przekład; poetyka

EN

Greek tragedy; classical philology; classicism; translation; poetics; Greek tragedy; classical philology; classicism; translation; poetics

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2020
• Volume: 26
• Issue: 1
• Pages: 123-138

Dates

published

2020-06-15

Contributors

author

Barbara Bibik

• UMK w Toruniu

References

• Aischylos. Prometeusz skowany. Przeł. Jan Kasprowicz. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1925.
• Chmielowski, Piotr. „Tragedye Sofoklesa. Przekład Z. Węclewskiego”. Ateneum 3 (1876). S. 659-679.
• Cywiński, Stanisław. Literatura w Wilnie i Wilno w literaturze. Wilno: Druk „Lux”, 1934.
• Czwórnóg-Jadczak, Barbara. Klasyk aż do śmierci. Twórczość literacka Franciszka Wężyka. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1994.
• Dmochowski, Franciszek, Ksawery. Sztuka rymotwórcza. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich, 1956.
• Eliaszewicz, Tadeusz. „Ogólne uwagi nad klasycznością i romantycznością”. Dziennik Wileński. Historya i Literatura. T. 5, 1 (1828). S.43-57. T. 5, 2 (1828). S.73-87. T.5, 3 (1828). S. 169-195.
• Eliaszewicz, Tadeusz. „Wiek Sofoklesa, w którym pisał Tragedyą, Edip w Kolonie”. Dziennik Wileński (1829). S. 31-49, 96-126.
• Eliaszewicz, Tadeusz. Edyp w Kolonie. Wilno: nakład i druk A. Marcinkowskiego, 1829.
• Estreicher, Karol. Bibliografia polska XIX stólecia. T. 5 (W-Z). Kraków: czcionkami drukarni C. K. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1880.
• Garnier, Bruno. „La traduction de la tragédie grecque en France: le tournant décisif de la période”. Traduction, terminologie, rédaction 11, 1 (1998). S. 33-64.
• Golański, Filip Neryusz. Allegorye starożytne w stosunku do I wieku Sławnych ludzi Plutarcha i czasów bohatyrsko-mitologicznych. Wilno: w Drukarni Akademickiej, 1801.
• Golański, Filip Neryusz. O wymowie i poezyi. Wilno: nakładem Józefa Zawadzkiego, 1808.
• Groddeck, Gotfryd Ernest. Trachiniae graece. Wilno: typis et impensis Iosephi Zawadzki Academiae Typographi, 1808.
• Grzebień, Ludwik. Jan Mihanowicz. Web. 15.05.2019. <https://tinyurl.com/ycm8n4p2>
• Kaszewski, Kazimierz. „Trachinki, tragedya Sofoklesa”. Biblioteka Warszawska 2 (1865). S. 1-50.
• Korzeniowski, Józef. Kurs Poezyi. Warszawa: nakładem i drukiem N. Glücksberga, 1829.
• Kraskowska Ewa, Kwiatkowska Agnieszka, Grądziel-Wójcik Joanna. „Ars poetyka”. Forum Poetyki (2015). S. 76-84. Web. 02.08.2019. <https://tinyurl.com/y98zab35>
• Lewestam, Franciszek Henryk. Historya Literatury Powszechnej. T. 1. Warszawa: nakładem Aleksandra Lewińskiego Księgarza, 1863.
• Łanowski, Jerzy. „Wstęp do Orestesa”. Eurypides. Tragedie. T. 3. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007. S. 182-185.
• Mihanowicz, Jan. Orestes. Wilno: druk M. Romma i Z. Szrift-Gissera, 1829.
• Nekrologi (Alfons Walicki). Przegląd Poznański 26 (1858). S. 375.
• „O dramatyce u dawnych”. Nowy Pamiętnik Warszawski (1801). S. 216-226.
• Oko, Jan. Seminarjum filologiczne Godfryda Ernesta Grodka. Wilno: nakładem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1933.
• Parandowski, Jan. „Homeryckie boje”. O sztuce tłumaczenia. Red. M. Rusinek. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich, 1955. S. 299-311.
• Piechota, Marek. Słowo to cały człowiek. Studia i szkice o twórczości Mickiewicza. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2011.
• Prometeusz w okowach. Tragedya po Grecku przez Aeschylos[a]. Po polsku przez J[ózefa] G[abriela Alojzego] Biernackiego. 1815. Rękopis sygn. 271 w zbiorach Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Web. 02.08.2019. <https://tinyurl.com/yb2994aj>
• Przewodnik (nekrolog Alfonsa Walickigo). Dziennik Literacki 1 (1859). S. 12.
• Skwara, Ewa. Komedia według Terencjusza. Warszawa–Toruń: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, 2016.
• Słowacki, Euzebiusz. Dzieła z pozostałych rękopisów ogłoszone. Wilno: Józef Zawadzki własnym nakładem, 1826.
• Słowacki, Euzebiusz. Prawidła wymowy i poezyi wyjęte z dzieł Euzebiusza Słowackiego: dziełko szkołom w Królestwie Polskiem przepisane. Warszawa: nakładem Zawadzkiego i Węckiego, 1833.
• Sobolewski, Ludwik. „Chór z Trachinek, tragedii Sofoklesa (w. 94-141)”. Tygodnik Wileński 1816. S. 159.
• Sowiński, Leonard. Rys dziejów literatury polskiej podług notat Aleksandra Zdanowicza oraz innych źródeł. T. 4. Wilno: nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego, 1877.
• Srebrny, Stefan. „Georges Méautis, Eschyle et la trilogie. Paris, Grasset 1936.
• Str. 284; Franz Stoessl, Die Trilogie des Aischylos. Formgesetze und Wege der Rekonstruktion. Raden bei Wien, Rohrer 1937. Str. 264”. Scena Polska 14 (1937). S. 367-371.
• Staszewski, Janusz. Generał Józef Biernacki. Poznań: Towarzystwo Miłośników Historji w Poznaniu, 1936.
• Swoboda, Tomasz. Powtórzenie i różnica. Szkice z krytyki przekładu. Gdańsk: Wydawnictwo w podwórku, 2014.
• Tomkowicz, Stanisław. „Przyczynek do historyi początków romantyzmu w Polsce”. Archiwum do dziejów literatury i oświaty w Polsce. T. 1. Kraków: nakładem Akademii Umiejętności, 1878. S. 265-340.
• Walicki, Alfons (przeł.). Król Edyp. Arcydzieła dramatyczne w przekładach Józefa Korzeniowskiego i Alfonsa Walickiego. T. 2. Wilno: nakład i druk Józefa Zawadzkiego, 1845.
• Węclewski, Zygmunt. „Studya w Polsce nad literaturą grecką w czterech przeszłych wiekach i przekłady tragików na język polski”. Biblioteka Warszawska 4 (1861). S. 178-190.
• Węclewski, Zygmunt. „Wiadomości o życiu i pismach G. E. Groddka”. Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności 4 (1876). S. 1-157.
• Wężyk, Franciszek. Barbara Radziwiłłówna. Tragedia w 5 aktach oryginalnie wierszem napisana. O poezji dramatycznej. Kraków: księgarnia A. Grabowskiego, 1822.
• Wężyk, Franciszek. Bolesław Śmiały. Tragedia w 5 aktach. O poezji dramatycznej. Kraków: księgarnia A. Grabowskiego, 1822.
• Wężyk, Franciszek. Gliński. Tragedia w 5 aktach wierszem. O poezji dramatycznej. Kraków: w komissie u A. Grabowskiego, 1821.
• Wężyk, Franciszek. Poezye. Z pośmiertnych rękopisów. Tom I: tłumaczenia klasyków. Kraków: nakładem rodziny autora, 1878. Wiadomości Literackie. Biblioteka Warszawska 2 (1864). S.149.
• Wołoszyński, Ryszard. Polacy w Rosji: 1801-1830. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984.
• Zawiliński, Roman. „O polskich przekładach tragedyi Sofoklesowych”. Biblioteka Warszawska 3 (1881). S. 365-381.
• Zdanowicz, Aleksander. Rys dziejów literatury polskiej. T. 4. Wilno: Józef Zawadzki, 1874.
• Żołkowski, Aleksander. „Wstęp”. Tygodnik Wileński 1816. S. 1-2.

Identifiers

DOI

10.14746/por.2020.1.7