Działalność tłumaczek a polski kanon literatury włoskiej: Waleria Marrené-Morzkowska i Zofia Ernstowa

• Authors: Jadwiga Miszalska

Title variants

EN

Translator’s Activity and the Italian Literary Canon in Poland: Waleria Marrené- Morzkowska and Zofia Ernstowa

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Waleria Marrené-Morzkowska (1832-1903), pisarka, dziennikarka i tłumaczka oraz Zofia Ernstowa (1918-1994), autorka kilkudziesięciu tłumaczeń literatury włoskiej, działały w odległych momentach historycznych, niełatwych dla polskiej kultury narodowej. Zarówno w okresie rozbiorów, jak i w czasach PRL-u wiele inicjatyw na polu kultury dochodziło do skutku jedynie dzięki determinacji jednostek. Źródła przechowywane we włoskich i polskich archiwach pozwalają częściowo zrekonstruować „mikrohistorię” przedstawionych tłumaczek, ich kontakty z włoskimi pisarzami oraz wysiłki podejmowane w Polsce w celu udostępnienia polskiemu odbiorcy ważnych dzieł literatury włoskiej. Jak wynika z prowadzonych badań, sprawczość tłumaczek nie ograniczała się jedynie do wykonania przekładu, ale polegała na aktywnym uczestnictwie w doborze dzieł i ich promocji, przyczyniając się w ten sposób do tworzenia polskiego kanonu włoskiej literatury.

EN

Waleria Marrené-Morzkowska (1832-1903), writer, journalist and translator, and Zofia Ernstowa (1918-1994), author of several dozen translations from Italian literature, were active in two (distinct) historical moments that were not easy for the Polish culture. During the partitions as well as in the times of the Polish People’sRepublic many cultural initiatives were undertaken thanks to the determination of individuals. The archival materials preserved in Italy allow to reconstruct their microhistory, contacts with the Italian writers and activities in Poland that aimed at printing the selected works, constituting proof that the translator’s agency is not limited to execution of the commissions but often involves active participation in selecting the works for translation in order to create a literary canon.

Keywords

PL

W. Marrene-Morzkowska; Z. Ernstowa; sprawczość tłumacza; mikrohistoria tłumacza; kanon literacki

EN

W. Marrene-Morzkowska; Z. Ernstowa; translator’s agency; translator’s microhistory; literary canon; W. Marrene-Morzkowska; Z. Ernstowa; translator’s agency; translator’s microhistory; literary canon

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Porównania
• Year: 2020
• Volume: 26
• Issue: 1
• Pages: 139-156

Dates

published

2020-06-15

Contributors

author

Jadwiga Miszalska

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Białobłocki, Bronisław. „Miłość w sferze dostatków i estetycznych zachwytów”. Szkice społeczne i literackie. Oprac. S. Sandler. Warszawa: Czytelnik, 1954. S. 117-129.
• Bibliografia Literatury Polskiej „Nowy Korbut” . T. 8: „Romantyzm”. Warszawa: PIW, 1969.
• Biernacka-Licznar, Katarzyna. „Zofia Ernstowa (1918-1994): L’arte di vivere. L’arte di tradurre”. Italica Wratislaviensia 8(2) (2017). S. 11-16.
• di Nicola, Laura. „Bibliografia”. Alba de Céspedes. Red. M. Zancan. Milano: Mondadori, 2005. S. 421-482.
• Falkowska, Joanna. Ambasadorki wychowania. Poglądy pedagogiczne polskich kobiet w II połowie XIX wieku i początkach XX wieku. Toruń: Wyd. Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2018.
• Gurgul Monika, et al. Od Dantego do Fo. Włoska poezja i dramat w Polsce (od XVI do XXI wieku). Kraków: Collegium Columbinum, 2007.
• Kabatc, Eugeniusz. „O przekładach literatury włoskiej. Rozmowa z Zofią Ernstową”. Literatura na świecie 1 (33) (1974). S. 383-387.
• Kinnunen Tuija, Koskinen Kaisa. “Introduction”. Tanslator’s agency. Red. T. Kinnunen, K. Koskinen. Tampere: Tampere University Press, 2010. S. 4-9.
• Lefevere, André. Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame. London–New York: Routledge, 1992.
• W. M. [Marrené, Waleria]. „Literatura włoska. Rzut oka na obecne piśmiennictwo”. Biblioteka Warszawska 1 (1860). S. 133-150, 376-390, 547-569.
• Marrené, Waleria. „Przedmowa”. Fogazzaro, Antonio, Malombra. Przeł. Szet. Warszawa. Brak wyd., 1901.
• Marrené, Waleria. „Z życia włoskiego. Giuseppe Verga”. Ateneum 1, z. 2 (1883). S. 219-234.
• Milton John, Bandia Paul. “Introduction: Agents of translation and Translation Studies”. Agents in Translation. Red. J. Milton, P. Bandia. Amsterdam: John Benjamins, 2009. S. 1-17.
• Miszalska, Jadwiga. “I personaggi sdoppiati in Nessuno torna indietro di Alba de Céspedes e le vicende tedesco-polacche del romanzo”. Kwartalnik Neofilologiczny 2 (2019). S. 223-229.
• Miszalska Jadwiga, et al. Od Boccaccia do Eco. Włoska proza narracyjna w Polsce (od XVI do XXI wieku). Kraków: Collegium Columbinum, 2011.
• Morawska, Konstancja. „Kronika literacka”. Przegląd Polski 3 (1891/1892). S. 241-242.
• Morzkowska-Laval, Kamila. „Nie tylko w Zbożennie. Wspomnienia z Polski, Włoch i Francji”. Pani Na Sycynie, cz. III Z dziejów rodziny. Red. K. Czapliński. Wrocław–Janowiec nad Wisłą: Towarzystwo Przyjaciół Janowca nad Wisłą, 2005. S. 61-156.
• Munday, Jeremy. “Using Primary Sources to Produce a Microhistory of Translation and Translators. Theoretical and Methodological Concerns”. Translator: Studies in Intercultural Communication 1 (2014). S. 64-80.
• Orzeszkowa, Eliza. Listy zebrane. T. 6. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich, 1967.
• Pym, Anthony. “Humanizing Translation History”. Hermes. Journal of Language and Communication Studies 42 (2009). S. 23-48.
• Pym, Anthony. Method in Translation History. Wyd. 2. New York–London: Routledge, 2014.
• Rajewska, Ewa. „Twórczość przekładowa kobiet”. Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX: procesy, gatunki, sytuacje i tematy. Red. E. Kraskowska, B. Kaniewska. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2015. S. 270-277.
• Tuwim, Julian. “Traduttore – traditore”. Pegaz dęba. Wyd. 3. Warszawa: Iskry, 2006. S. 165-190.
• W. M. [Marrené, Waleria]. „Literatura włoska. Rzut oka na obecne piśmiennictwo”. Biblioteka Warszawska 1 (1860). S. 133-150, 376-390, 547-569.
• Wyczańska, Irena. „Waleria Marrené-Morzkowska”. Polski Słownik Biograficzny. T. 20. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975. S. 60-62.

Identifiers

DOI

10.14746/por.2020.1.8