Wybrane aspekty ograniczenia obrotu nieruchomościami rolnymi w prawie polskim w kontekście unijnej zasady swobody przepływu kapitału

• Authors: Paweł Wojciechowski

Title variants

EN

Selected aspects of the restriction of trading in agricultural real estate under Polish law in the context of the EU principle of free movement of capital

IT

Limiti posti ai trasferimenti di immobili agricoli nel diritto polacco nel contesto del principio dell’UE riguardante la libera circolazione dei capitali: alcuni aspetti scelti

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem rozważań jest dokonanie oceny dopuszczalności ograniczeń w obrocie nieruchomościami rolnymi uregulowanych w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego w kontekście unijnej zasady swobody przepływu kapitału. W artykule przedstawione zostały zjawiska ekonomiczne i klimatyczne jakie mają miejsce na świecie, a w szczególności w UE, które powodują, że wprowadzanie rozwiązań prawnych ograniczających obrót nieruchomościami wydaje się nieuniknione. Omówiona została unijna zasada swobody przepływu kapitału, w tym przesłanki dopuszczalności ograniczenia tej zasady. W świetle tych ustaleń dokonana została ocena instrumentów, które ograniczają obrót nieruchomościami rolnymi, do których zalicza się przede wszystkim zasada nabywania nieruchomości rolnych przez rolników indywidualnych, zasada nakazująca prowadzenie gospodarstwa rolnego na nabywanej nieruchomości rolnej przez okres 5 lat i wprowadzająca zakaz zbywania nabytej nieruchomości w tym czasie bez uzyskania zgody dyrektora generalnego KOWR oraz prawo pierwokupu i nabycia przysługujące KOWR. Przeprowadzona w artykule analiza prowadzi do wniosku, że większość przyjętych rozwiązań przechodzi pozytywnie wypracowany w orzecznictwie TSUE test dopuszczalności wprowadzania ograniczeń, chociaż niektóre z tych ograniczeń budzą wątpliwości.

IT

L’articolo si propone di esaminare, nel contesto del principio dell’UE riguardante la libera circolazione dei capitali, i limiti posti ai trasferimenti di immobili agricoli disciplinati nella legge sul regime agricolo dal punto di vista della loro ammissibilità. Nello studio sono stati presentati i fenomeni economici e climatici in atto nel mondo, e in particolare nell’UE, i quali fanno sì che l’introduzione di soluzioni legislative volte a limitare i trasferimenti di immobili agricoli sembri ormai inevitabile. In seguito, è stato discusso il principio dell’UE riguardante la libera circolazione dei capitali, comprese le condizioni secondo le quali si possono ammettere i limiti al principio stesso. Alla luce delle costatazioni formulate, si è proceduto alla valutazione degli strumenti che limitano i suddetti trasferimenti. L’analisi svolta porta a constatare che la maggior parte delle soluzioni adottate riesca a superare il test di giudizio per l’ammissibilità delle restrizioni, sviluppato positivamente nella giurisprudenza della Corte di giustizia dell’Unione europea, benché alcune di esse sollevino dubbi.

EN

The aim of the considerations was to assess the admissibility of restrictions of trading in agricultural real estate introduced by the Act on shaping the agricultural system in the context of the EU principle of free movement of capital. The article presents the economic and climatic phenomena that have been taking place worldwide and in the European Union in particular, which make the introduction of legal solutions limiting trading in agricultural land inevitable. The EU principle of free movement of capital is discussed, including the premises for the admissibility of restrictions of this principle. In the light of these findings, an assessment of instruments that restrict trading in agricultural real estate has been made. The analysis carried out in the article leads to the conclusion that most of the adopted solutions pass the test of admissibility of introducing restrictions that has been developed in the case law of the Court of Justice of the European Union. Some of these restrictions, however, raise doubts.

Keywords

PL

nieruchomości rolne; swoboda przepływu kapitału; ograniczenia w obrocie nieruchomościami rolnymi

IT

immobili agricoli; libera circolazione dei capitali; limiti posti ai trasferimenti di immobili agricoli

EN

agricultural real estate; free movement of capital; restrictions in agricultural real estate trade; agricultural real estate; free movement of capital; restrictions in agricultural real estate trade

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Przegląd Prawa Rolnego
• Year: 2020
• Issue: 2(27)
• Pages: 25-51

Dates

published

2020-12-21

Contributors

author

Paweł Wojciechowski

• Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000-0002-0520-9263

References

• Bieluk J. (2016), Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego. Komentarz, Warszawa.
• Blajer P. (2007), Pojęcie rolnika indywidualnego w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego, „Studia Iuridica Agraria” t. 6.
• Blajer P. (2012), Definicja i status rolnika indywidualnego w świetle nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, „Studia Iuridica Agraria” t. X.
• Czechowski P. (red.) (2017), Prawo rolne, Warszawa.
• Frąckowiak-Adamska A. (2009), Zasada proporcjonalności jako gwarancja swobód rynku wewnętrznego Wspólnoty Europejskiej, Warszawa.
• Giżewski M. (2017), Restrictions on Trading in Agricultural Land and European Union Law, “Studia Iuridica” t. 71.
• Jeżyńska B., Pastuszko R. (2012), Ramy prawne obrotu nieruchomościami rolnymi po 2016 roku, Opinie i Ekspertyzy, Kancelaria Senatu, Warszawa.
• Jurcewicz A., Popardowski P. (2011), Własność w ujęciu prawa polskiego i prawa UE, „Studia Iuridica Agraria” t. IX.
• Kapusta F. (2013), Ziemia w rolnictwie polskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Rolnictwo” CVII N, nr 596.
• Lichorowicz A. (2004), Instrumenty oddziaływania na strukturę gruntową Polski w ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” z. 2.
• Lichorowicz A. (2005), Regulacja obrotu gruntami rolnymi według ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego na tle ustawodawstwa agrarnego Europy Zachodniej, „Studia Iuridica Agraria” t. IV.
• Marciniuk K. (2019), Prawne instrumenty ingerencji władzy publicznej w obrót nieruchomościami rolnymi jako środki kształtowania ustroju rolnego, Białystok.
• Mataczyński M. (2012), w: A. Wróbel (red.), Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. 1, Warszawa.
• Pietrzak J. (2018), Ograniczenia w obrocie nieruchomościami rolnymi w świetle wybranego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, „Młody Jurysta” nr 2.
• Prokurat S. (2017), Ekonomiczne i prawne aspekty obrotu ziemią w Polsce na tle rynku europejskiego, „Ekonomia, Wroclaw Economic Review” 23/3, „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 3807.
• Prutis S. (2005), Kształtowanie ustroju rolnego – potrzeba nowej regulacji ustawowej, „Studia Iuridica Agraria” t. V.
• Sikorska A. (red.) (2016), Analizy rynkowe. Rynek ziemi rolniczej stan i perspektywy, grudzień, Warszawa.
• Stefańska K. (2005), Pojęcie gospodarstwa rodzinnego w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego, „Studia Iuridica Agraria” t. V.
• Wojciechowski P. (2019), Pojęcie nieruchomości rolnej, w: M. Korzycka (red.), Instytucje prawa rolnego, Warszawa.
• Zawidzka-Łojek A. (2018), Swoboda przepływu kapitału, w: A. Zawidzka-Łojek, A. Łazowski (red.), Podręcznik prawa Unii Europejskiej. Instytucje i porządek prawny. Prawo materialne, Warszawa.
• Wyroki:
• Wyrok TSUE z 1 czerwca 1999 r. w sprawie C-302/97, Klaus Konle, ECLI:EU:C:1999:271.
• Wyrok TSUE z 10 marca 2009 r. w sprawie C‑169/07 Hartlauer, ECLI:EU:C:2009:141.
• Wyrok TSUE z 13 lipca 2000 r. w sprawie C-423/98, Alfredo Albore, ECLI:EU:C:2000:401.
• Wyrok TSUE z 14 grudnia 1995 r. w sprawach połączonych C-163/94, C-165/94 oraz C-250/94 Sanz de Lera i in., ECLI:EU:C:1995:451.
• Wyrok TSUE z 16 marca 1999 r. w sprawie C 222/97 Trummer i Mayer, ECLI:EU:C:1999:143.
• Wyrok TSUE z 23 lutego 2006 r. w sprawie C 513/03 Van Hilten-van der Heijden, ECLI:EU:C:2006:131.
• Wyrok TSUE z 28 października 2010 r. w sprawie C 72/09, Rimbaud, ECLI:EU:C:2010:645.
• Wyrok TSUE z 30 listopada 1995 r. w sprawie C-55/94, Reinhard Gebhard przeciwko Consiglio dell’Ordine degli Avvocati e Procuratori di Milano, ECLI:EU:C:1995:411.
• Wyrok TSUE z 4 października 1991 r. w sprawie C-367/89 Richardt and ‘Les Accessoires Scientifiques’, ECLI:EU:C:1991:376.
• Wyrok TSUE z 5 marca 2002 r. w sprawach połączonych C 515/99, od C 519/99 do C 524/99 i od C 526/99 do C 540/99 Reisch i in., ECLI:EU:C:2002:135.
• Wyrok TSUE z dnia 21 maja 2019 r. w sprawie C 235/17, Komisja v. Węgry, ECLI:EU:C:2019:432.
• Wyrok TSUE z dnia 31 stycznia 1984 r. w sprawach połączonych 286/82 i 26/83 Luisi i Carbone, ECLI:EU:C:1984:35.
• Wyrok TSUE z 11 stycznia 2001 r. w sprawie C 464/98, Stefan, ECLI:EU:C:2001:9.
• Wyrok TSUE z 15 maja 2003 r. w sprawie C 300/01, Salzmann, ECLI: EU:C:2003:283.
• Wyrok TSUE z 22 października 2013 r., w sprawach od C 105/12 do C 107/12, Essent i in., EU:C:2013:677.
• Wyrok TSUE z 23 września 2003 r. w sprawie C 452/01, Ospelt i Schlössle Weissenberg, ECLI: EU:C:2003:493.
• Wyrok TSUE z 6 listopada 1984 r. w sprawie 182/83, Fearon, EU:C:1984:335.
• Wyrok TSUE z dnia 14 września 2006 r. w sprawie C 386/04 Centro di Musicologia Walter Stauffer, ECLI:EU:C:2006:568.
• Wyrok TSUE z dnia 31 marca 1993 r. w sprawie C 19/92 Kraus, ECLI:EU:C:1993:125.
• Wyrok TSUE z dnia 6 marca 2018 r. w sprawach C 52/16 i C 113/16, SEGRO i Horváth, ECLI:EU:C:2018:157.
• Inne dokumenty:
• Climate change and food security: a framework document, FAO Rome, 2008, http://www.fao.org/forestry/15538-079b31d45081fe9c3dbc6ff34de4807e4.pdf.
• Informacja o wynikach kontroli „Obrót Nieruchomościami Rolnymi” KRR 430.006.2018 Nr ewid. 172/2018/P/18/042/KRR, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa 2019.
• Komunikat wyjaśniający Komisji w sprawie nabywania gruntów rolnych i prawa Unii Europejskiej (Dz. Urz. C 350 z 18.10.2017, s. 5).
• Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 21 stycznia 2015 r. w sprawie „Masowy wykup gruntów rolnych – dzwonek alarmowy dla Europy i zagrożenie dla rolnictwa rodzinnego” (opinia z inicjatywy własnej).
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 27.04.2017 r. w sprawie aktualnego stanu koncentracji gruntów rolnych w UE: jak ułatwić rolnikom dostęp do gruntów? (2016/2141(INI)) (Dz. Urz. UE C 298 z 2018).
• Sprawozdanie Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi Parlamentu Europejskiego w sprawie aktualnego stanu koncentracji gruntów rolnych w UE: jak ułatwić rolnikom dostęp do gruntów?, 2016/2141(INI).
• Sprawozdanie z działalności Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w 2019 roku.
• Sprawozdanie z działalności Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w 2018 roku.
• Sprawozdanie z działalności Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w 2017 roku.
• Voluntary Guidelines on the Responsible Governance of Tenure of Land, Fisheries and Forests in the Context of National Food Security, http://www.fao.org/docrep/016/i2801e/i2801e.pdf.

Identifiers

DOI

10.14746/ppr.2020.27.2.2