Wokół reformy. Szkolnictwo wyższe w polskim dyskursie prasowym

• Authors: Marta Zimniak-Hałajko

Title variants

EN

About reform. Higher education in the Polish press discourse

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule niniejszym przedstawiam obraz szkolnictwa wyższego prezentowany w polskiej prasie wysokonakładowej w latach 2008-1012. Na podstawie analizy tekstów publikowanych w wybranych dziennikach („Gazeta Wyborcza”, „Rzeczpospolita”, „Dziennik Gazeta Prawna”) i tygodnikach („Polityka”) dokonuję rekonstrukcji głównych składowychdyskursu, który określić można mianem hegemonicznego. Stawiam tezę, że debata o szkolnictwie wyższym w polskiej prasie miała charakter ideologiczny i stanowiła wsparcie dla systemu wprowadzanych w świecie nauki neoliberalnych reform.

EN

The current article is devoted to study of representations of Polish highereducation in major newspapers and weekly magazines in 2008-2012. The authorconcentrates on the analysis of main elements of (hegemonic) discourse, mainly intexts published in „Gazeta Wyborcza”, „Rzeczpospolita”, „Dziennik Gazeta Prawna”and „Polityka”. The debate on higher education turned to be highly ideological andin the end provided support to the implementation of neoliberal reforms in academia.

Keywords

PL

szkolnictwo wyższe; reforma; dyskurs; prasa; neoliberalizm; ideologia

EN

higher education; reform; discourse; press; neoliberalism; ideology; higher education; reform; discourse; press; neoliberalism; ideology

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2013
• Volume: 7
• Issue: 1
• Pages: 107-142

Dates

published

2013-01-01

Contributors

author

Marta Zimniak-Hałajko

• Instytut Kultury Polskiej, Uniwersytet Warszawski

References

• Bachmann, K. 2009. ,,Szkoły wyższe w oparach absurdu.” http://wyborcza.pl/1,102381,7164857,Szkoly_wyzsze_w_oparach_absurdu.html/.
• Bendyk, E. 2008. ,,Płacz nad trumną.” http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/251169,1,placz-nad-trumna.read/.
• Białecki, I. 2010. ,,Dwie debaty.” http://www.forumakad.pl/archiwum/2010/03/33_dwie_debaty.html/.
• Boni, M. 2010. ,,I egalitarne, i elitarne. Studia wyższe. Pomysły rządu.” rozm. przepr. A. Leszczyński. http://wyborcza.pl/1,76842,7643901,I_egalitarne__i_elitarne__Studia_wyzsze__Pomysly_rzadu.html/.
• Brustein, W. 2010 ,,Ilu laureatów Nagrody Nobla zatrudniłeś?” rozm. przepr. A. Leszczyński. http://wyborcza.pl/1,75968,7441171,Ilu_laureatow_Nagrody_Nobla_zatrudniles_.html/.
• Cap, P. 2008. Legitymizacja w dyskursie politycznym: retoryka wojny w Iraku w kontekście pojęcia proksymizacji. W Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas.
• de Certeau, M. 2008. Wynaleźć codzienność: sztuki działania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Chiapello, E., i N. Fairclough. 2008. Nowa ideologia zarządzania: podejście transdyscyplinarne krytycznej analizy dyskursu i nowej socjologii kapitalizmu. W Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas.
• Chomsky, N. 2007. Polityka, anarchizm, lingwistyka. Poznań: Oficyna Trójka.
• Cieśliński, P. 2011. ,,Jak zarobić na nauce.” http://wyborcza.pl/1,76842,9602119,Jak_zarobic_na_nauce.html/.
• Czapiński, J. 2009. ,,A jednak się opłaca.” http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1500173,1,a-jednak-sie-oplaca.read/.
• Czeladko, R. 2008. ,,Uczeni będą ze sobą rywalizować.” Rzeczpospolita, 17 kwietnia.
• Czeladko, R. 2011. ,,Ministerstwo Nauki określiło, jak dostać się do naukowej elity.” http://www.rp.pl/artykul/643370.html/.
• Czeladko, R. 2011. ,,Rektor będzie z konkursu?”, http://www.rp.pl/.
• Czeladko, R. 2011. ,,Studenci mają rzecznika praw absolwenta.” http://biznes.gazetaprawna.pl/artykuly/422092,rada_moniturujaca_dgp_wiedza_napedza_gospodarke.html?subject=Rada%20Monituruj%C4%85ca%20DGP:%20Wiedza%20nap%C4%99dza%20gospodark%C4%99/.
• Czerepaniak-Walczak, M. 2013. Fabryki dyplomów czy universitas?: o „nadwiślańskiej” wersji przemian w edukacji akademickiej, Kraków: Impuls.
• Czubkowska, S. 2010 ,,Polskie uniwersytety to światowa prowincja.” Dziennik Gazeta Prawna, 16 sierpnia.
• Duszak, A., i N. Fairclough, red 2008. Krytyczna analiza dyskursu: interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas.
• Dybczyński, A. 2011. ,,Jestem baronem. Nie chcę dłużej żyć w średniowieczu.” http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35771,9022221,Jestem_baronem__Nie_chce_dluzej_zyc_w_sredniowieczu.html/.
• Ellul, J. 1973. Propaganda: the Formation of Men’s Attitudes, tłum. K. Kellen, J. Lerner, New York: Knopf.
• Fairclough, N., i A. Duszak 2008. ,,Wstęp: krytyczna analiza dyskursu – nowy obszar badawczy dla lingwistyki i nauk społecznych.” W Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. Kraków: Universitas.
• Fiske, J. 1999. Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem. Tłum. A. Gierczak, Wrocław: Astrum.
• Foucaut, M. 2002. Porządek dyskursu. Tłum. M. Kozłowski. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
• Gabryel, P. 2011. ,,Polska nauka na niewolnym rynku.” http://blog.rp.pl/gabryel/2011/01/09/polska-nauka-na-niewolnym-rynku/.
• Gadacz, T. 2010. ,,Z karabinami na sznurku.” rozm. przepr. M. Bardel. Tygodnik Powszechny, 19 grudnia.
• Geertz, C., 2003.Opis gęsty: w stronę interpretatywnej teorii kultury. W Badanie kultury: elementy teorii antropologicznej, red. M. Kempny, E. Nowicka. Warszawa: PWN.
• Głowiński, M. 2009. Nowomowa i ciągi dalsze: szkice dawne i nowe, Kraków: Universitas.
• Grabek, A. 2010. ,,Specjaliści kończący studia są niedouczeni: firmy nie mogą znaleźć pracowników w najpopularniejszych branżach.” http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/525433,specjalisci_konczacy_studia_sa_niedouczeni_firmy_nie_moga_znalezc_pracownikow_w_najpopularniejszych_branzach.html/.
• Grabek, A. 2011. ,,Prezydent zabiera rektorów do Chin na poszukiwanie studentów.” http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/576387,prezydent_zabiera_rektorow_do_chin_na_poszukiwania_studentow.html/.
• Grabek. A. 2011. ,,Szkolnictwo wyższe: Unia chce nas wyciągnąć z akademickiej prowincji”, http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/540195,szkolnictwo_wyzsze_unia_chce_nas_wyciagnac_z_akademickiej_prowincji.html/.
• Grabek, A. 2012. ,,Humaniści czują się przegrani na rynku pracy i pełni obaw o zatrudnienie.” http://serwisy.gazetaprawna.pl/praca-i-kariera/artykuly/588908,humanisci_czuja_sie_przegrani_na_rynku_pracy_oraz_pelni_obaw_o_zatrudnienie.html/.
• Grabek, A. 2012. ,,Uczelnie śledzą losy absolwentów: nie zawsze w sposób rzetelny.” http://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/593550,uczelnie_sledza_losy_absolwentow_nie_zawsze_w_sposob_rzetelny.html/.
• Gradoń, L. 2011. ,,Naukowcy muszą zacząć zarabiać na swoich badaniach.” http://praca.gazetaprawna.pl/wywiady/481008,naukowcy_musza_zaczac_zarabiac_na_prowadzonych_badaniach.html/.
• Godlewska, I. 2011. ,,Co po doktoracie?” http://wyborcza.pl/1,76842,10150660,Co_po_doktoracie_.html/.
• Guza, Ł., i K. Klinger 2010. ,,Wiedza napędza gospodarkę.” Dziennik Gazeta Prawna, 19 maja.
• Hardy, J. 2010. Nowy polski kapitalizm. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• Hartman, J. 2010. ,,Doktorant w maśle.” Gazeta Wyborcza 23 września.
• Iwanciw, E. 2010. ,,Kierunek pedagogika – wylęgarnia bezrobotnych.” http://wyborcza.pl/1,76842,8286201,Kierunek_pedagogika___wylegarnia_bezrobotnych.html
• Iwanciw, E. 2010. ,,Uczelnie nie chcą się dłużej wstydzić.” Gazeta Wyborcza, 5 listopada.
• Jajszczyk, A. 2009. ,,Einstein nie miałby żadnych szans.” http://www.edulandia.pl/studia/1,118594,2625740.html/.
• Janczewska, M. 2008. ,,Uniwersytety produkują bezrobotnych.” Dziennik Gazeta Prawna, 11 kwietnia.
• Jarmołowski, A. 2011. ,,Badaczom brakuje bezczelności naukowej.” rozm. przepr. R. Czeladko, http://www.rp.pl/artykul/591289.html/.
• Jemielniak. D. 2010. ,,Bezkonkurencyjna reforma” http://www.rp.pl/artykul/558363.html/.
• Jemielniak, D. 2010. ,,Doktorat w ubikacji?” Gazeta Wyborcza, 23 grudnia.
• Karpieszuk, W. 2010. ,,Co robicie, absolwenci?” Gazeta Wyborcza, 31 sierpnia.
• Karpieszuk, W. 2012. ,,Studenci z przypadku.” Gazeta Stołeczna, 17 stycznia.
• Kącki, M., i M. Kopiński 2009. ,,Magia papierowego wykształcenia.” Gazeta Wyborcza, 24 października.
• Kleiber, M. 2010. ,,Czy Polska może być mądra?” rozm. przepr. W. Gadomski. Gazeta Wyborcza, 16-17 października.
• Klesyk, A. 2012. ,,Szukamy tych, którzy myślą samodzielnie.” http://wyborcza.pl/1,75968,11593341,Prezes_PZU__Szukamy_tych__ktorzy_mysla_samodzielnie.html/.
• Klinger, K. 2010. ,,Łatwiejsze studiowanie na kredyt.” Dziennik Gazeta Prawna, 8 czerwca.
• Kolińska-Dąbrowska, M., A. Grabek 2008. ,,A jak to wygląda w Princeton.” Dziennik Gazeta Prawna, 17 kwietnia.
• Koselleck, R. 2001. Semantyka historyczna. Poznań: Wydaw. Poznańskie.
• Kościelniak, C. 2011. ,,Wolność akademicka i jej krytycy.” http://www.rp.pl/artykul/726526.html/.
• Kozłowski, T. 2012. ,,Dialog w fabrykach bezrobotnych.” http://wyborcza.pl/1,126171,11645483,Dialog_w_fabrykach_bezrobotnych.html/.
• Koźmiński, A. 2009. ,,Jak poprawić jakość studiów?” rozm. przepr. J. Grabowska. Gazeta Wyborcza, 26 października.
• Koźmiński, A.K. 2010. ,,Polskie uczelnie stać na sukces.” http://www.rp.pl/artykul/435571.html/.
• Królczyk, T. 2009. ,,Gramy o wszystko.” Polityka, 25 listopada.
• Kudrycka, B. 2009. ,,Nauce trzeba nowej energii.” Gazeta Wyborcza, 3 lipca.
• Kudrycka, B. 2010. ,,Idzie młodość w nauce.” Gazeta Wyborcza, 15 września.
• Kudrycka, B. 2010. ,, Wyższa Szkoła Dumy.” http://wyborcza.pl/1,75968,7531221,Wyzsza_Szkola_Dumy.html/.
• Kudrycka, B. 2011. ,,To walka z patologią.” http://www.rp.pl/artykul/604117.html/.
• Lakoff, G. 2011. Nie myśl o słoniu!: jak język kształtuje politykę. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ŁOŚGRAF.
• Lewicka, M., i T. Sosnowski 2009. ,,Stare wilki się nie wstydzą.” rozm. przepr. Piotr Pacewicz. http://wyborcza.pl/1,76842,7172541,Stare_wilki_sie_nie_wstydza.html/.
• Łukaszewski, J. 2011. ,,Uniwersytet z Politechniką w jednej drużynie.” http://wyborcza.pl/1,76842,10784516,Uniwersytet_z_Politechnika_w_jednej_druzynie.html/.
• Maćkowski, S. 2011. ,,Nie wypada nie publikować.” rozm. przepr. R. Czeladko. http://www.rp.pl/artykul/591290.html/.
• Malinowski, A. 2010. ,,Dekalog zmian na uczelniach.” http://www.rp.pl/artykul/481747.html/.
• Marcinkowski, J., K. Kulesza 2008. ,,Uniwersytet Potiomkinowski obiecuje innowacje.” Rzeczpospolita, 18 kwietnia.
• McCombs, M. 2008. Ustanawianie agendy: media masowe i opinia publiczna. Tłum. B. Radwan, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Mirowska- Łoskot, U. 2011. ,,Uczelnie łatwiej zwolnią wykładowców źle wykonujących swoje zadania.” http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/543598,uczelnie_latwiej_zwolnia_wykladowcow_zle_wykonujacych_swoje_zadania.html/.
• Modzelewski, K. 2009. ,,Szkoły wyższe w oparach kampanii.” http://www.archiwum.wyborcza.pl/Archiwum/1,0,7113312,20091105RP-DGW,Szkoly_wyzsze_w_oparach_kampanii,zwykly.html/.
• Nawrocka, E. 2012. ,,Wszyscy jesteśmy przestępcami.”, http://wyborcza.pl/1,95892,11644989,Profesor_Ewa_Nawrocka__Wszyscy_jestesmy_przestepcami.html/.
• Nowakowska, A. 2012. ,,Nauka pod rękę z biznesem za 1 proc.” http://wyborcza.pl/1,76842,11754374,Nauka_pod_reke_z_biznesem_za_1_proc_.html/.
• Nowicka, E. 1972. Bunt i ucieczka: zderzenie kultur i ruchy społeczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Nowosielska, K. 2011. ,,Najwyższa nota dla zaradnego naukowca” www.rp.pl, 27.01.2011
• Ojczyk, J. 2011. ,,Regulaminy powinny ukrócić kradzieże.” http://blog.rp.pl/goracytemat/2011/08/05/regulaminy-powinny-ukrocic-kradzieze/.
• Ojczyk, J. 2011. ,,Uczelnie nie zadbają o prawa autorskie żaków.” http://prawo.rp.pl/artykul/697407.html/.
• Pacholski, L. 2010. ,,Szkoła wyższa, nieco niższa” http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1510888,1,polski-college.read/.
• Papuzińska, M. 2009. ,,Szkoły z klasą.” http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/303296,1,kryzys-polskich-uczelni.read/.
• Pawłowska-Salińska, K. 2012. ,,Bo liczą się miękkie umiejętności.” Gazeta Wyborcza, 5-6 maja.
• Potulicka, E., i J. Rutkowiak 2010. Neoliberalne uwikłania edukacji, Kraków: Impuls.
• Rybiński, K. 2009. ,,Zawodowe nie znaczy gorsze”, rozm. przepr. Aleksandra Pezda. Gazeta Wyborcza, 21 listopada.
• Rybiński, K. 2010. ,,Ponadsilosowa polityka imigracyjna.” http://www.ekonomia.rp.pl/artykul/562746.html/.
• Said, E. 2009. Kultura i imperializm. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Sowa, J., i K. Szadkowski, red. 2011. Edu-factory: samoorganizacja i opór w fabrykach wiedzy. Kraków: Korporacja Ha!art.
• Thieme, J. 2009. ,,Zróbmy sobie Oxford.” http://www.archiwum.wyborcza.pl/Archiwum/1,0,7113728,20091105WR-OXW,Zrobmy_sobie_Oxford,wywiad.html/.
• Tusk, D. 2008. ,,Razem otwórzmy okna.” Gazeta Wyborcza, 17 kwietnia.
• ,,Uniwersytet już tak nie kusi” 2012. http://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/595796,uniwersytet_juz_tak_nie_kusi.html/.
• Wesołowska, E. A. Grabek 2011. ,,Zawodówka po studiach, czyli jak rynek pracy weryfikuje nasz system edukacji.” http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/565779,zawodowka_po_studiach_czyli_jak_rynek_pracy_weryfikuje_nasz_system_edukacji.html/.
• Węgleński, P. 2010. ,,Magister brojler.” Polityka, 20 sierpnia.
• Wilczyński, P. 2010. ,,Dobrze, ale nie tragicznie.” Tygodnik Powszechny, 12 grudnia.
• Woźnicki, J. 2010. ,,Superuniwersytety na start.” rozm. przepr. A. Leszczyński, A. Pezda. http://wyborcza.pl/1,75476,8156231,Superuniwersytety_na_start.html/.
• Wróblewski, T. 2009. ,,Czas na komercjalizację uczelni.” http://prawo.rp.pl/artykul/409537.html/.
• Wysocki, T. 2012. ,,Chcemy nauki na poziomie.” Gazeta Wyborcza, 11 maja.
• Zadroga, A. 2011. ,,Dobra uczelnia = dobra praca.” http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,91736,10482747,Dobra_uczelnia___dobra_praca.html/.
• Zalewska, L. 2011. ,,Studia to strata czasu.” http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/578747,studia_to_strata_czasu.html/.
• Żylicz, M. 2011. ,,Ruszmy z posad bryłę nauki.” rozm. przepr. E. Bendyk. http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1515388,1,czy-nauka-potrzebuje-reform.read /.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2013.1.9