Dualizm na skraju załamania nerwowego. Medytacje o pierwszej filozofii jako zamysł zmysłowego doświadczenia abstrakcji

• Authors: Marta Olesik

Title variants

EN

Dualism on the Edge of Nervous Breakdown: "Meditations on First Philosophy" as a Record of the Sensual Experience of Abstraction

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst poddaje krytyce, zwyczajowe we współczesnej humanistyce, oskarżenie Kartezjusza o instrumentalizację i uprzedmiotowienie zmysłowości i materii. Autorka koncentruje się na przezwyciężeniu binarnej opozycji pomiędzy zmysłowością i abstrakcją, która stanowi podstawę tego oskarżenia. Tekst Medytacji jest analizowany w kontekście barokowego kryzysu doświadczenia i towarzyszącego mu niepokoju, który kartezjańskie wątpienie przekształca w metodę. Odwołując się do barokowej kategorii anamorfozy, tekst pokazuje, iż metodologizacja ta nie prowadzi do prostego przezwyciężenia stanu kryzysu przez pewność cogito, ale do jego przekształcenia w podstawę pewności. Przekształcenie to oparte jest na relacji pomiędzy formalną arbitralnością relacji dualizmu a metafizyczną arbitralnością kaprysu, którą ucieleśnia figura złośliwego geniusza. Tekst poświęcony jest analizie tego przekształcenia, w procesie którego wytwarza się zmysłowość kartezjańskiej racjonalności, abstrakcja jako materialna forma doświadczenia.

EN

The text is a critique of the prevalent approach to Cartesianism and its stance towards sensuousness and matter, which is accused of being instrumental and reductive. The author’s aim is to surpass the binary opposition of sensuousness and abstraction, which constitutes the basis for this approach. To that end, Cartesian Meditations are analyzed in the context of the general crisis of experience which affected the Baroque era. Cartesian doubt transforms this sense of crisis into a method, systematically inflating subjective uncertainty. Referring to the baroque technique of anamorphosis, the text demonstrates that the critical uncertainty does not disappear with the introduction of cogito, but is transformed into the basis for the newly constructed rationality. This transformation is based on the relation between formal arbitrariness of Cartesian dualism and the metaphysical arbitrariness of absolute caprice, personified by the figure of the malicious demon. It is as this anamorphic transfiguration that the sensuousness of Cartesian rationality is constituted – and the text systematically traces Cartesian argument in this respect.

Keywords

PL

dualizm kartezjański; barok; anamorfoza; filozofia ciała; abstrakcja

EN

Cartesian dualism; Baroque; anamorphosis; philosophy of the body; abstraction; Cartesian dualism; Baroque; anamorphosis; philosophy of the body; abstraction

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2016
• Volume: 19
• Issue: 1
• Pages: 78-103

Dates

published

2016-03-15

Contributors

author

Marta Olesik

• Marta Olesik - ur. 1985, doktorantka SNS PAN, autorka monografii Mieszczanin na górze Moria – Søren Kierkegaard, nowoczesny podmiot i oswajanie absolutu.

References

• Bal, Mieke. 1999. Quoting Caravaggio: Contemporary Art and Preposterous History. Chicago: The University of Chicago Press.
• Baltrušaitis, Jurgis. 2009. Anamorfozy, albo thaumaturgus opticus. Tłum. Tomasz Stróżyński. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria. Benjamin, Walter. 2009. The Origin of German Tragic Drama. Tłum. John Osborne. London–New York: Verso.
• Blumenberg, Hans. 1985. The Legitimacy of Modern Age. Tłum. Robert M. Wallace. Cambridge: The MIT Press.
• Bordo, Susan R. 1987. The Flight to Objectivity: Essays on Cartesianism and Culture. New York: State University of New York Press.
• Braidotti, Rosi. 2011. Nomadic Subjects: Embodiment and Sexual Difference in Contemporary Feminist Theory. New York: Columbia University Press.
• Bryson, Norman i Mieke Bal. 1991. „Semiotics and Art History.” The Art Bulletin 73: 174–208.
• Buci-Glucksmann, Christine. 2013. The Madness of Vision: On Baroque Aesthetics. Tłum. Dorothy Z. Baker. Athens: Ohio University Press.
• Derrida, Jacques. 2004. „Cogito i historia szaleństwa.” W Pismo i różnica. Tłum. Krzysztof Kłosiński. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Descartes, René. 2001. Medytacje o pierwszej filozofii. Zarzuty uczonych mężów. Rozmowa z Burmanem. tłum. Kazimierz i Maria Ajdukiewiczowie. Kęty: Antyk.
• Funkenstein, Amos.1985. Theology and Scientific Imagination. Princeton: Princeton University Press.
• Gaukroger, Stephen. 2008. The Emergence of Scientific Culture: Science and The Shaping of Modernity 1210–1685. Oxford: Oxford University Press.
• Greenberg, Mitchell. 2001. Baroque Bodies: Psychoanalysis and the Culture of French Absolutism. Ithaca: Cornell University Press. Haraway, Donna. 1985. „A Manifesto for Cyborgs: Science, Technology and Socialist Feminism in the 1980s.” Socialist Review 15(2): 65–107.
• Harbison, Robert. 2000. Reflections on Baroque. London: Reaktion Books.
• Judovitz, Dalia. 1993. „Vision, Representation and Technology in Descartes.” W Modernity and the Hegemony of Vision, red. David Michael Levin. Berkeley: University of California Press.
• Judovitz, Dalia. 2001. The Culture of the Body: Genealogies of Modernity. Ann Arbor: University of Michigan Press.
• Kaplan, Caren. 1996. Questions of Travel: Postmodernist Discourses of Displacement. Durham– London: Duke University Press.
• Lambert, Gregg. 2004. The Return of the Baroque in Modern Culture. London–New York: Continuum.
• Levine, George Lewis. 2002. Dying to Know: Scientific Epistemology and Narrative in Victorian England. Chicago: University of Chicago Press.
• Maravall, Jose Antonio. 1986. The Culture of the Baroque: The Analysis of a Historical Structure. Tłum. Terry Cochran. Minneapolis: University of Minessota Press.
• Massey, Lyle. 2007. Picturing Space, Displacing Bodies: Anamorphosis in Early Modern Theories of Perspective. University Park, PA: The Pensylvania State University Press.
• Merchant, Carolyn. 1980. The Death of Nature: Women, Ecology and Scientific Revolution. London: Wildwood House.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2016.1.6