Jeśli mówić prawdę, to tylko w Sierpniu. Etyka jako polityka

• Authors: Cezary Rudnicki

Title variants

EN

Speak the truth, but only in August. Ethics as politics

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszym artykułem chciałbym dołączyć swój głos do podjętej przez Jana Sowę próby odzyskania dla lewicy fenomenu „Solidarności‖. Równocześnie podobnego zabiegu odzyskiwania pragnę dokonać na myśli „późnego‖ Michela Foucaulta. O ile koncepty takie jak dyscyplina i biopolityka, metoda genealogicznej analizy relacji władzy, a nawet pojęcie przedsiębiorcy samego siebie zostały przez lewicę bardzo szybko przyswojone, o tyle z jakichś niezrozumiałych dla mnie powodów rozważania skupione wokół problematyki „troski o siebie i innych‖ traktowane są na ogół jako, co najwyżej, ciekawostka. To milczenie zostało wykorzystane przez liberalnych komentatorów Foucaulta, a także jako fundament dla neokonserwatywnego projektu Petera Sloterdijka (którego rdzeń został przedstawiony w obszernym eseju Musisz życie swe odmienić. O antropotechnice). Rzecz tym bardziej niepokojąca, iż to właśnie w etyce Siebie Foucault widział najważniejszy punkt oporu wobec neoliberalizmu. Dokonana w poniższym tekście analiza wydarzeń Sierpnia ‘80 za pomocą niektórych pojęć opracowanych przez francuskiego filozofa w latach 1980–1984 jest zarazem próbą wskazania ich użyteczności dla rewolucyjnych praktyk i teorii.

EN

In the following article I would like to join my voice with Jan Sowa‘s attempt to recoup the phenomenon of the ―Solidarity movement‖ for the left. At the same time I would like to make a similar venture to recoup the ‗late‘ thought of Michel Foucault. Whereas concepts such as discipline and biopolitics, the method of genealogical analysis of the relations of power, and even a concept of the entrepreneurial self, have been already adopted by the left, the considerations centered around issue of ‗the care of the self and the others‘ are treated usually as a curiosity. This silence has been used by the liberal commentators of Foucault, as well as a foundation for the neoconservative project of Peter Sloterdijk (whose core was presented in an extensive essay You Must Change Your Life). It is all the more worrying, since Foucault saw the most important point of resistance to neoliberalism precisely in the ethics of the Self. The analysis of the events of Polish August ‘80, carried out in the following text by means of some of the concepts developed in 1980–1984 by the French philosopher, is also an attempt to indicate usefulness of these concepts for the revolutionary practice and theory.

Keywords

PL

parezja; Sierpień ‘80; etyka; Solidarność; Foucault; praktyki siebie

EN

parrhēsia; Polish August 1980; ethics; Solidarity; Foucault; practices of the self; parrhēsia; Polish August 1980; ethics; Solidarity; Foucault; practices of the self

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2016
• Volume: 22
• Issue: 4
• Pages: 171-200

Dates

published

2016-12-15

Contributors

author

Cezary Rudnicki

• Instytut Filozofii Uniwersytet Warszawski Krakowskie Przedmieście 3 00-927 Warszawa

References

• Abramowski, Edward. 1924. Etyka a rewolucja. W Abramowski, Edward, Pisma. Tom 1, Warszawa: Zw. Spółdzielni Spożywców Rzeczypospolitej Polskiej. (Korzystam z wersji elektronicznej dzieła: http://dir.icm.edu.pl/Pisma/Tom_1/, data dostępu: 12.04.2016).
• Agamben, Giorgio. 2008. Co zostaje z Auschwitz: archiwum i świadek. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
• Beaulieu, Alain. 2010. „Towards a Liberal Utopia. The Connection Between Foucault‘s Reporting on the Iranian Revolution and the Ethical Turn.‖ Philosophy and Social Criticism 7 (36): 801–818.
• Deleuze, Gilles i Félix Guattari. 2015. Tysiąc plateau. Red. meryt. Joanna Bednarek. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana.
• Foucault, Michel. 2010a. The Government of Self and Others. Lectures at the Collège de France 1982–1983. Tłum. Graham Burchell. New York: Palgrave Macmillan.
• Foucault, Michel. 2010b. Użytek z przyjemności. Tłum. Tadeusz Komendant. W Foucault, Michel, Historia seksualności. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Foucault, Michel. 2011. Narodziny biopolityki. Tłum. Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Foucault, Michel. 2012. The Courage of the Truth (The Government of Self and Others II). Lectures at the Collège de France 1983–1984. Tłum. Graham Burchell. New York: Picador.
• Foucault, Michel. 2013a. „Etyka troski o siebie jako praktyka wolności.‖ Tłum. Kajetan Maria Jaksender. W Foucault, Michel, Kim pan jest, profesorze Foucault? Debaty, rozmowy, polemiki. Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi.
• Foucault, Michel. 2013b. „Polska, a potem?‖ Tłum. Kajetan Maria Jaksender. W Foucault, Michel, Kim pan jest, profesorze Foucault? Debaty, rozmowy, polemiki. Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi.
• Foucault, Michel. 2014. Rządzenie żywymi. Tłum. Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Foucault, Michel. W przygotowaniu. „Moralne i społeczne doświadczenie Polaków nie może zostać wymazane.‖ Tłum. Kajetan Maria Jaksender. W Foucault, Michel, „Nie!” dla kompromisów! Krytyka, estetyka, solidarność. Kraków: Wydawnictwo Eperons Ostrogi.
• Gdańsk Sierpień ’80. Rozmowy. 1990. Red. Andrzej Drzycimski, Tadeusz Skutnik. Gdańsk: Oficyna Wydawnicza AIDA. (Dokonałem na tej transkrypcji poprawek w oparciu o odbytą w mediatece Europejskiego Centrum Solidarności kwerendę audio).
• Gdańsk – Sierpień 1980. Rozmowy Komisji Rządowej z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w Stoczni Gdańskiej (23–31 sierpnia 1980 r.). 1981. Transkr. Mirosław Chojecki. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
• Gdula, Maciej. 2015. „Gdula o książce Sowy: Boleśnie polska.‖ Recenzja książki Inna Rzeczpospolita jest możliwa! Widma przeszłości, wizje przyszłości Jana Sowy. http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20150429/gdula-o-ksiazce-sowybolesnie-polska-i-peryferyjna.
• Giełżyński, Wojciech i Lech Stefański. 1981. Gdańsk sierpień 80. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Goodwyn, Lawrence. 1992. Jak to zrobiliście? Powstanie Solidarności w Polsce. Tłum. Katarzyna Rosner. Gdańsk: Krajowa Agencja Wydawnicza.
• Gwiazdozbiór w „Solidarności”. Joanna i Andrzej Gwiazdowie w rozmowie z Remigiuszem Okraską. 2009. Łódź: Obywatel.
• Hoffman, Marcelo. 2014. Foucault and Power: The Influence of Political Engagement on Theories of Power. London–New York: Bloomsbury.
• Kowalik, Tadeusz. 1983. Próba kompromisu (o Komisji Ekspertów MKS w Gdańsku). Warszawa: Biblioteka Tygodnika Wojennego.
• Machcewicz, Anna. 2015. Bunt. Strajki w Trójmieście. Sierpień 1980. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności.
• Paras, Eric. 2006. Foucault 2.0: Beyond Power and Knowledge. New York: Other Press.
• PZPR a „Solidarność” 1980–1981: tajne dokumenty Biura Politycznego. 2013. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu.
• Siermiński, Michał. 2015. „Nie ma »Solidarności« bez polskości.‖ Recenzja książki Inna Rzeczpospolita jest możliwa! Widma przeszłości, wizje przyszłości Jana Sowy. Bez Dogmatu 104. (Korzystam z internetowej wersji tekstu: http://lewica.pl/index.phpid=30822, data dostępu: 12.04.2016).
• Sloterdijk, Peter. 2014. Musisz życie swe odmienić. O antropotechnice. Tłum. Jarosław Janiszewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sowa, Jan. 2015. Inna Rzeczpospolita jest możliwa! Widma przeszłości, wizje przyszłości. Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2016.4.9