„Inny świat jest możliwy”: z gwarantowaną pracą czy z gwarantowanym dochodem? Przypadek Marinaledy

• Authors: Angelina Kussy , Félix Talego Vázquez

Title variants

EN

“Another world is possible”: with guaranteed work or guaranteed income? Marinaleda's case

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule przywołujemy materiał etnograficzny z badań w Marinaledzie, „antykapitalistycznej” wiosce hiszpańskiej, której przypadek zainspirował nas do podjęcia refleksji nad genealogią nowoczesnego pojęcia „pracy” i krytyki jego podstaw filozoficzno-antropologicznych. Postaramy się wykazać, że projekt wioski, uznanej za praktyczną realizację hasła alterglobalistów „inny świat jest możliwy”, opiera się na chęci wzmocnienia kondycji człowieka jako pracownika i aktora procesu „produkcji”. Zarówno dominujący w Marinaledzie dyskurs, jak i praktyki społeczne krążą wokół „pracy”, a tę – jak wynika z analizy „zgromadzonego” materiału – zwolennicy „alternatywnego” projektu rozumieją w sposób, który wykształcił się w zachodniej nowoczesności i który nie odbiega od rozumienia pracy w kapitalizmie. Pragniemy zadać pytanie o ograniczenia projektów emancypacyjnych, które nie kwestionują owego konceptu pracy i wykazać, że przyjęcie konstruktu, który zaczął formować się w czasach merkantylizmu, dojrzewał w myśli liberalnej, a następnie marksizmie, związane jest z kondycją podporządkowania. Dlatego w ostatniej części artykułu przedstawimy Powszechny Dochód Podstawowy jako jedno z narzędzi, które osłabiałoby związek podmiotu z tak rozumianą pracą, po to, aby umocnić jego związek z tym, co polityczne.

EN

The article presents the results of two periods of long-term fieldwork in Marinaleda, an ‘anti-capitalist’ Spanish village. It aims to reflect on the genealogy of the modern understanding of the term ‘work’ and to critically approach its philosophical and anthropological assumptions. We want to prove that the proposition of the village, declared by alter-globalists as the practical realisation of the slogan ’another world is possible‘, is based on their striving to reinforce the condition of people as workers and actors in the ‘production’ process. In Marinaleda, both the prevailing discourse and social practices in fact focus on ‘work’; this term however - according to the gathered ethnographic interviews and observations - remains to be understood by the supporters of the ‘alternative’ project in a way that has been shaped in the modern West, and is thus not any different from the definition of ‘work’ in capitalism. We therefore want to address the question of limits of the emancipation projects that do not challenge the concepts of ‘work’ and ‘production’. Furthermore, we believe that adopting the construct of work that started to be formulated in the time of mercantilism and matured in the liberal and subsequently Marxist thought is related to taking a position of subordination. This is why we suggest Universal Basic Income as one of the tools that can weaken the link between the subject and such understood ‘work’ and consequently reinforce its political ties.

Keywords

PL

nowoczesne pojęcie pracy; krytyka pracy; Powszechny Dochód Podstawowy; Marinaleda; antyproduktywizm; antykapitalizm; alterglobalizm

EN

Modern concept of work; critique of labour; anticapitalism; alter-globalization; Modern concept of work; critique of labour; anticapitalism; alter-globalization

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2017
• Volume: 24
• Issue: 2
• Pages: 68-100

Dates

published

2017-06-15

Contributors

author

Angelina Kussy

• Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytet Warszawski ul. Żurawia 4 00-503 Warszawa

author

Félix Talego Vázquez

• Departamento de Antropología Social Facultad de Geografía e Historia Universidad de Sevilla c/ Dona María de Padilla, s/n. 41004 Sevilla, España

References

• Alcantud, José. 1994. „El clientelismo social y político en las sociedades mediterráneas.” W Antropología. Una exploración de la diversidad humana con temas de la cultura hispana, red. Conrad Phillip Kottak. Madryt: McGraw-Hill.
• Anthony, Peter D. 1977. The Ideology of Work. Londyn: Tavistock.
• Arendt, Hanna. 1998. Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła. Przeł. Adam Szostkiewicz. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy ZNAK.
• Arendt, Hanna. 2010. Kondycja ludzka. Warszawa: Alatheia.
• Baudrillard, Jean. 1972. Pour une critique de l’économie politique du signe. Paris: Gallimard.
• Binswanger, Hans Ch. 1994. Money and Magic. Critique of the Modern Economy in the Light of Goethe’s „Faust”. Chicago: University Of Chicago Press.
• Bourdieu, Pierre i Jean-Claude Passeron. 2006. Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania. Warszawa: PWN.
• Jossa, Bruno. 2005. „Marx, Marxism and the cooperative movement.” Cambridge Journal of Economics 29: 3–18.
• Carrasco Cristina, Cristina Borderís i Teresa Torns. 2011. „Introducción. El trabajo de cuidados. Antecedentes históricos y debates actuales.” W El trabajo de cuidados. Historia, teoría y políticas, red. T. Torns. Madrid: La Catarata,13–98.
• Childe Gordon. 1979. Los orígenes de la civilización. Mexico: Fondo de Cultura Económica.
• Cleaver, Harry. 2007. „Praca wciąż jest centralną kwestią”, Recykling Idei 9, wiosna/lato. http://recyklingidei.pl/cleaver-praca-wciaz-jest-centralna-kwestia (dostęp 03.04.2017).
• Czajanow, Aleksandr. 1974 (1925). La organización de la unidad económica campesina. Buenos Aires: Ediciones Nueva Visión Buenos Aires.
• Díez, Fernando. 2001. Utilidad, deseo y virtud. La formación de la idea moderna de trabajo. Barcelona: Península.
• Domènech, Antoni. 2004. El eclipse de la fraternidad. Una revisión republicana de la tradición socialista. Barcelona: Crítica.
• Federici, Silvia. 2013. „La reproducción de la fuerza de trabajo en la economía global y la inacabada revolución feminista.” W La revolución en punto cero. Trabajo doméstico, reproducción y luchas feministas, red. Silvia Federici. Madrid: Traficantes de Sueños, 153–180.
• Foucault, Michel. 1990. Porządek dyskursu. Tłum. Michał Kozłowski. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
• Fromm, Erich. 1999. Anatomia ludzkiej destrukcyjności. Tłum. Jan Karłowski. Poznań: Rebis.
• Gorz, Andre. 1991. La metamorfosis del trabajo. Búsqueda del sentido. Madrid: Síntesis.
• Gibson-Graham J.K. 1996. The End of Capitalism (As We Knew It). A Feminist Critique of Political Economy. Cambridge, MA: Blackwell.
• Habermas, Jürgen. 1988. „Política conservadora, trabajo, socialismo y utopía hoy.” W: Ensayos políticos. Barcelona: Península.
• Habermas, Jürgen. 2007. Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Warszawa: Biblioteka Klasyków Filozofii.
• Hancox, Dan. 2013. The Village Against the World. New York: Verso Books.
• Harris, Marvin. 1978. Caníbales y reyes. Los orígenes de las culturas. Barcelona: Argos.
• Hirschman, Albert. 1977. The Passions and the Interest. Political Argument for Capitalism before its Triumph. Princeton: Princeton University.
• Hayek, Friedrich. 1968. Dr. Bernard Mandeville. London: British Academy.
• Hobsbawm, Erick. 2015 (1964). Labouring Men. Studies in the History of Labour. London: W&N.
• Huxley, Aldous. 2004. La filosofía perenne. Barcelona: Edhasa. Polskie wydanie: 2011. Filozofia wieczysta. Kraków: Biblioteka Nowej Ziemi.
• Keynes, John M. 1931. „Economic Possibilities for Our Grandchildren.” W Essays in Persuasion. London: MacMillan.
• Kropotkin, Piotr. 1989 (1902). Pomoc wzajemna jako czynnik rozwoju. Poznań: Oficyna Bractwo Trojka.
• Malefakis, Edward. 1971. Reforma agraria y revolución campesina en la historia del siglo XX, Barcelona: Ariel.
• Mandeville, Bernard. 1924 (1714). The Fable of the Bees. Oxford: Oxford University Press.
• Mandeville, Bernard. 1984 (1714). La fábula de las abejas o los vicios privados hacen la prosperidad pública. Mexico: Fondo de Cultura Económica.
• Marcuse, Herbert. 1991. Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego. Tłum. Wiesław Gromczyński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Marczewski, Paweł. 2014. „Nie-dominacja jako niezależność socjoekonomiczna. Neorepublikańskie argumenty za bezwarunkowym dochodem podstawowym.” Praktyka Teoretyczna 2(12), http://www.praktykateoretyczna.pl/PT_nr12_2014_Dochod_podstawowy/02.Marczewski.pdf (dostęp: 23 lipca 2017).
• Marks, Karol. 1968. Kapitał: Krytyka ekonomii politycznej, t. 1. Tłum. Paweł Hoffman, Bronisław Minc, Edward Lipiński. W Karol Marks, Fryderyk Engels. Dzieła, t. 23. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Marks, Karol. 1977. Ideologia niemiecka. W Karol Marks, Fryderyk Engels. Dzieła, t. 3. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Marks, Karol. 1981. Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne z 1844 r. W Karol Marks, Fryderyk Engels. Dzieła, t. 1. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Marks Karol. 1984. Kapitał, t. 3, cz. 2. Tłum. Jan Maliniak, Edward Lipiński. W Karol Marks, Fryderyk Engels. Dzieła, t. 25. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Marks, Karol. 2013. Kapitał 1.1. Rezultaty bezpośredniego procesu produkcji. Tłum. Mikołaj Ratajczak. Warszawa: PWN.
• Marks, Karol. 1953. Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Maurice, Jacques. 1990. El anarquismo andaluz. Barcelona: Crítica.
• Mauss, Marcel. 1973 (1924). „Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społeczeństwach archaicznych.” W Socjologia i antropologia. Tłum. Marcin Król, Krzysztof Pomian i Jerzy Szacki. Warszawa: KR.
• Mumford, Lewis. 2012. Mit maszyny: Technika a rozwój człowieka, Tom 1. Tłum. Michał Szczubiałka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Naredo, José M. 1995. La economía en evolución: Historia y perspectivas de las categorías básicas del pensamiento economico. Madrid: Siglo XXI.
• Ortí, Alfonso. 1984. „Crisis del modelo neocapitalista y reproducción del proletariado rural (represión, resurrección y agonía final de la conciencia jornalera).” W Sobre agricultores y campesinos, red. Sevilla Guzmán. Madrid: MAPA.
• Ovejero, Félix 1995. El ingreso ciudadano universal y los requisitos de los proyectos emancipatorios, en Barbeito et al, Un diseño no productivista para las políticas sociales, Buenos Aires: Miño y Dávila.
• Pocock, John G.A. 1985. Virtue, Commerce and History. Essays on Political Thought and History. Cambridge: Cambridge University Press.
• Polanyi, Karl. 2010 (1944). Wielka transformacja, Warszawa: PWN.
• Postone, Moishe. 1996. Time, Labour, and Social Domination. A Reinterpretation of Marx’s Critical Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
• Raventós, Daniel. 2007. Las condiciones materiales de la libertad. Barcelona: El Viejo Topo.
• Raventós, Daniel. 2014. „Dochód podstawowy w centrum uwagi w Hiszpanii”. Wywiad Macieja Szlindera. Tłum. Jakub Krzeski, Kamil Piskała. Praktyka Teoretyczna. http://www.praktykateoretyczna.pl/dochod-podstawowy-w-centrum-uwagi-whiszpanii/ (dostęp 23 lipca 2017).
• Ruiz, Beatriz. 1999. „La reproducción también es economía.” Revista internacional de ciencias sociales 19: 101–116.
• Ruskin, John. 2002 (1862). A este último. Cuatro ensayos sobre los principios básicos de la economía política. Granada: Alhulia.
• Sahlins, Marshall. 1974. Stone Age Economics. Piscataway: Transaction Publishers.
• Sánchez Gordillo, Juan J. 2013. Marinaleda. Andaluces, levántaos. Marinaleda: Stowarzyszenie Kulturalne Ernesto Che Guevara.
• Smith, Adam. 2012 (1776). Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. Tłum. Stefan Wolff i Oswald Einfeld. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Smith, Adam. 1984. La riqueza de la nación, t. II, ks. II, rozdz. III („De la acumulación de fondos, o del trabajo productivo y del no productivo”). Barcelona: Orbis, 65–85.
• Smith, Adam. 1989 (1759). Teoria uczuć moralnych. Tłum. Stanisław Jedynak. Warszawa: PWN.
• Strzelecki, Jan. 1981. „Propozycje języka lirycznego. Model socjalizmu.” Teksty 1(55): 31–54.
• Talego, Félix. 1996. Cultura jornalera, poder popular y liderazgo mesiánico. Antropología política de Marinaleda. Sevilla: Fundacja Blas Infante.
• Thoreau, Henry D. 2010. Walden, czyli życie w lesie. Tłum. Halina Cieplińska. Poznań: Rebis.
• Vanderborght, Yannick i Philippe van Parijs. 2005. L’allocation Universelle. Paris: La Découverte.
• Van Parijs, Philippe. 2006. La renta básica. Una medida eficaz para luchar contra la pobreza. Barcelona: Paidós.
• Weber, Max, 2002 (1922). Gospodarka i społeczeństwo. Tłum. Dorota Lachowska. Warszawa: PWN.
• Weber, Max. 2010. Etyka protestancka a duch kapitalizmu. Tłum. Jan Miziński. Warszawa: Alatheia.
• Weil, Simone. 2015 (1934). Reflexiones sobre las causas de la libertad y de la opresión social. Madrid: Trotta. Wersja polska: http://portal.tezeusz.pl/2009/07/26/iv-przemyslenia-na-temat-przyczyn-wolnosci-i-ucisku-w-spoleczenstwie/.
• Weeks, Kathie. 2011. The Problem with Work. Feminism, Marxisms, Antiwork Politics, and Postwork Imaginaries. Duke University Press.
• Wittfogel, Karl.1966. Despotismo oriental. Estudio comparativo del poder totalitario. Madrid: Guadarrama.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2017.2.3