O twórczej destrukcji przestrzeni – Marks i sieci logistyczne

• Authors: Piotr Juskowiak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Główny cel artykułu stanowi reinterpretacja najistotniejszych przemian sektora logistycznego (nowe formy i funkcje infrastruktury, innowacje w oprogramowaniu i kształtowaniu przestrzeni, specyfika miast logistycznych itp.) z perspektywy krytycznych studiów miejskich. Wykorzystuję do tego inspiracje płynące z Marksowskich koncepcji cyrkulacji kapitału i niszczenia przestrzeni przez czas. W pierwszej części artykułu zwracam uwagę na obecny w myśli Marksa metodologiczny prymat ruchu oraz wyróżnioną rolę transportu w realizacji, ale również zwiększaniu wartości dodatkowej. Tworzę tym samym główne punkty oparcia dla tezy, w której ujmuję logistykę jako logiczną wypadkową przestrzennej dynamiki kapitału i kapitalistycznej logiki akceleracji, analizowanych przez Marksa w drugim tomie Kapitału i w Zarysie krytyki ekonomii politycznej. Druga część tekstu stanowi rozbudowaną interpretację Marksowskiego pojęcia niszczenia przestrzeni przez czas. Proponując trzy możliwe odczytania tego konceptu (jako kompresję, synchronizację i abstrakcję), wiążę je z typową dla logistyki strategią twórczej destrukcji przestrzeni, która materializuje się na gruncie i za sprawą infrastruktury akceleracji. W trzeciej części omawiam te innowacje sektora, które pozwalają w nim widzieć obszar tendencyjny z punktu widzenia całego kapitalizmu. Podejmuję w tym celu zagadnienie fabrykowania świata (Mezzadra i Neilson 2013a), które umożliwia eksplorowanie nowego porządku geoekonomicznego – z uwzględnieniem zmieniających się postaci władzy infrastruktury i pracowniczej podmiotowości – w terminach globalnej fabryki (Cowen 2014b) i miasta logistycznego.

Keywords

PL

logistyka; Marks; infrastruktura akceleracji; cyrkulacja kapitału; niszczenie przestrzeni przez czas; miasto logistyczne

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2017
• Volume: 26
• Issue: 4

Dates

published

2018-10-08

Contributors

author

Piotr Juskowiak

• Instytut Kulturoznawstwa UAM Zakład Kulturowych Studiów Miejskich

References

• Agamben, Giorgio. 2008. Homo sacer: Suwerenna władza i nagie życie. Tłum. Mateusz Salwa. Warszawa: Prószyński i s-ka.
• Allen, A. Bruce. 1997. „The Logistics Revolution and Transporation”. Annals of the American Academy of Political and Social Science 553: 106–116.
• Amin, Ash i Nigel Thrift. 2016. Seeing Like A City. Cambridge–Malden, MA: Polity Press.
• Anderson, Ben i Colin McFarlane. 2011. „Assamblage and Geography”. Area 43.2: 124-127.
• Augé Marc. 2010. Nie-miejsca: Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności. Tłum. Roman Chymkowski. Warszawa: PWN.
• Bednarek, Joanna. 2015. „Akumulacja pierwotna i czasowości kapitalizmu”. Praktyka Teoretyczna 16: 56–77.
• Bernes, Jasper. 2013. „Logistics, Counterlogistics and the Communist Prospect”. Endnotes 3: 172–201.
• Birtchnell, Thomas i John Urry. 2015. „The Mobilities and Post-Mobilities of Cargo”. Consumption Markets and Culture 18.1: 25–38.
• Bonacich, Edna i Jake B. Wilson. 2008. Getting the Goods: Ports, Labor and the Logistics Revolution. New York: Cornell University Press.
• Brenner, Neil (red.). 2014. Implosions/Explosions: Towards a Study of Planetary Urbanization. Berlin: Jovis Verlag GmbH.
• Castells, Manuel. 2007. Społeczeństwo sieci. Tłum. Mirosława Marody i in. Warszawa: PWN.
• Cidell, Julie. 2011. „Distribution Centers among the Rooftops: The Global Logistics Network Meets the Suburban Spatial Imaginary”. International Journal of Urban and Regional Research 35.4: 832–851.
• Cidell, Julie. 2015. „Distribution Centers as Distributed Places: Mobility, Infrastructure and Truck Traffic”. W Thomas Birtchnell, Satya Savitzky i John Urry (red.). Cargomobilites: Moving Materials in a Global Age. London–New York: Routledge: 17–34.
• Cowen, Deborah. 2014a. „Disrupting Distribution: Subversion, The Social Factory, and the »State« of Supply Chain”. Viewpoint Magazine 4.
• Cowen, Deborah. 2014b. The Deadly Life of Logistics: Mapping Violence in Global Trade. Minneapolis–London: University of Minnesota Press.
• Cowen, Deborah i Neil Smith. 2009. „After Geopolitics? From the Geopolitical Social to Geoeconomics”. Antipode 41.1: 22–48.
• Cuppini, Niccolo, Mattia Frapporti i Maurilio Pirone. 2015. „Logistics Struggle in the Po Valley Region: Territorial Transformations and Processes of Antagonistic Subjectivities”. The South Atlantic Quarterly 114.1: 119–134.
• DeLanda, Manuel. 1991. War in the Age of Intelligent Machines. New York: Zone.
• DeLanda, Manuel. 2006. A New Philosophy of Society: Assemblage Theory and Social Complexity. London–New York: Continuum.
• Deleuze, Gilles i Felix Guattari. 2017. Anty-Edyp: Kapitalizm i schizofrenia, t. 1. Tłum. Tomasz Kaszubski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Dyer-Witheford, Nick. 2015. Cyber-Proletariat: Global Labour in the Digital Vortex. London: Pluto Press.
• Easterling, Keller. 2014. Extrastatecraft: The Power of Infrastructure Space. London–New York: Verso.
• Fishman, Charles. 2009. Efekt Wal-Martu: Jaka jest prawda o najpotężniejszej firmie na świecie i jaki ma ona wpływ na światową gospodarkę. Tłum. Aldona i Witold Matuszyńscy. Warszawa: Wydawnictwo Studio Emka.
• Foucault, Michel. 2012. Narodziny biopolityki. Wykłady z Collége de France 1978/1979. Tłum. Michał Herer. Warszawa: PWN.
• ---
• Gandy, Matthew. 2014. The Fabric of Space: Water, Modernity and the Urban Imagination. Cambridge, MA: The MIT Press.
• Graham, Stephen i Simon Marvin. 2001. Splintering Urbanism: Networked Infrastructures, Technological Mobilities and the Urban Condition. London–New York: Routledge.
• Hardt, Michael i Antonio Negri. 2005. Imperium. Tłum. Adam Kołbaniuk i Sergiusz Ślusarski. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
• Hardt, Michael i Antonio Negri. 2017. Assembly. Oxford: Oxford University Press.
• Harney, Stefano i Fred Moten. 2013. The Undercommons: Fugitive Planning & Black Study. Wivenhoe–New York–Port Watson: Minor Compositions.
• Harvey, David. 2006a. Paris, Capital of Modernity. London–New York: Routledge.
• Harvey, David. 2006b. The Limits to Capital. London–New York: Verso.
• Harvey, David. 2015. Seventeen Contradictions and the End of Capitalism. London: Profile Books.
• Harvey, David. 2016a. Przestrzenie globalnego kapitalizmu: W stronę teorii rozwoju nierównego geograficznie. Tłum. Jerzy Paweł Listwan. Warszawa: KiP.
• Harvey, David. 2016b. The Ways of the World. London: Profile Books.
• Harvey, David. 2017. Przewodnik po Kapitale Karola Marksa. Tłum. Krystian Szadkowski. Poznań: Wydawnictwo Ekonomiczne „Heterodox”.
• Holmes, Brian. 2011. „Do Containers Dream of Electric People? The Social Form of Just-in-Time Production”. Open 21: 1–14 (paginacja według maszynopisu).
• Iwański, Mikołaj. 2017. „Amazon: Nikt nie chce być trybem w maszynie” (wywiad z działaczkami Inicjatywy Pracowniczej). http://krytykapolityczna.pl/kraj/amazon-nikt-nie-chce-byc-trybem-w-maszynie/.
• Juskowiak, Piotr. 2015. „Wywłaszczająca urbanizacja: Miejski marksizm wobec problemu akumulacji pierwotnej”. Praktyka Teoretyczna 2.
• Juskowiak, Piotr. 2018. „Podskórna rewolucja: Trzy tezy o miastotwórczym potencjale logistyki” (w przygotowaniu).
• Lash, Scott i John Urry. 1987. The End of Organised Capitalism. Cambridge, UK – Malden, MA: Blackwell Publishers.
• Latour, Bruno. 2010. Splatając na nowo to, co społeczne: Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Tłum. Krzysztof Abriszewski i Aleksandra Derra. Kraków: Universitas.
• LeCavalier, Jesse. 2016. The Rule of Logistics: Walmart and the Architecture of Fulfillment. Minneapolis–London: University of Minnesota Press.
• Lebowitz, Michael A. 2003. Beyond Capital: Marx’s Political Economy of Working Class. Houndmills–New York: Palgrave Macmillan.
• Lefebvre, Henri. 1991. The Production of Space. Tłum. Donald Nicholson-Smith. Oxford–Cambridge MA: Wiley-Blackwell.
• Lefebvre, Henri. 2003. The Urban Revolution. Tłum. Robert Bonnono. Minneapolis–London: University of Minnesota Press.
• Lefebvre, Henri. 2009. State, Space, World: Selected Essays. Tłum. Gerald Moore, Neil Brenner i Stuart Elden. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Levinson, Marc. 2008. The Box: How the Shipping Container Made the World Smaller and the World Economy Bigger. Princeton: Princeton University Press.
• Luksemburg, Róża. 2011. Akumulacja kapitału: Przyczynek do ekonomicznego wyjaśnienia imperializmu. Tłum. Julian Maliniak i in. Warszawa: KiP.
• Lyster, Claire. 2016. Learning from Logistics: How Network Change Our Cities. Basel: Birkhauser Verlag GmbH.
• Mann, Geoff. 2008. „A Negative Geography of Necessity”. Antipode 40.5: 921–934.
• Mann, Geoff i Joel Wainwright. 2008. „Marx Without Guardrails: Geographies of the Grundrisse”. Antipode 40.5: 848–856.
• Manzerolle, Vincent i Atle Mikkola Kjøsen. 2016. „Digital Media and Capital’s Logic of Acceleration”. W Christian Fuchs and Vincent Mosco (red.). Marx in the Age of Digital Capitalism. Leiden–Boston: Brill: 151–179.
• Marks, Karol. 1968. Kapitał: Krytyka ekonomii politycznej. Tom 1. Proces wytwarzania kapitału. Tłum. Paweł Hoffman, Bronisław Minc i Edward Lipiński. Warszawa: KiW.
• Marks, Karol. 1973. Grundrisse: Introduction to the Critique of Political Economy. Tłum. Martin Nicolaus. New York–Toronto: Vintage Books.
• Marks, Karol. 1977. Kapitał: Krytyka ekonomii politycznej. Tom 2. Proces cyrkulacji kapitału. Tłum. Edward Lipiński i Julian Maliniak. Warszawa: KiW.
• Marks, Karol. 1986. Zarys krytyki ekonomii politycznej. Tłum. Zygmunt Jan Wyrozembski. Warszawa: KiW.
• Marks, Karol i Fryderyk Engels. 1962. Manifest komunistyczny. W Karol Marks i Fryderyk Engels. Dzieła, t. 4. Warszawa: KiW.
• Martin, Craig. 2013. „Shipping Containers Mobilities, Seamless Compatibility, and the Global Surface of Logistical Integration”. Environment and Planning A 45: 1021–1036.
• Mels, Tom. 2014. „Primitive Accumulation and the Production of Abstract Space: Nineteenth-century Mire Reclamation on Gotland”. Antipode 46.4: 1113–1133.
• Merrifield, Andy. 2013. The Politics of the Encounter: Urban Theory and Protest Under Planetary Urbanization. Athens–London: The University of Georgia Press.
• Merrifield, Andy. 2016. Nowa kwestia miejska. Tłum. Piotr Juskowiak. Warszawa: PWN.
• Mezzadra, Sandro i Brett Neilson. 2013a. Border as Method, or the Multiplication of Labor. Durham–London: Duke University Press.
• Mezzadra, Sandro i Brett Neilson. 2013b. „Extractions, Logistics, Finance: Global Crisis and the Politics of Operations”. Radical Philosophy 178: 8–18.
• Nail, Thomas. 2015. The Figure of the Migrant. Stanford, CA: Stanford University Press.
• Neilson, Brett. 2012. „Five Theses on Understanding Logistics as Power”. Distinktion: Scandinavian Journal of Social Theory 13.3: 322–339.
• Neilson, Brett i Ned Rossiter. „Still Waiting, Still Moving: On Labour, Logistics and Maritime Industries”. W David Bissell i Gillian Fuller (red.). Stillness in a Mobile World. London–New York: Routledge: 51–68.
• Nicolaus, Martin. 1973. „Foreword”. W Karl Marx. Grundrisse: Introduction to the Critique of Political Economy. Tłum. Martin Nicolaus. New York–Toronto: Vintage Books: 7–63.
• Parker, Martin. 2013. „Containerisation: Moving Things and Boxing Ideas”. Mobilities 8.3: 368–387.
• Parlette, Vanessa i Deborah Cowen. 2011. „Dead Malls: Suburban Activism, Local Spaces, Global Logistics”. International Journal of Urban and Regional Research 35.4: 794–811.
• Pobłocki, Kacper. 2017. Kapitalizm: Historia krótkiego trwania. Warszawa: Bęc Zmiana.
• Postone, Moishe. 1993. Time, Labor, and Social Domination: A Reinterpretation of Marx’s Critical Theory. Cambridge–New York: Cambridge University Press.
• Read, Jason. 2003. The Micro-Politics of Capital: Marx and the Prehistory of the Present. New York: State University of New York Press.
• Rossiter, Ned. 2012. The Logistical City: Software, Infrastructure, Labor. http://nedrossiter.org/?p=324.
• Rossiter, Ned. 2016. Software, Infrastructure, Labor: A Media Theory of Logistical Nightmares. London–New York: Routledge.
• Sassen, Saskia. 1991. The Global City: New York, London, Tokyo. Princeton–Oxford: Princeton University Press.
• Sassen, Saskia. 2014. Expulsions: Brutality and Complexity in the Global Economy. Cambridge, MA–Oxford: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Sayre, Nathan F. 2008. „Assessing the Effects of the Grundrisse in Anglophone Geography and Anthropology”. Antipode 40.5: 898–920.
• Schumpeter, Joseph. 1995. Kapitalizm, socjalizm, demokracja. Tłum. Michał Rusiński. Warszawa: PWN.
• Sekula, Allan i Noel Burch. 2011. „The Forgotten Space: Notes for a Film”. New Left Review 69.
• Sigler, Thomas J. 2013. „Relational Cities: Doha, Panama City, and Dubai as 21st Century Entrepots”. Urban Geography 34.5: 612–633.
• Silver, Beverly J. 2009. Globalny proletariat: Ruchy pracownicze i globalizacja po 1870 r. Tłum. Marcin Starnawski. Warszawa: Książka i Prasa.
• Smith, Neil. 1989. „Uneven development and location theory”. W Richard Peet i Nigel Thrift (red.). New Models in Geography, Volume 1: The Political-Economy Perspective. London: Unwin Hyman: 142–163.
• Smith, Neil. 1996. The New Urban Frontier: Gentrification and the Revanchist City. London–New York: Routledge.
• Smith, Neil. 2010. Uneven Development: Nature, Capital and the Production of Space. London–New York: Verso.
• Starosta, Guido. 2010. „Global Commodity Chains and the Marxian Law of Value”. Antipode 42.2: 433–465.
• The Invisible Committee. 2015. To Our Friends. Tłum. Robert Hurley. Los Angeles: Semiotext(e).
• Thrift, Nigel. 2004. „Remembering the Technological Unconscious by Foregrounding Knowledges of Position”. Environment and Planning D 22: 175–190.
• Thrift, Nigel. 2007. Non-representational Theory: Space, Politics, Affect. London–New York: Routledge.
• Tomba, Massimiliano. 2013. Marx’s Temporalities. Tłum. Peter D. Thomas i Sara R. Farris. Leiden–Boston: Brill.
• Tombazos, Stavros. 2014. Time in Marx: The Categories of Time in Marx’s Capital. Leiden–Boston: Brill.
• Toscano, Alberto. 2011. „Logistics and Opposition”. Mute 3.2: 1–10.
• Tsing Anna. 2009. „Supply Chains and the Human Condition”. Rethinking Marxism: A Journal of Economics, Culture & Society 21.2: 148–176.
• Treanor, Jill. 2017. „Amazon founder Jeff Bezos – briefly – becomes world’s richest man”. Guardian 27 lipca.
• Tronti, Mario. 2013. „Fabryka i społeczeństwo”. Tłum. Sławomir Królak. http://www.praktykateoretyczna.pl/mario-tronti-fabryka-i-spoleczenstwo/.
• Urry, John. 2013. Offshoring. Tłum. Paweł Tomanek. Warszawa: PWN.
• Wacquant, Loïc. 2012. „Trzy kroki w stronę historycznej antropologii faktycznie istniejącego neoliberalizmu”. Tłum. Agnieszka Kowalczyk i Krystian Szadkowski. Praktyka Teoretyczna 5: 129–151.
• Wilson, Japhy. 2013. „»The Devastating Conquest of the Lived by the Conceived«: The Concept of Abstract Space in the Work of Henri Lefebvre”. Space and Culture 16.3: 364–380.

Identifiers

DOI

10.14746/prt.2017.4.10