Oboczność mię cię się // mie cie sie w Księgach o gospodarstwie Piotra Krescentyna z 1549 roku

• Authors: Marek Osiewicz
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

The goal of this article is to provide a detailed description of the mię cię się // mie cie sie alternation as presented in Księgi o gospodarstwie from 1549. In the analysis, four aspects have been taken into consideration: 1) the alternation’s position range, 2) the textual lack of continuity of the alternation’s state, 3) identification of the extent to which a compositor affected a text, 4) the extent of normalization of the mię cię się // mie cie sie opposition in all identified parts of the text against the background of other texts from the time under scrutiny. In the text, the variants were reflected only in the forms of the się reflexive pronoun. A majority of the text is evidence of a status typical of Krakow prints from the first half of the 16th century referred to as the Lesser Poland standard: a verb + sie, a preposition + się. A different status is confirmed in the initial columns of the book: adjacent to a verb – columns 113–248, following the w, przed, na and nad prepositions – columns 48–78, following the za preposition – columns 1–112. This alternation is most diversified with respect to the text when it accompanies a verb. The distribution of modes of marking the forms of the reflexive pronoun provides evi­dence that this phenomenon could be affected by the compositor.

Keywords

PL

Polish language in the 16th century; 16th century prints; linguistic variants; linguistic standard; historical phonetics

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
• Year: 2013
• Volume: 20
• Issue: 1
• Pages: 127-148

Dates

published

2013-01-01

Contributors

author

Marek Osiewicz

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• M. Osiewicz, Wariantywność graficzna „Ksiąg o gospodarstwie” Piotra Krescentyna z 1549 roku. Studium przypadku, Poznań 2013.
• Drukarze dawnej Polski. Od XV do XVIII wieku, t. 1: Małopolska, cz. 1: Wiek XV–XVI, red. A. Kawecka-Gryczowa, Wrocław 1983.
• W.R. Rzepka, W. Wydra Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984.
• S. Bąk, Wstęp, w: A. Trzecieski, Pisma polskie, Wrocław 1961.
• S. Hrabec, F. Pepłowski, Wiadomości o autorach i dziełach cytowanych w Słowniku Lindego, Warszawa 1963.
• F. Sławski, Z lat czterdziestych XVI wieku, „Język Polski” 1972, z. 4.
• A. Pankowicz, Najstarszy polski druk z zakresu gospodarstwa wiejskiego (Piotr Krescentyn, „Księgi o gospodarstwie”... Kraków 1549 r.), „Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie. Historia Rolnictwa” 1979, z. 4.
• M. Karplukówna, Regionalizmy w języku Andrzeja Cervusa z Tucholi, Wrocław 1971.
• M. Osiewicz, Wpływ zecera na ukształtowanie graficzno-językowe tekstu drukowanego. Uwagi wstępne do analizy „Ksiąg o gospodarstwie” z 1549 r., „LingVaria” 2012, t. 2 (14).
• S. Piekarski, Miscellanea bibliograficzne, „Przegląd Biblioteczny” 1930, t. 4, z. 4.
• T. Lisowski, Polszczyzna początku XVI wieku. Problemy wariantywności i normalizacji fonetyki i fleksji, Poznań 1999.
• T. Lisowski, Grafia druków polskich z 1521 i 1522 roku. Problemy wariantywności i normalizacji, Poznań 2001.
• J. Migdał, O języku Andrzeja Glabera z Kobylina. Studium normalizacji wczesnorenesansowej, Poznań 1999.
• M. Osiewicz, Wariantywność i normalizacja leksemów w zakresie nieseryjnych zmian fonetycznych w listach polskich z pierwszej połowy XVI wieku, Poznań 2007.
• A. Heinz, Pojęcie i rola wariantu językowego, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 1974, t. 32.
• I. Bajerowa, Zmiany fleksji zaimków w XIX-wiecznej polszczyźnie ogólnej (normalizacja i przekształcenia normy), „Język Polski” 1980, z. 60.
• I. Bajerowa, Znaczenie wariancji w ewolucji języka ogólnego, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 1986, t. 40.
• W.R. Rzepka, Demorfologizacja rodzaju w liczbie mnogiej rzeczowników w polszczyźnie XVI–XVIII wieku, Poznań 1985.
• M. Osiewicz, Wariantywność leksemów w zakresie nieseryjnych zmian fonetycznych w listach polskich z pierwszej połowy XVI wieku, Poznań 2007.
• L. Moszyński, Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 2006.
• Z. Stieber, Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich, Warszawa 1979.
• S. Rospond, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1971.
• M. Bargieł, Cechy dialektyczne polskich zabytków rękopiśmiennych pierwszej połowy XVI wieku, Wrocław 1969.
• W. Kuraszkiewicz, Pochodzenie polskiego języka literackiego w świetle wyników dialektologii historycznej, w: idem, Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą, Warszawa 1986.
• J. Łoś, Gramatyka polska, cz. 1: Głosownia historyczna, Lwów 1922.
• S. Przęczek-Kisielak, Właściwości fonetyczne małopolskich rot sądowych, Kraków 2011.
• W. Taszycki, Geneza polskiego języka literackiego w świetle faktów historycznojęzykowych, w: Pochodzenie polskiego języka literackiego. Studia staropolskie III, red. K. Budzyk, Wrocław 1956.
• Z. Klimek, Język polski w rozmówkach polsko-niemieckich „Książeczek polskich” z r. 1539, Wrocław 1978.
• Z. Cygal-Krupowa, Szesnastowieczne edycje „Dictionarii Ioannis Murmellii variarum rerum...”. Część I. Uwagi ogólne. Ortografia, fonetyka, cechy dialektalne, Warszawa 1979.
• Z. Klemensiewicz, T. Lehr-Spławiński, S. Urbańczyk, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1981.
• M. Osiewicz, Analiza kwantytatywno-porównawcza słownictwa „Ksiąg o gospodarstwie” Piotra Krescentyna (1549), „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 2012, t. 19 (39), z. 1.

Identifiers

DOI

10.14746/pspsj.2013.20.1.8