Nie trwam o jedzę, kiedy dobrze siedzę. O jedzeniu i żarciu w paremiologii polskiej dawnej i współczesnej

• Authors: Elżbieta Skorupska-Raczyńska

Title variants

EN

On eating and gobbling in old and modern Polish proverbs

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

The analysis of 694 proverbs selected from widely accessible collections allows their classification into semantic fields ranging from names of foods, ways of eating, the necessity and urge to eat as well as the effects of eating, to the rules of eating and conduct during meals. Most of the proverbs analysed refer to actual situations (ca. 84%); the remaining (ca. 16%) include metaphors that illustrate or codify social behaviours and their consequences. Proverbs registered in the 19th century written Polish language constitute over a half (52,4%) of the data, while those from the 20th century amount to over one fourth (26,3%). The rest (26,3%) is dated as coming from the 15th–18th century. Over 72% of the proverbs analysed are syntactically complex with regular sound instrumentation and about 28% are syntactically simple. The analysis brings out a very important need to regulate the rules of the eating process and of conduct while eating, as well as the significance of healthy nutrition.

Keywords

PL

paremiology; linguistic picture of the world; lexis; semantics

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
• Year: 2016
• Volume: 23
• Issue: 1
• Pages: 95-115

Dates

published

2016-08-02

Contributors

author

Elżbieta Skorupska-Raczyńska

• Państwowa Wyższa Szkoła im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim

References

• Słowniki i encyklopedie
• Amszejewicz Michał (1859), Dykcjonarz zawierający wyrazy i wyrażenia z obcych języków polskiemu przyswojone, Drukarnia Aleksandra Gins, Warszawa.
• Bańkowski Andrzej (2000), Etymologiczny słownik języka polskiego, t. I–II, PWN, Warszawa.
• Boryś Wiesław (2005), Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Browning W. R.F. (2005), Słownik Biblii, Świat Książki, Warszawa.
• Brückner Aleksander, red. (1939), Encyklopedia staropolska Trzaski, Everta i Michalskiego, t. I, nakładem Księgarni Trzaski, Everta i Michalskiego, Warszawa.
• Dąbrówka Andrzej, Geller Ewa, Turczyn Ryszard (1993), Słownik synonimów, MCR, Warszawa.
• Doroszewski Władysław, red. (1958–1969), Słownik języka polskiego, t. I–XI, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Dubisz Stanisław, red. (2003), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. I–IV, PWN, Warszawa. (Skrót: USJP)
• Fouillonu Danielle, Langlois Anne, Le Moigné Aalice, Spiess Françoise, Thibault Madeleine (1997), Kultura biblijna. Słownik, WSiP, Warszawa.
• Karłowicz Jan (1901–1911), Słownik gwar polskich, t. I–VII, Akademia Umiejętności, Warszawa. (Skrót: SGP)
• Karłowicz Jan, Kryński Adam, Niedźwiedzki Władysław, red. (1900–1927), Słownik języka polskiego, t. I–VIII, nakładem prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego, Warszawa. (Skrót: SW)
• Kłosińska Krystyna (2004), Słownik przysłów, czyli przysłownik, Świat Książki, Warszawa.
• Krzyżanowski Julian, red. (1978), Nowa księga przysłów polskich, t. I–IV, PIW, Warszawa. (Skrót: NKPP)
• Krzyżanowski Julian (1994), Mądrej głowie dość dwie słowie, t. I–II, PIW, Warszawa.
• Masłowscy Danuta i Włodzimierz (2003a), Przysłowia polskie, Świat Książki, Katowice.
• Masłowscy Danuta i Włodzimierz (2003b), Przysłowia polskie i obce od A do Z, Videograf, Warszawa.
• Literatura
• Borysławski Rafał (2002), Posmak niedosytu. Kultura jedzenia, jedzenie kultury, „Er(r)go”, nr 1, s. 139–145.
• Kowalski Piotr (b.r.), Opowieść o chlebie, Muza, Kraków.
• Krasicki Ignacy (1991), Przyjaciele, w: Antologia poezji dziecięcej, red. Jerzy Cieślikowski, Ossolineum, Wrocław, s. 9–10.
• Łapiński Adam (1995), Historia religii. Słownik terminologiczny, WSiP, Warszawa.
• Mikołajczak Aleksander Wojciech (1998), Łacina w kulturze polskiej, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
• Orzeszkowa Eliza (1998), Nad Niemnem, Zielona Sowa, Wrocław.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych (2005), oprac. zespół biblistów polskich z inicjatywy benedyktynów tynieckich, red. nauk Augustyn Jankowski i in., tłumaczenie ksiąg Władysław Borkowski i in., Pallotinum, Wydawnictwo Świętego Krzyża, Poznań–Opole.
• Witaszek-Samborska Małgorzata (1999), Słownictwo kulinarne w polszczyźnie miejskiej Poznania, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 6 (26), s. 194–214.
• Witaszek-Samborska Małgorzata (2004), Kulinarne archaizmy leksykalne w „Słowniku języka polskiego” pod red. Witolda Doroszewskiego, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 11 (31), s. 189–202.
• Witaszek-Samborska Małgorzata (2005a), Nowe zapożyczone nazwy potraw i napojów w „Wielkim słowniku wyrazów obcych PWN” pod red. Mirosława Bańki, w: Język polski. Współczesność – historia V, red. Władysława Książek-Bryłowa i Henryk Duda, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 105–120.
• Witaszek-Samborska Małgorzata (2005b), Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Identifiers

DOI

10.14746/pspsj.2016.23.1.7