Elizy Orzeszkowej i Henryka Sienkiewicza opisywanie przyrody

• Authors: Danuta Kowalska , Magdalena Pietrzak

Title variants

EN

Descriptions of nature by Eliza Orzeszkowa and Henryk Sienkiewicz

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

The analyses deal with the descriptions extracted from Nad Niemnem [On the Niemen] by Eliza Orzeszkowa and Listy z podróży do Ameryki [Letters from a Journey to America] by Henryk Sienkiewicz. The studies focus on the chosen features of the descriptions of nature by referring to the textological and stylistic research methodology. Indices of parametric features (such as size, height, length, width, depth, thickness and shape) and indices of sensory feedback have been juxtaposed with one another. The analyses show that the repertoire of linguistic and stylistic devices used by E. Orzeszkowa is by and large the same as the one used by H. Sienkiewicz due to their reference to the Romantic tradition. The descriptions differ in the intensity of the mentioned indices and in their function. Sienkiewicz’s descriptions of nature are more concrete and definite, while Orzeszkowa’s are more creative, with a tendency to poeticise nature.  

EN

The analyses deal with the descriptions extracted from Nad Niemnem [On the Niemen] by Eliza Orzeszkowa and Listy z podróży do Ameryki [Letters from a Journey to America] by Henryk Sienkiewicz. The studies focus on the chosen features of the descriptions of nature by referring to the textological and stylistic research methodology. Indices of parametric features (such as size, height, length, width, depth, thickness and shape) and indices of sensory feedback have been juxtaposed with one another. The analyses show that the repertoire of linguistic and stylistic devices used by E. Orzeszkowa is by and large the same as the one used by H. Sienkiewicz due to their reference to the Romantic tradition. The descriptions differ in the intensity of the mentioned indices and in their function. Sienkiewicz’s descriptions of nature are more concrete and definite, while Orzeszkowa’s are more creative, with a tendency to poeticise nature.

Keywords

PL

description; nature; Eliza Orzeszkowa; Henryk Sienkiewicz

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
• Year: 2019
• Volume: 26
• Issue: 1
• Pages: 111-133

Dates

published

2019-09-15

Contributors

author

Danuta Kowalska

• Instytut Filologii Polskiej i Logopedii Uniwersytetu Łódzkiego

author

Magdalena Pietrzak

• Instytut Filologii Polskiej i Logopedii Uniwersytetu Łódzkiego

References

• Teksty źródłowe
• LzA – Henryk Sienkiewicz, Listy z podróży do Ameryki, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1986.
• NN – Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem, edycja internetowa, https://wolnelektury.pl/szukaj/?q=Eliza+Orzeszkowa+Nad+Niemnem [dostęp: 4–26 kwietnia 2018].
• Słowniki
• SDor – Witold Doroszewski, red., Słownik języka polskiego, t. 1–11, edycja internetowa, http://sjp.pwn.pl/doroszewski/html [dostęp: 8 maja 2018].
• SW – Jan Karłowicz, Adam A. Kryński, Władysław Niedźwiedzki, red., Słownik języka polskiego, t. 1–8, edycja internetowa, http://ebuw.uw.edu.pl/publication/254 [dostęp: 8 maja 2018].
• Literatura
• Bachórz Józef (1996), Wstęp, w: Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem, t. 1, oprac. Józef Bachórz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. IV–CXLVI.
• Baczewski Antoni (1995), „Nad Niemnem”. Natura i człowiek, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów.
• Bartoszewicz Antonina (1994), Natura [hasło], w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. Józef Bachórz, Alina Kowalczykowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 593–598.
• Bujnicki Tadeusz (1968), Pierwszy okres w twórczości Henryka Sienkiewicza, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Jezierska Beata (2011), Słownictwo botaniczne w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, „Kwartalnik Językoznawczy”, nr 1, s. 1–12.
• Kleiber Anna (2009), Eliza Orzeszkowa – pisarka i piewczyni nadniemeńskiej flory, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” nr 12, s. 290–305.
• Kowalska Danuta (2017), Środki artystycznego obrazowania w „Listach z Afryki” Henryka Sienkiewicza, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny”, t. 16, s. 149–162.
• Krzyżanowski Julian (1973), Twórczość Henryka Sienkiewicza, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Kuik-Kalinowska Adela (2001), Ogrody i sady w „Nad Niemnem”, w: Wokół „Nad Niemnem”, seria V, red. Jolanta Sztachelska, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 59–69.
• Kuźnicka Barbara (2006), Zielniki i albumy florystyczne Elizy Orzeszkowej, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, t. 51/2, s. 69–78.
• Mariak Leonarda (2012), Językowa kreacja Kozaka w „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza. Część III. Step ukraiński, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty polszczyzny”, t. 11, s. 109–135.
• Markiewicz Henryk (1999), Pozytywizm, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Martuszewska Anna (1977), Poetyka polskiej powieści dojrzałego realizmu (1876–1895), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Najder Zdzisław (1955), O „Listach z podróży” do Ameryki Henryka Sienkiewicza, „Pamiętnik Literacki”, z. 1, s. 54–122.
• Nagórko Alicja (1987), Zagadnienia derywacji przymiotników, Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Pastuszek Katarzyna (2017), Kraj-obrazy. Topografie w wybranych późnych utworach Elizy Orzeszkowej, „Postscriptum Polonistyczne”, t. 2 (20), s. 223–231.
• Pietrzak Magdalena (2004), Językowe środki kreowania postaci w twórczości historycznej Henryka Sienkiewicza, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• Pietrzak Magdalena (2018), Językowe sposoby opisywania (przybliżania) obcej rzeczywistości w „Listach z podróży do Ameryki” Henryka Sienkiewicza, w: Wędrówka, podróż, migracja w języku i kulturze, red. Ewa Biłas-Pleszak i in., Wydawnictwo UŚ, Katowice, s. 345–359.
• Rejter Artur (2000), Kształtowanie się gatunku reportażu podróżniczego w perspektywie stylistycznej i pragmatycznej, Wydawnictwo UŚ, Katowice.
• Skorupska-Raczyńska Elżbieta (2002), Barwy świata natury w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny”, t. 1, s. 337–353.
• Skorupska-Raczyńska Elżbieta (2016), Językowa kreacja świata w utworach Elizy Orzeszkowej (wybrane zagadnienia), Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wielkopolski.
• Szczaus Agnieszka (2004), Pole barw w „Listach z podróży do Ameryki” Henryka Sienkiewicza, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty polszczyzny”, t. 3, s. 375–386.
• Szczaus Agnieszka (2005), Pola światła i cienia w „Listach z podróży do Ameryki” Henryka Sienkiewicza, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty polszczyzny”, t. 4, s. 355–364.
• Skubalanka Teresa (1984), Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Turska Halina (1956), Język opisów przyrody w „Panu Tadeuszu” wobec tradycji polskiego klasycyzmu, w: O języku Adama Mickiewicza. Studia, red. Zenon Klemensiewicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 185–330.
• Weintraub Wiktor (1961), Wyznaczniki stylu realistycznego, „Pamiętnik Literacki”, z. 2, s. 399–413.
• Wilkoń Aleksander (1976), O języku i stylu „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza. Studia nad tekstem, nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Wilkoń Teresa (2010), Odbite i wyobrażone w poezji, „Świat i Słowo”, nr 2 (15), s. 31–38.
• Witosz Bożena (1997), Opis w prozie narracyjnej na tle innych odmian deskrypcji. Zagadnienia struktury tekstu, Wydawnictwo UŚ, Katowice.
• Widerman Krystyna (1969), Sienkiewicz – kolorysta czy rysownik?, „Poradnik Językowy”, z. 9, s. 520–526.
• Wróblewski Piotr (2001), Przestrzeń „wszystkimi barwami świata” malowana – o barwach w „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej, w: Wokół „Nad Niemnem”, seria V, red. Jolanta Sztachelska, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 169–179.
• Ziembińska Anna (2015), Parametryczne przymiotniki wymiaru w historii języka polskiego. Analiza rozwoju semantycznego, rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dra hab. prof. UŚ Artura Rejtera, Katowice, http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=203984&from=publication, [dostęp: 8–18 maja 2018].

Identifiers

DOI

10.14746/pspsj.2019.26.1.6