Świadomość językowa i zainteresowania językoznawcze Adama Naruszewicza

• Authors: Tadeusz Lewaszkiewicz

Title variants

EN

Adam Naruszewicz’s Linguistic Awareness and Interests

Abstracts

EN

Adam Naruszewicz, the eminent Enlightenment-era writer and father of modern Polish historiography was, like many authors before and after him, interested in linguistic issues. In his letters and in a preface to a translation of Tacitus’ works, he discussed the style of literary texts as well as the culture and the proper use of Polish among eighteenth-century educated classes. In his historical works, he advanced etymologicalideas, both his own and those borrowed from other authors, and also mentioned the relationships between Indo-European and non-Indo-European languages.

Keywords

EN

Adam Naruszewicz; linguistic interests of writers; etymological analysis

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
• Year: 2020
• Volume: 27
• Issue: 2
• Pages: 85-97

Dates

published

2020

Contributors

author

Tadeusz Lewaszkiewicz

• Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Historia – Naruszewicz Adam (1836–1837), Historya narodu polskiego, t. 1–10, U Breitkopf&Haerte, Lipsk.
• Koresp – Korespondencja Adama Naruszewicza 1762–1796, z papierów po Ludwiku Bernackim uzupełnił, oprac. i wyd. Julian Platt, red. Tadeusz Mikulski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, Wrocław 1959.
• Mały słownik pisarzy polskich (1969), Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Obrońcy – Obrońcy języka polskiego. Wiek XV–XVIII, oprac. Witold Taszycki, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław 1953.
• Birkenmajer Józef (1926), Żeromski jako lingwista, „Język Polski”, z. 11, s. 129–136, 168–176.
• Bryła Władysława (2016), Wincenty Pol jako historyk języka, w: Dawne z nowym łącząc… In memoriam Mariani Kucała, red. Jolanta Klimek-Grądzka, Małgorzata Nowak-Barcińska, Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin, s. 397–406.
• Jungmann Josef (1834–1839), Slovník česko-německý, t. 1–5, J. Fetterlowa, Praha.
• Kopczyński Onufry (1778–1781), Gramatyka dla szkół narodowych, t. 1–3, [b.w.], Warszawa.
• Lewaszkiewicz Tadeusz (1981), Polemika etymologiczna J. Lelewela z P. J. Szafarzykiem, „Slavia Occidentalis”, t. 38, s. 69–81.
• Lewaszkiewicz Tadeusz (2017a), Pisarze, publicyści i tłumacze jako językoznawcy, kodyfikatorzy oraz reformatorzy języków słowiańskich, w: Literature and Social Change: A Voyage Through the History of Slavic Studies, red. L’ubor Matejko, Universitas Comeniana Bratislavensis, Bratislava, s. 83–108.
• Lewaszkiewicz Tadeusz (2017b), Zainteresowania sorabistyczne Joachima Lelewela, „Pro Lusatia. Opolskie Studia Łużycoznawcze”, nr 15–16, s. 101–118.
• Lewaszkiewicz Tadeusz (2017c), Teoria i praktyka etymologiczna Samuela Bogumiła Lindego na tle jego komparatystyki językoznawczej, „Slavia Occidentalis. Linguistica”, t. 74/1, s. 41–75.
• Lewaszkiewicz Tadeusz, Walczak Bogdan, Zgółkowa Halina (1984), Cyprian Kamil Norwid jako lingwista i filolog, „Studia Polonistyczne”, t. 11/12, s. 165–204.
• Nitsch Kazimierz (1916), Żeromski o języku polskiego ludu pracującego, „Język Polski”, z. 3, s. 18–20.
• Papierkowski Stanisław Kajetan (1972), Stefan Żeromski jako znawca i miłośnik języka polskiego, w: tenże, Z badań nad językiem i literaturą, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin, s. 158–217.
• Pihan Alicja (1979), Rękopis a pierwodruk „Jermoły” J. I. Kraszewskiego. Różnice językowe, „Studia Polonistyczne”, t. 6, s. 111–118.
• Pihan Alicja (1990), Poglądy J. I. Kraszewskiego na język i jego praktyka pisarska, w: Język. Teoria. Dydaktyka, red. Marcin Preyzner, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego, Kielce, s. 103–113.
• Pihan-Kijasowa Alicja (1991), Studia o języku J. I. Kraszewskiego, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
• Rzepka Wojciech Ryszard, Walczak Bogdan (1992), Łukasza Górnickiego teoria kultury języka, „Studia Polonistyczne”, t. 18/19, s. 147–168.
• Sławkowa Ewa (2009), O różnych sposobach językoznawczej refleksji nad językiem artystycznym, w: Język pisarzy jako problem lingwistyki, t. 2, red. Tomasz Korpysz, Anna Kozłowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa, s. 25–44.
• Sokólska Urszula (2001), Wańkowiczowskie „chciejstwo” wobec zmian leksykalnych w polszczyźnie XX wieku, w: Przyszłość języka, red. Sław Krzemień-Ojak, Bogusław Nowowiejski, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 227–238.
• Sokólska Urszula (2005), Leksykalno-stylistyczne cechy prozy Melchiora Wańkowicza (na materiale reportaży z lat 1961–1974), Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
• Sokólska Urszula (2015a), Etymologiczne zabawy Juliana Tuwima, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 22 (42), nr 1, s. 235–252.
• Sokólska Urszula (2015b), Język jako przedmiot refleksji w pismach Melchiora Wańkowicza, w: Język pisarzy: problemy metajęzyka i metatekstu, t. 6, red. Tomasz Korpysz, Anna Kozłowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa, s. 183–197.
• Sokólska Urszula (2015c), Od gier językowych po bunt przeciw tradycji w polskiej poezji XX wieku, „Roczniki Humanistyczne”, t. 63, z. 6, s. 301–313.
• Sokólska Urszula (2017), „O, mowo polska, ty ziele rodzime…” Wokół refleksji nad kształtem polszczyzny, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Wydawnictwo Prymat, Białystok.
• Sokólska Urszula (2018), Refleksje lingwistyczne księcia Adama Czartoryskiego, w: „Tyle się we mnie słów zebrało…”. Szkice o języku i tekstach, red. Barbara Pędzich, Magdalena Wanot-Miśtura, Dorota Zdunkiewicz-Jedynak, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa, s. 515–530.
• Sokólska Urszula (2020), Język jako przedmiot refleksji w ujęciu artystów pióra dwudziestolecia międzywojennego, „Poradnik Językowy”, z. 4, s. 49–63.
• Świerzewski Stefan (1954), Kraszewski w obronie języka polskiego. Poglądy Kraszewskiego na historię języka w „Rysie dziejów języka polskiego”, „Poradnik Językowy”, z. 2, s. 24–31.
• Świerzewski Stefan (1956a), Kraszewski o języku Kochanowskiego, Sępa-Szarzyńskiego i Naruszewicza, „Poradnik Językowy”, z. 3, s. 101–106.
• Świerzewski Stefan (1956b), Kraszewski o języku współczesnych sobie tłumaczeń, „Poradnik Językowy”, z. 6, s. 242–246.
• Walczak Bogdan (1998), Adama Mickiewicza Pomysły etymologiczne, w: Studia nad językiem Adama Mickiewicza, red. Mirosława Białoskórska, Leonarda Mariak, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 113–126.
• Walczak Bogdan (1999), Adam Mickiewicz o językach słowiańskich, w: Poznańskie Spotkania Językoznawcze, t. 5, cz. 2, red. Zdzisława Krążyńska, Zygmunt Zagórski, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 105–115.
• Walczak Bogdan (2010), Cyprian Kamil Norwid o języku polskim, „Poradnik Językowy”, z. 1, s. 18–23.

Identifiers

DOI

10.14746/pspsj.2020.27.2.5

Biblioteka Nauki

1044180