Mocarstwo słabych – o wartości starców w kulturze ludowej

• Authors: Tomasz Kalniuk

Title variants

EN

The Power of the Weak: on Worthiness of Elders in Folk Culture

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The folk culture from the turn of the 20th century was founded on the mythical paradigm. Its specific feature was an opposition between the self and the other. It had ambivalent influence on those people and places which, due to actual or perceptual reasons, were placed on the margin of the mainstream of life. This includes, among others, the elders. On the one hand, they were treated by the community with reluctance, or even aggression, because of their decrepitude. On the other hand, they were respected as guards of traditions, and intermediaries with the supernatural, who possessed a portion of its potential.

Keywords

PL

borders; elders; folk culture; myth; old age; others; sacrum; supernatural

EN

borders; elders; folk culture; myth; old age; others; sacrum; supernatural; borders; elders; folk culture; myth; old age; others; sacrum; supernatural

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Studia Slawistyczne
• Year: 2013
• Issue: 5

Dates

published

2013-01-01

Contributors

author

Tomasz Kalniuk

References

• Ariès P., 1992, Człowiek i śmierć, przeł. E. Bąkowska, Warszawa.
• Ariès P., 1995, Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach, przeł. M. Ochab, Gdańsk.
• Baniowska E., 2003, „Chłopski świat” w świetle ksiąg sądowych wiejskich, w: Czas zmiany, czas trwania. Studia etnologiczne, red. J. Kowalska, S. Szynkiewicz, R. Tomicki, Warszawa, s. 117–132.
• Beauvoir S., 2011, Starość, przeł. Z. Styszyńska, Warszawa.
• Brzezi?ska A.W., 2009, Specjali?ci od kultury ludowej?, „Nauka” nr 3, http://www.pan.poznan.pl/nauki/N_309_09_Brzezinska.pdf, 9.08.2013.
• Burke P., 2009, Kultura ludowa we wczesnonowożytnej Europie, przeł. R. Pucek, M. Szczubiałka, Warszawa.
• Burszta J., 1976, Społeczności lokalne, w: Etnografa Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 1, red. M. Biernacka, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 437–475.
• Burszta W.J., 2013, Kotwice pewności. Wojny kulturowe z popnacjonalizmem w tle, Warszawa.
• Bylina S., 1999, Kultura ludowa Polski i Słowiańszczyzny średniowiecznej, Warszawa.
• Bylina S., 2002, Chrystianizacja wsi polskiej u schyłku średniowiecza, Warszawa.
• Bystroń J.S., 1995, Megalomania narodowa, Warszawa.
• Bystroń J.S., Dynowski W., 1948, Kultura ludowa i ludoznawstwo w Polsce, Warszawa.
• Cassirer E., 1998, Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, przeł. A. Staniewska, Warszawa.
• Chałasiński J., 1984, Młode pokolenie chłopów, t. 1, Warszawa.
• Dobrowolski K., Woźniak A., 1976, Historyczne podłoże polskiej kultury chłopskiej, w: Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 1, red.
• M. Biernacka, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 59–90.
• Dyczewski L., 1994, Ludzie starzy i starość w społeczeństwie i kulturze, Lublin.
• Federowski M., 1903, Nieposzanowanie rodziców, w: Lud białoruski na Rusi Litewskiej. Materiały do etnografii słowiańskiej zgromadzone w latach 1877–1905, t. 3, cz. 2, Tradycje historyczno-miejscowe oraz powieści obyczajowo-moralne, Kraków.
• Gonet S., 1900, O babie co chciała chłopa utopić, w: Opowiadania ludowe. Z okolic Andrychowa, „MAAE” t. 4, s. 227.
• Goody J., 2012, Mit, rytuał i oralność, przeł. O. Kaczmarek, Warszawa.
• Guzowski P., 2010, Starość kmieci polskich przełomu średniowiecza i czasów nowożytnych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” nr 1, s. 101–109.
• Kabzińska-Stawarz I., 1992, Nic w przyrodzie nie ginie, „Etnografia Polska” z. 1, t. 36, s. 135–159.
• Kolczyński J., 2000, Ofiara z człowieka, „Etnografia Polska” z. 1–2, t. 44, s. 173–191.
• Kościańczuk M., 2009, Starość – problem pamięci, w: Patrząc na starość, red. H. Jakubowska, A. Raciniewska, Ł. Rogowski, Poznań, s. 137–146.
• Lehr U., 2003, Oblicza starości, „Etnografia Polska” z. 1–2, t. 47, s. 71–102.
• Lehr U., 2007, U schyłku życia. Starość mieszkańców wsi Beskidu Śląskiego i Podhala, Warszawa.
• Libera Z., 1995, Kto wszystko czuje, a nic nie gada, „Literatura Ludowa” nr 6, s. 31–40.
• Łumiński E., 1900, Na Huculszczyźnie (Garść wrażeń), „Ateneum” nr 2, s. 494–497.
• Mioduchowska A., 1958, Współdziałanie gospodarcze w Brzozówce. W końcu wieku XIX i w wieku XX, w: Studia i materiały do historii kultury wsi polskiej w XIX i XX w., red. K. Zawistowicz-Adamska, Wrocław, s. 25–73.
• Miszczak E., 2006, Stereotypowy obraz człowieka starego w Polsce, w: Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich, red. J.T. Kowalski, P. Szukalski, Łódź, s. 305–311.
• Myśliwski W., 2004, Kres kultury chłopskiej, „Twórczość” nr 4, s. 53–61.
• Nelson T.D. (red.), 2002, Ageism. Stereotyping and Prejudice against Older Persons, Cambridge–Massachusetts–London.
• Nowaczewski A., 2013, Święty z sofijskiej ulicy, „Gość Niedzielny” 11 sierpnia, s. 56–57.
• Olędzki J., 1991, Murzynowo. Znaki istnienia i tożsamości kulturalnej mieszkańców wioski nadwiślańskiej XVIII–XX w., Warszawa.
• Orkan W., 1946, Listy ze wsi i inne pisma społeczne. Wybór, Warszawa.
• Pawłowicz B., 1896, Kilka rysów z życia ludu w Zalasowej, „MAAE”, t. 1, s. 229–265.
• Perzanowski A., 2009, Odmieńcy. Antropologiczne studium dewiacji, Warszawa.
• Simonides D., 1988, Od kolebki aż do grobu. Śląskie wierzenia, obrzędy i zwyczaje rodzinne w XIX wieku, Opole.
• Słomka J., 2008, Pamiętniki włościanina. Od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Tarnobrzeg.
• Stachowska I., 2009, Aksjologiczne aspekty starości, w: Patrząc na starość, red. H. Jakubowska, A. Raciniewska, Ł. Rogowski, Poznań, s. 115–125.
• Staszczak Z. (red.), 1987, Słownik etnologiczny, Warszawa–Poznań.
• Szatur-Jaworska B., 2000, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, Warszawa.
• Szynkiewicz S., 1981, Rodzina pasterska w Mongolii, Wrocław.
• Tanaś S., 2008, Przestrzeń turystyczna cmentarzy. Wstęp do tanatoturystyki, Łódź.
• Thomas W., Znaniecki F., 1976, Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1, przeł. M. Metelska, Warszawa.
• Tomicki R., 1981, Kultura – Dziedzictwo – Tradycja, w: Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 2, red. M. Biernacka, M. Frankowska, W. Paprocka, Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 353–369.
• Wasilewski J.S., 2010, Tabu, Warszawa.
• Wawrzyniak J., 2009, Oblicza starości, Łódź.
• Wróblewska V., 2007, Ludowa bajka nowelistyczna (źródła – wątki – konwencje), Toruń.
• Zadrożyńska-Barącz A., 1968, Fenomenologiczna koncepcja historii i kultury. Zastosowanie w polskich badaniach etnograficznych, „Etnografia Polska”, t. 12, s. 15–28.
• Zborowski J., 1932, Drobne notatki z Podhala, Lwów, s. 9–10.
• Ziółkowska-Kuflińska M., 2009, Antropologiczna mozaika starości w kulturach pozaeuropejskich, w: Patrząc na starość, red. H. Jakubowska,
• A. Raciniewska, Ł. Rogowski, Poznań, s. 127–136.
• Zych A., 2010, Dramat starzenia się a starość w dramacie, w: Starość i jej konsekwencje społeczno-rodzinne. Materiały z konferencji naukowej, red. S. Rogala, Opole, s. 11–18.

Identifiers

DOI

10.14746/pss.2013.5.9