Trinitologia picta na przykładzie polichromii w kościele pod wezwaniem Nawiedzenia NMP w Kaliszu. Program badań

• Authors: Justyna Sprutta

Title variants

EN

Trinitologia picta on the Example of Polychromy in the Church of the Visitation of the Blessed Virgin Mary in Kalisz Research Programme

Abstracts

EN

The polychrome of the Bernardine church in Kalisz (now the Jesuit church) is rich in Trinitarianthemes. Trinitarian motifs and symbols are presented most abundantly in the nave. The wall paintings of the presbytery and the nave painted by brother Walenty Żebrowski, Bernardine. These paintings are from the late Baroque. The polychrome of Kalisz is the last work of this Bernardine. W. Żebrowski worked not only in Kalisz, but also for the Bernardine churches in Poznań, Kadyny, Wschowa, Skępe, Warta, Ostrołęka, Warszawa and probably in Owińska, Ostrzeszów and maybe in Łęczyca too. He was particularly famous as a landscapist. Although the article shows Trinitarian motifs and symbols on the wall paintings in the Bernardine church in Kalisz, it also shows the artistic activity of W. Żebrowski in the mentioned big and small towns and villages.

PL

Polichromia kościoła pobernardyńskiego w Kaliszu (obecnie jezuitów) bogata jest w tematykę trynitarną. Motywy i symbole trynitarne najobficiej występują w nawie. Malowidła ścienne prezbiterium i nawy wykonał bernardyn, brat Walenty Żebrowski. Pochodzą z późnego baroku. Kaliska polichromia to ostatnie dzieło tego zakonnika. Poza Kaliszem W. Żebrowski tworzył również dla bernardyńskich kościołów w: Poznaniu, Kadynach, Wschowie, Skępem, Warcie, Ostrołęce, Warszawie oraz przypuszczalnie w Owińskach, Ostrzeszowie i być może też w Łęczycy. Zasłynął zwłaszcza jako pejzażysta. Artykuł, mimo iż poświęcony został trynitarnym motywom w polichromii kościoła pobernardyńskiego w Kaliszu, prezentuje także artystyczną działalność W. Żebrowskiego w wymienionych powyżej wielkich i mniejszych miastach oraz wsiach.

Keywords

EN

Baroque; Bernardines; Kalisz; polychrome; Walenty Żebrowski

PL

barok; bernardyni; Kalisz; polichromia; Walenty Żebrowski

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Poznańskie Studia Teologiczne
• Year: 2021
• Issue: 39
• Pages: 227-244

Dates

published

2021

Contributors

author

Justyna Sprutta

• Akademia im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku, Pułtusk, Polska, Wydział Pedagogiczny

• https://orcid.org/0000000199499953

References

• Balbuza K., Personifikacja „Aeternitas” na monetach rzymskich propagujących ideę wieczności cesarza, „Studia Europea Gnesnensia” t. VIII (2013), s. 7-27.
• Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, oprac. I. Bokwa, T. Gacia, S. Laskowski, H. Wójtowicz, Poznań 2007.
• Czerwińska A.E., Adama Swacha portret własny – czyli kilka uwag o sygnaturach i autoportretach barokowego artysty, http://www.lad.pl/assets/czerwinska_swach.pdf [dostęp 16.05.2021].
• Dokumenty Soborów Powszechnych. [Lateran V, Trydent, Watykan I], oprac. A. Baron, H. Pietras, t. IV, cz. 1, Kraków 2007.
• Dymkowska J.A., Historia pobernardyńskiego zespołu klasztornego w Kaliszu (obecnie klasztor oo. Jezuitów), „Kalisia Nowa” (2007) nr 2-3-4, s. 8-9.
• Dymkowska J.A., Kościół pobernardyński (obecnie OO. Jezuitów), http://www.kalisz.info/kosciol-jezuitow.html [dostęp: 20.05.2021].
• Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, tłum. i oprac. W. Zakrzewska, P. Pachciarek, R. Turzyński, Warszawa 2001.
• Jacyniak A., Teologia wnętrza kościoła, w: 400 lat konsekracji pobernardyńskiego kościoła jezuitów w Kaliszu, red. J. Kacprzyk, A. Jacyniak, Kalisz 2007, s. 92-102.
• Jaksim-Kirejczyk P., Pierwowzory graficzne dziewięciu chórów anielskich na freskach Walentego Żebrowskiego w Warcie, w: Inspiracje grafiką europejską w sztuce polskiej. [Czasy nowożytne], red. K. Moisan-Jabłońska, K. Ponińska, Warszawa 2010, s. 159-170.
• Janicka-Krzywda U., Patron – atrybut – symbol, Poznań 1993.
• Jank T., Życie i twórczość malarska brata Adama Swacha (1668–1747), Kraków 2017.
• Jusiak O.R., Bernardyńskie sanktuaria w Polsce, http://denali.geo.uj.edu.pl/publikacje.php?pdf=000080_26&notka=T2t0YXdpYW4gUm9tYW4gSnVzaWFrIE9GTSAyMDA1IEJlcm5hcmR5bn1za2llIHNhbmt0dWFyaWEgdyBQb2xzY2U= [dostęp 16.05.2021].
• Karpowicz M., Piękne nieznajome. Warszawskie zabytki XVII i XVIII wieku, Warszawa 1986.
• Kościelniak W., Kościół pobernardyński oo. jezuitów. Krzyż od ognia, cz. 1, http://www.info.kalisz.pl/szkic/29.htm [dostęp 20.05.2021].
• Kowalczyk J., Andrea Pozzo a późny barok w Polsce. Freski sklepienne, cz. 2, „Biuletyn Historii Sztuki” (1975) nr 4, s. 335-350.
• Kurzej M., Ikonografia malowideł w zakrystii (tzw. skarbcu) kościoła Dominikanów w Krakowie, w: Sztuka w kręgu krakowskich dominikanów, red. A. Markiewicz, M. Szyma, M. Walczak, Kraków 2013, s. 787-811.
• Moisan-Jabłońska K., „Mors et purgatorium”. Ikonografia dwóch obrazów z kościoła p.w. Świętego Ducha w Lublinie, „Saeculum Christianum” (1995) nr 2, s. 105-119.
• Mulczyńska-Pawlak A., Malarska działalność Walentego Żebrowskiego, „Studia Muzealne” (1968) nr 6, s. 103-123.
• Nowiński J., Nagrobek opata-mecenasa Mikołaja Antoniego Łukomskiego w pocysterskim kościele w Lądzie nad Wartą, „Biuletyn Historii Sztuki” (2008) nr 3-4, s. 385-406.
• Poniedziałek E., Walczak M., Materialny i duchowy wymiar obecności Zakonu Jezuitów w Kaliszu, w: Dziedzictwo kulturowe Miasta Kalisza i regionu południowej Wielkopolski, red. S. Kowalska, Poznań–Kalisz 2013, s. 9-25.
• Ripa C., Ikonologia, tłum. I. Kania, Kraków 1998.
• Seibert J., Leksykon sztuki chrześcijańskiej. [Tematy, postacie, symbole], tłum. D. Petruk, Kielce 2007.
• Siekierka M., Czas a wybrane aspekty jego ujmowania w kulturze antycznych symboli oraz filozofii starożytnej Grecji okresu przedsokratejskiego, „Pisma Humanistyczne” (2014) z. 12, s. 17-36.
• Sito J., Barokizacja wystroju katedry przemyskiej za rządów Aleksandra Antoniego Fredry, Przemyśl 1992.
• Tabaka A., Władca pędz la w habicie, „Kalisia Nowa” (2007) nr 2-3-4, s. 1.
• Tomczak S.B., Biblioteka Główna Prowincji św. Franciszka z Asyżu zakonu Braci Mniejszych w Poznaniu, „Forum Bibliotek Medycznych” (2017) nr 1, s. 282-340.
• Veni, vidi, vici, http://kaliszobranie.blogspot.com/2014/03/veni-vidi-vici.html [dostęp 20.05.2021].
• Walczak M., Architektoniczna perła Kalisza. [Kościół i klasztor księży jezuitów w Kaliszu], „Studia Pedagogiczno-Artystyczne” t. III (2003), s. 17-27.
• Witwińska M., Dzieje warszawskiej polichromii Walentego Żebrowskiego, „Biuletyn Historii Sztuki” (2006) nr 1, s. 59-94.
• Witwińska M., Ostrołęcka polichromia Walentego Żebrowskiego, „Biuletyn Historii Sztuki” (1970) nr 3-4, s. 245-260.
• Witwińska M., Polichromia dwóch Trójc w kościele p.w. św. Józefa we Wschowie, „Ochrona Zabytków” (1999) nr 3, s. 264-279.
• Zdziarska R., Malowidła ścienne w kościele św. Anny w Warszawie i ich konserwacja, „Ochrona Zabytków” (1989) nr 3-4, s. 207-237.
• Sprutta J., Barokowa polichromia kościoła pobernardyńskiego w Kaliszu, „Studia Franciszkańskie” t. XXVII (2017), s. 265-295.
• Szymański S., Dzieje klasztoru pobernardyńskiego w Kaliszu, obecnie jezuitów, w: 400 lat konsekracji pobernardyńskiego kościoła jezuitów w Kaliszu, red. J. Kacprzyk, A. Jacyniak, Kalisz 2007, s. 49-69.

Identifiers

DOI

10.14746/pst.2021.39.12

Biblioteka Nauki

2038364