Od sprawiedliwości do warunku transformacji Dochód podstawowy w kapitalizmie kognitywnym

• Authors: Maciej Szlinder

Title variants

EN

From Justice to the Condition of Transformation. Basic Income in Cognitive Capitalism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie argumentacji teoretyków i teoretyczek kapitalizmu kognitywnego na rzecz bezwarunkowego dochodu podstawowego, wskazanie na jej oryginalny wkład do debaty nad tym rozwiązaniem, także wykazanie pewnych teoretycznych niespójności i niedociągnięć. Oryginalność przedstawianego podejścia polega na przydaniu szczególnego znaczenia tezie o kryzysie prawa wartości opartej na pracy i hegemonii pracy niematerialnej/biopolitycznej w kapitalizmie kognitywnym. Teza tego artykułu głosi, że niezależnie od pojawiającej się w pismach tej grupy rewolucyjnej retoryki, należący do niej badacze i badaczki postrzegają dochód podstawowy jako kluczowy element programu reform, który miałby stanowić odpowiedź na aktualny stan walki klas. Ponadto konkretne propozycje źródeł jego finansowania, a także argumenty odnoszące się do stabilizowania systemu i bezpośredniej poprawy sytuacji osób zajmujących najgorsze pozycje w strukturze społecznej wskazują, że argumentacja badaczy i badaczek posługujących się pojęciem kapitalizmu kognitywnego nie ma charakteru rewolucyjnego, ale reformistyczny.

EN

The aim of this article is to present the argumentation of the cognitive capitalism theoreticians for unconditional basic income, to point out its original input into the debate on this solution, and to demonstrate some of its theoretical inconsistencies and shortcomings. The originality of this approach lies in lending special significance to the thesis on the crisis of the labour theory of value and the hegemony of immaterial/biopolitical labour in cognitive capitalism. The argument of this article is that in spite of the revolutionary rhetoric sometimes present in writings of this group, researchers who belong to it perceive basic income as a crucial element of the program of reforms, which could be an answer to the current state of class struggle. Furthermore, concrete proposals of the sources of its financing, as well as arguments related to the stabilization of the system and direct improvement of the situation of people occupying the worst positions in the social structure indicates that the argumentation of the researchers using the notion of cognitive capitalism is not revolutionary, but rather reformist.

Keywords

PL

bezwarunkowy dochód podstawowy; finansowanie; kapitalizm kognitywny; produktywność; radykalny reformizm; wartość

EN

unconditional basic income; financing; cognitive capitalism; productivity; radical reformism; value; unconditional basic income; financing; cognitive capitalism; productivity; radical reformism; value

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Praktyka Teoretyczna
• Year: 2014
• Volume: 12
• Issue: 2
• Pages: 105-142

Dates

published

2014-01-01

Contributors

author

Maciej Szlinder

• Maciej Szlinder Instytut Filozofii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza ul. Szamarzewskiego 89c 60–568 Poznań

References

• Atkinson, Anthony B. 1995. Public Economics in Action: The Basic Income/Flat Tax Proposal. Oxford: Clarendon Press.
• Atkinson, Anthony B. 1996. „The case for a participation income.” Political Quarterly 1.
• Bellofiore, Riccardo i Marco Passarella. 2012. „Finanse i problem realizacji u Róży Luksemburg: Interpretacja »cyrkulatywistyczna«.” Tłum. Krzysztof Nowak, Maciej Szlinder. Praktyka Teoretyczna 6.
• Bhaduri, Amit. 1994. Makroekonomiczna teoria dynamiki produkcji towarowej. Tłum. Stanisław R. Domański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Callinicos, Alex. 2006. „What does the revolutionary strategy mean today?” International Socialism Tendency: Discussion Bulletin, styczeń.
• Cleaver, Harry. 2011. Polityczne czytanie „Kapitału”. Tłum. Iwo Czyż. Poznań: Oficyna Wydawnicza Bractwa „Trojka”.
• Del Re, Alisa. 2014. „Produkcja/reprodukcja.” W Marks. Nowe perspektywy, red. Libera Università Metropolitana. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Friedman, Milton. 2013. „Negative income tax: The original idea.” W Basic Income: An Anthology of Contemporary Research, red. Karl Widerquist, José A. Noguera, Yannick Vanderborght i Jurgen De Wispelaere. Malden–Oxford–Chichester: Wiley Blackwell.
• Fumagalli, Andrea. 2000. „Ten propositions on basic income: Basic income in a flexible accumulation system.” http://www.basicincome.org/bien/pdf/2000Fumagalli.pdf.
• Fumagalli, Andrea. 2004. „Bio-economics, labour flexibility and cognitive work: Why not basic income?” W Promoting Income Security as a Right: Europe and North America, red. Guy Standing. London: Anthem Press.
• Fumagalli, Andrea i Stefano Lucarelli. „Cognitive capitalism as a financial economy of production.” http://mpra.ub.uni-muenchen.de/27989.
• Fumagalli. 2014. „Dochód podstawowy a wydajność w kapitalizmie kognitywnym.” Tłum. Krystian Szadkowski. Praktyka Teoretyczna 2.
• Gorz, André. 1992. „On the difference between society and community, and why basic income cannot by itself confer full membership of either.” W Arguing for Basic Income: Ethical Foundations for a Radical Reform, red. Philippe Van Parijs. London–New York: Verso.
• Gorz, André. 2010. The Immaterial: Knowledge, Value and Capital. Tłum. Chris Turner. London–New York–Calcutta: Seagull Books.
• Gorz, André. 2013. „Beyond the wage-based society.” W Basic Income: An Anthology of Contemporary Research, red. Karl Widerquist, José A. Noguera, Yannick Vanderborght i Jurgen De Wispelaere. Tłum. Chris Turner. Malden–Oxford–Chichester: Wiley Blackwell.
• Hardt, Michael. 2000. „Guaranteed income, or, the separation of labor from income.” Hybrid 5.
• Hardt, Michael i Antonio Negri. 2005. Imperium. Tłum. Sergiusz Ślusarski, Adam Kołbaniuk. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
• Hardt, Michael i Antonio Negri. 2012. Rzecz-pospolita: Poza własność prywatną i dobro publiczne. Tłum. Praktyka Teoretyczna. Kraków: Korporacja Ha!art.
• Howard, Michael. 2004. „Liberal and marxist justifications for basic income.” W Promoting Income Security as a Right: Europe and North America, red. Guy Standing. London: Anthem Press.
• Howard, Michael. 2005. „Basic income, liberal neutrality, socialism and work.” W The Ethics and Economics of the Basic Income Guarantee, red. Karl Widerquist, Michael A. Lewis i Steven Pressman. Farnham, Burlington: Ashgate.
• Husson, Michel. 2011a. Kapitalizm bez znieczulenia: Studia nad współczesnym kapitalizmem, kryzysem światowym i strategią antykapitalistyczną. Tłum. Zbigniew M. Kowalewski. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Książka i Prasa.”
• Husson, Michel. 2011b. „Prawo do pracy i skrócenie czasu pracy czy koniec pracy i powszechny dochód?” W Kapitalizm bez znieczulenia: Studia nad współczesnym kapitalizmem, kryzysem światowym i strategią antykapitalistyczną. Tłum. Zbigniew M. Kowalewski. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Książka i Prasa”.
• Kalecki, Michał. 1979. „Polityczne aspekty pełnego zatrudnienia.” W Dzieła. T. 1: Kapitalizm: Koniunktura i zatrudnienie, red. Jerzy Osiatyński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Lavinas, Lena. 2013. „Brazil: The lost road to citizen’s income.” W Citizen’s Income and Welfare Regimes in Latin America: From Cash Transfers to Rights, red. Rubén Lo Vuolo. New York & Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Leontief, Wassily W. 1982. „The distribution of work and income.” The Scientific American 3.
• Łaski, Kazimierz. 2009. Mity i rzeczywistość w polityce gospodarczej i w nauczaniu ekonomii. Warszawa: INE PAN, Fundacja Innowacja i WSSE.
• Marazzi, Christian. 2014. „Socjalizm kapitału.” W Marks: Nowe perspektywy, red. Libera Università Metropolitana. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Marks, Karol. 1951. Kapitał: Krytyka ekonomii politycznej. Tom I. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Marks, Karol. 1972. „Uwagi na marginesie programu Niemieckiej Partii Robotniczej.” W Marks, Karol I Fryderyk Engels. MED. Tom 19. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Marks, Karol. 1986. Zarys krytyki ekonomii politycznej. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Moulier-Boutang, Yann. 2011. Cognitive Capitalism. Tłum. Ed Emery. Cambridge–Malden: Polity Press.
• Murray, Charles. 2008. „Guaranteed income as a replacement for the welfare state.” Basic Income Studies 2.
• Negri, Antonio. 2005. Books for Burning: Between Civil War and Democracy in 1970s Italy. Tłum. Arianna Bove, Ed Emery, Timothy S. Murphy i Francesca Novello. London–New York: Verso.
• Negri, Antonio. 2014. „Kryzys prawa wartości opartej na pracy.” W Marks: Nowe Perspektywy, red. Libera Università Metropolitana. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Palley, Thomas I. 2013. „Europe’s crisis without end: The consequences of neoliberalism run amok.” IMK Working Paper, no. 111 (March). http://www.boeckler.de/pdf/p_imk_wp_111_2013.pdf.
• Samuelson, Paul A., William D. Nordhaus. 2012. Ekonomia. Tłum. Adam Bukowski, Jacek Środa. Poznań: REBIS.
• Standing, Guy. 2014. Prekariat: Nowa niebezpieczna klasa. Tłum. Krzysztof Czarnecki, Paweł Kaczmarski i Mateusz Karolak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szadkowski, Krystian. 2013. „Postoperaistyczne lektury Marksowskiego »Fragmentu o maszynach« w świetle krytyki.” Praktyka Teoretyczna 3.
• Szadkowski, Krystian. 2014a. „Dobro wspólne jako nie-kapitalistyczna forma bogactwa: Antonia Negriego teza o kryzysie prawa wartości i jej konsekwencje.” Hybris 25.
• Szadkowski, Krystian. 2014b. „Marksizm w cieniu kryzysu prawa wartości.” W Marks: Nowe perspektywy, red. Libera Università Metropolitana. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Szarfenberg, Ryszard. 2013a. „Pieniądze dla każdego, czyli o dochodzie powszechnym.” Nowy Obywatel, nr 10. http://nowyobywatel.pl/2013/10/31/pieniadze-dla-kazdego-czyli-o-dochodzie-powszechnym/.
• Szarfenberg, Ryszard. 2013b. „Dochód dla każdego!” (Rozm. Maciej Szlinder.) http://www.praktykateoretyczna.pl/dochod-dla-kazdego-z-ryszardem-szarfenbergiem-o-dochodzie-podstawowym-rozmawia-maciej-szlinder/.
• Szlinder, Maciej. 2012. „Róża Luksemburg: Ekonomia (bardzo) polityczna.” Praktyka Teoretyczna 6.
• Szlinder, Maciej. 2013. „Dochód podstawowy z perspektywy ekonomii politycznej Michała Kaleckiego.” Nowa Krytyka 30/31.
• Van Parijs, Philippe, red. 1992. Arguing for Basic Income: Ethical Foundations for a Radical Reform. London–New York: Verso.
• Van Parijs, Philippe i Robert van der Veen. 1986. „A capitalist road to communism.” Theory and Society 5.
• Vercellone, Carlo. 2005. „The hypothesis of cognitive capitalism.” http://hal.archives-ouvertes.fr/docs/00/27/36/41/PDF/The_hypothesis_of_Cognitive_Capitalismhall.pdf.
• Vercellone, Carlo. 2007. „From formal subsumption to general intellect: Elements for a Marxist reading of the thesis of cognitive capitalism.” Tłum. Peter Thomas. Historical Materialism 15.
• Vercellone, Carlo. 2014. „Trójjednia Kapitału.” W Marks: Nowe Perspektywy, red. Libera Università Metropolitana. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Widerquist, Karl. 2013. Independence, Propertylessness, and Basic Income: A Theory of Freedom as the Power to Say No. New York–Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Widerquist, Karl, Michael A. Lewis i Steven Pressman, red. 2005. The Ethics and Economics of the Basic Income Guarantee. Farnham–Burlington: Ashgate.
• Widerquist, Karl, José A. Noguera, Yannick Vanderborght i Jurgen De Wispelaere, red. 2013. Basic Income: An Anthology of Contemporary Research. Malden–Oxford–Chichester: Wiley Blackwell.
• Wright, Erik Olin. 1986. „Why something like socialism is necessary for the transition to something like communism.” Theory and Society 5.
• Wright, Erik Olin. 2006. „Basic income as a socialist project.” Basic Income Studies 1.

Identifiers

DOI

10.14746/pt.2014.2.5