Rozwój obszarów metropolitalnych w świetle transformacji samorządu terytorialnego w Polsce w latach 1990-2014

• Authors: Bartosz Edwarczyk

Title variants

EN

Development of metropolitan areas under self-government transformation in Poland 1990-2014

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaprezentowano, w podstawowym ujęciu, zagadnienia dotyczące organizacji i funkcjonowania obszarów metropolitalnych w Polsce na przestrzeni ostatnich 25 lat. W przekroju całego artykułu podjęto próbę wyznaczenia czynników, w wyniku których zachodził proces metropolizacji wielkich aglomeracji miejskich wraz z powiązanymi z nimi przestrzennie i instytucjonalnie ośrodkami zlokalizowanymi w granicach peryferyjnie osadzonego pierścienia. W pierwszej kolejności autor scharakteryzował transformację ustroju oraz najważniejsze aspekty zarówno wpływające, jak i stanowiące rezultat przemian społeczno-gospodarczych w Polsce po 1989 r., istotnych z punktu widzenia kształtowania się obszarów metropolitalnych. W odniesieniu do obszarów metropolitalnych został wskazany podstawowy zarys procesu metropolizacji, otoczenie prawno-organizacyjne ich tworzenia i funkcjonowania, a także postępujący wzrost znaczenia tych instytucji we współczesnym nowym podejściu do zarządzania w środowisku sieci współzależnych i kooperujących ze sobą podmiotów sektorów: publicznego, prywatnego i non profit. Jednocześnie w artykule zostały zaprezentowane przesłanki wynikające ze sformułowanej polityki rozwoju kraju, w ramach podstawowych dokumentów strategicznych (długo- i średniookresowa strategia rozwoju kraju, koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju oraz strategia rozwoju regionalnego kraju), do kreowania rozwoju i ewaluacji obszarów metropolitalnych w powiązaniu z nową perspektywą finansową ze środków budżetu Unii Europejskiej na lata 2014-2020. W artykule przeprowadzono również ogólną analizę zidentyfikowanych obszarów metropolitalnych w Polsce na podstawie polskiej statystyki (GUS) z wykorzystaniem dostępnych danych za okres 2010-2012. W rozważaniach autor skoncentrował się na zdefiniowaniu najistotniejszych postanowień wynikających z dotychczas zrealizowanej i planowanej polityki rządu w upowszechnianiu idei rozwoju regionalnego z udziałem zintegrowanych działań jednostek samorządu terytorialnego ze szczególnym uwzględnieniem roli obszarów metropolitalnych w świadczeniu usług i dostarczaniu produktów o charakterze użyteczności publicznej.  

EN

The article presents the basic issues concerning the organisation and functioning of metropolitan areas in Poland within the last 25 years. The entire article is an attempt to determine the factors that have an impact on the metropolisation of large urban agglomerations and centres related to them spatially and institutionally located within the limits of their peripheral ring. First, the change in the system and the most important aspects that influence and result from social and business transformation after 1989 was presented. With regard to metropolitan areas, the basic outline of the process of metropolisation, the legal environment, the organisation and functioning, as well as the progressive increase in the importance of metropolities were described. Today’s approach to the management of the network of environmentally interdependent and mutually cooperating sectors: public, private and non-profit, was also presented. The article also presents the conditions resulting from the country’s development policy formulated within the framework of the basic strategic documents (long- and medium-term national development strategy, the concept of national spatial planning and the regional development strategy of the country), aimed at enabling further development and evaluation of metropolitan areas arising from the new European Union Financial Framework for 2014-2020. A general analysis of the metropolitan areas identified in Poland was also made, based on Polish statistics (GUS) using available data for the period 2010-2012. The author focuses on defining the most important provisions stemming from the previously enforced and the planned government policy of promoting the idea of the regional development of integrated activities involving local government units with particular emphasis on the role of metropolitan areas in providing services and delivering products of public utility.

Keywords

PL

obszar metropolitalny; rozwój; transformacja; samorząd terytorialny

EN

metropolitan area; development; transformation; local government; metropolitan area; development; transformation; local government

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2015
• Volume: 77
• Issue: 3
• Pages: 303-319

Dates

published

2015-01-01

Contributors

author

Bartosz Edwarczyk

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

References

• Biała Księga Obszarów Metropolitalnych, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji (2013), Warszawa.
• Hołuj, D., Hołuj, A. (2006), Miasta metropolitalne jako bieguny rozwoju w gospodarce postindustrialnej, Zeszyt naukowy 4: 49-60.
• J. Kaźmierski (2012), Rozwój i zarządzanie strukturami klastrowymi w regionie, Wyd. UŁ, Łódź.
• Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (2012), Warszawa.
• Korenik, S. (2011), Region ekonomiczny w nowych realiach społeczno-gospodarczych, CeDeWu, Warszawa.
• Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (2010), Warszawa.
• Lendzion, J. (2005), Znaczenie obszarów metropolitalnych i ich otoczenia oraz współczesnych procesów metropolizacyjnych w kształtowaniu polityki regionalnej Państwa, Ekspertyza przygotowana na zamówienie Departamentu Polityki Regionalnej Ministerstwa Gospodarkii Pracy (Umowa BAB. I. 374 / F z dn. 3 grudnia 2004 r.) dla potrzeb tworzenia Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego, Gdynia.
• Markowski, T., Marszał, T. (2006), Metropolie. Obszary metropolitalne. Metropolizacja. Problemyi pojęcia podstawowe, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Warszawa.
• Markowski, T., Funkcje metropolitalne pięciu stolic województw wschodnich, www.mrr.gov.pl /rozjwoj_regionalny/poziom_regionalny/strategia_rozwoj_polski_wschodniej_do_2020/dokumenty/Documents/17doccd2c3f14e-d3893369e56d59849cMarkowski.pdf [dostęp: 10.05.2015].
• Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji (2013), Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju, Warszawa.
• Słownik wyrazów obcych (1995), WN PWN, Warszawa.
• Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (2012), Strategia Rozwoju Kraju 2020, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2015.77.3.21