Metafory i neologizmy współczesnego języka nauk społecznych i ekonomicznych

• Authors: Jerzy J. Parysek

Title variants

EN

Metaphors and neologisms in the modern language of social and economic science

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Składnikiem rozwoju cywilizacyjno-kulturowego jest ponad wszelką wątpliwość także język, i to nie tylko codzienny i literacki, ale również naukowy. Do cech tego rozwoju zaliczyć można przede wszystkim metaforyzację języka naukowego, użycie słów z języków obcych (oryginalnych lub w tłumaczeniu na język polski), wymyślanie nowych pojęć, a także rozszerzenie znaczenia istniejących. W wyniku tego procesu język naukowy, zamiast być narzędziem naukowej komunikacji, powoduje wiele niejasności, wątpliwości i problemów interpretacyjnych, przez co prowadzi do różnego rodzaju nieporozumień. Przytaczając wybrane przykłady zachodzących w języku nauk społecznych i ekonomicznych zmian, autor ma nadzieję wzbudzić refleksję nad trwającym procesem. Jest bowiem przekonany, że język naukowy musi być jasny, prosty, logiczny, zwięzły, jednoznaczny – i zrozumiały. Tylko taki jest w stanie właściwie i poprawnie oddać sens prowadzonych badań i dociekań naukowych. Jest to oczywiście prezentacja autorskiego punktu widzenia, a zatem dyskusyjnego, a być może nawet kontrowersyjnego. Ma jednak skłonić uczonych do zamyślenia nad stosowanym językiem, jego rozwojem, a w konsekwencji doprowadzić do wyhamowania tempa i korekty dokonujących się zmian. Naukowa nowomowa nie zapewne jest świadectwem wiedzy, kreatywności, nowoczesności, postępu, a być może jedynie zakamuflowanego uprawiania pseudonauki.

EN

Together with the development of civilisation we observe a development of the language and not only the colloquial or literary but the language of science as well. The features of this development include, above all, metaphorisation of scientific language, borrowings from other languages (original and translated), and extension of the meaning of existing concepts. As a result, the scientific language, instead of being a tool of communication, causes more and more ambiguity, doubts and problems of interpretation. The selected examples of the changes occurring in the language of social and economic science presented in this article are intended to provoke a reflection on the on-going process which may lead, and does indeed, to many misunderstandings. Scientific language must be clear, simple, logical, concise, unambiguous and comprehensible. Only such will be capable of conveying the meaning of scientific research and investigation. This article presents the author’s point of view and may be controversial but it is also intended to provoke a discussion.

Keywords

PL

język; język naukowy; metafory; rozwój języka

EN

language; scientific language; metaphors; development of language; language; scientific language; metaphors; development of language

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2017
• Volume: 79
• Issue: 3
• Pages: 175-192

Dates

published

2017-09-29

Contributors

author

Jerzy J. Parysek

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Ackoff, R.L. (1969), Decyzje optymalne w badaniach stosowanych, PWN, Warszawa.
• Barbour, J. (1984), Mity, modele, paradygmaty, Znak, Kraków.
• Barnes, Y.J. (1991), Metaphors and conversations in economic geography: Richard Rorty and the gravity model, Geografiska Annaler 73B: 111–120.
• Barnes, Y.J., Curry, M.R. (1992), Postmodernism in economic geography: metaphor and the construction of alterity, Environment and Planning. D. Society and Space, 10: 57–68.
• Benko, G. (1993), Geografia technopolii, PWN, Warszawa.
• Chojnicki, Z. (1996), Zastosowanie modeli grawitacji i potencjału w badaniach przestrzenno-ekonomicznych, Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN 14, Warszawa.
• Chojnicki, Z. (2003), Koncepcje i zastosowanie metafory w geografii społeczno-ekonomicznej, [w:] Rogacki, H. (red.), Problemy interpretacji wyników metod badawczych stosowanych w geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarce przestrzennej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Chojnicki, Z., Czyż, T., Ratajczak, W. (2011), Model potencjału: podstawy teoretyczne i zastosowanie w badaniach przestrzenno-ekonomicznych i regionalnych, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Dale, G. C. (2003), Smart growth, Planning Commissioners Journal 50, Spring.
• Domański, R. (1982), Teoretyczne podstawy geografii ekonomicznej, PWN, Warszawa.
• Domański, R. (1990), Gospodarka przestrzenna, PWN, Warszawa.
• Downs, A. (2001), What does smart growth really mean?, Planning 64(4): 20–25.
• Filion, P. (2003), Towards smart growth: The difficult implementation of alternatives to urban dispersion, Canadian Journal of Urban Research 12(1, Summer): 48–60.
• Grzeszczak, J. (1999), Bieguny wzrostu a formy przestrzeni spolaryzowanej, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Prace Geograficzne, 173, Wydawnictwo Continuo, Wrocław.
• Hägerstrandt, T. (1967), Innovation diffusion as a spatial process, The University of Chicago Press, Chicago.
• Heinzmann, R. (1999), Filozofia średniowieczna, tłum. P. Domański, Wydawnictwo „Antyk”, Kęty.
• Jodkowski, K. (1990), Wspólnoty uczonych, paradygmaty i rewolucje naukowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Kamiński, Z. (1982), Przestrzenna dyfuzja innowacji rolniczych, Ser. Geografia 25, UAM Poznań, Poznań.
• Koźmiński, A.K., Piotrowski, W. (2009), Zarządzanie. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa.
• Kuhn, T.S. (1970), The structure of scientific revolutions (enlarged), University of Chicago Press, Chicago.
• Kuhn, T.S. (1985), Dwa bieguny: tradycja i nowatorstwo w badaniach naukowych, Państwowy Instytut Wydawniczy, Biblioteka Myśli Współczesnej, Warszawa.
• Kuhn, T.S. (1993), Metaphor in science, [w:] Ortony, A. (ed.), Metaphor and Thought, Cambridge University Press, Cambridge: 405–419.
• Lackoff, G. (1993), The contemporary theory of metaphor, [w:] Ortony, A. (ed.), Metaphor and Thought, Cambridge University Press., Cambridge: 202–251.
• Lakoff, G., Johnson, M. (1998), Metafory w naszym życiu, PIW, Biblioteka Myśli Współczesnej, Warszawa.
• Łoboda, J. (1983), Rozwój koncepcji i modeli przestrzennej dyfuzji innowacji, Acta Universitatis Wratislaviensis 585, Studia Geograficzne 37, Wrocław.
• Maik, W., Parysek, J., Wojtasiewicz, L. (1978), Bariery wzrostu w gospodarce przestrzennej, Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN 99.
• Mierzejewska, L. (2009), Rozwój zrównoważony miasta. Zagadnienia poznawcze i praktyczne, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Panaccio, R. (1988), Ockham, [w:] Craig, E. (ed.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, Routledge, London–New York.
• Parysek, J. (1982), Modele klasyfikacji w geografii, WN UAM, Poznań.
• Parysek, J. (1997), Podstawy gospodarki lokalnej, WN UAM, Poznań.
• Parysek, J. (2005), Wprowadzenie do gospodarki przestrzennej, WN UAM, Poznań.
• Parysek, J. (2008), Urbanizacja i niektóre współczesne idee, koncepcje i modele planowania rozwoju miast, [w:] Słodczyk, J., Śmigielska, M. (red.), Współczesne kierunki i wymiary procesów urbanizacji, Uniwersytet Opolski, Opole: 11–26.
• Parysek, J. (2012), Współczesne miasta i problemy ich funkcjonowania i rozwoju, [w:] Parysek, J. (red.), Kształtowanie przestrzeni miejskiej: aspekty teoretyczne i praktyczne, UAM. Wydział Pedagogiczno-Artystyczny, Poznań–Kalisz: 9–57.
• Parysek, J. (2014), Life of the city, [w:] Mierzejewska, L., Parysek, J. (red.), Cities in Complex World, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 213–224.
• Parysek, J. (2015), Miasto w ujęciu systemowym, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 77(1): 27–53.
• Parysek, J., Mierzejewska, L. (2013), Życie miasta: studium Poznania. Miasto i jego mieszkańcy, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Parysek, J., Mierzejewska, L. (2014), Życie miasta: studium Poznania. Infrastruktura miejska, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Rorty, R. (1995), Filozofia jako nauka, jako metafora i jako polityka, [w:] Szahaj, A. (red.), Między pragmatyzmem a postmodernizmem, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Sadowski, A., Chmurzyński, J.A. (1989), Biologiczne mechanizmy zachowania, PWN, Warszawa.
• Stabryła, A. (2012), Podstawy organizacji i zarządzania. Podejście i koncepcje badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
• Turbayne, C.M. (1962), The myth of metaphor, Yale University Press, Oxford.
• Urbanek, M. (2014), Genialni: Lwowska szkoła matematyczna, Iskry, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2017.79.3.14