Zasada nullum crimen sine lege certa i jej ograniczenia na tle języka etnicznego

• Authors: Mateusz Tomczyk

Title variants

EN

The principle nullum crimen sine lege certa and its limitations on the grounds of an ethnic language

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł stanowi próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy w ramach prawa karnego materialnego możliwe jest osiągnięcie pełnej jednoznaczności i precyzji abstrakcyjnego i generalnego opisu znamion typu czynu zabronionego, przy jednoczesnym zachowaniu komunikatywności i zwięzłości tekstu prawnego, w sposób prowadzący do zrozumienia go przez wszystkich adresatów normy karnej. Innymi słowy, w ramach prezentowanego opracowania autor stara się rozstrzygnąć problem, czy możliwe jest pełne, a wręcz „wyidealizowane” urzeczywistnianie postulatu nullum crimen sine lege certa, nakazującego zachowanie pełnej określoności znamion czynu zabronionego. W powyższym zakresie autor dąży do podkreślenia tezy, że normy prawa karnego określające karalne typy zachowań są zaadresowane do powszechnego i przeciętnego społeczeństwa, a zatem winny być one bezpośrednio odczytywane i rozumiane, bez konieczności każdorazowego uruchamiania skomplikowanych procedur wykładni normy karnej z przepisu karnego, co też – zdaniem autora – wpisuję się w treść zasady nullum crimen sine lege z art. 42 ust. 1 Konstytucji RP. Jak się jednak okazuje, osiągnięcie pełni jednoznaczności, precyzji, tak aby nie doprowadzić do nadmiernej kazuistyczności przepisu, a zarazem zachowanie komunikatywności i zwięzłości tekstu prawnego nie jest możliwe, albowiem przepis karny zawierający opis znamion typu czynu zabronionego jest rezultatem kompromisu między właśnie jednoznacznością, precyzją, komunikatywnością, a także niedoskonałościami języka etnicznego, w którym został sformułowany. Tekst przepisu karnego jest tekstem asymptotycznym, niemniej ustawodawca winien kierować się przede wszystkim tym, aby był zrozumiały w miarę możliwości dla każdego adresata, zwłaszcza niedysponującego odpowiednim przygotowaniem prawniczym.

EN

This paper is an attempt to answer the question if it is possible to achieve full unambiguity and precision of an abstract and general description of features of a prohibited act within the substantive criminal law while maintaining communicativeness and conciseness of a legal text so that it is comprehensible for all the addressees of a criminal norm. In other words, the author seeks to resolve the issue of whether it is possible to implement the nullum crimen sine lege certa principle, which requires full characterisation of the prohibited act, to an extent that is even ‘idealised.’ In this respect, the author seeks to highlight the thesis that norms of criminal law describing punishable acts are addressed to the general society and as such should be read directly and understood without the need to apply complicated rules of interpretation of a criminal norm from a criminal provision at each time, which, according to the author, constitutes an element of the nullum crimen sine lege principle referred to in Article 42(1) of the Polish Constitution. However, it turns out that achieving full unambiguity and precision, without going into too much detail in a legal provision, and at the same time maintaining communicativeness and conciseness of a legal text is not possible. The reason is that criminal provisions containing a description of features of the type of a prohibited act are the result of a compromise between unambiguity, precision, communicativeness and imperfections of the ethnic language in which they were formulated. The wording of a criminal provision is asymptotic, but the legislator should be guided by the fact that it should, as far as possible, be comprehensible to every addressee, especially the one without adequate legal training.

Keywords

PL

nullum crimen sine lege certa; przepis karny; czyn zabroniony

EN

nullum crimen sine lege certa; criminal provision; punishable act; nullum crimen sine lege certa; criminal provision; punishable act

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Year: 2018
• Volume: 80
• Issue: 2
• Pages: 101-114

Dates

published

2018-06-28

Contributors

author

Mateusz Tomczyk

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Banaszak, B. (2012), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. 2, Warszawa.
• Barczak-Oplustil A. (2013), Obowiązywanie zasady nullum crimen sine lege. Wybrane problemy, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 3: 5–28.
• Choduń, A. (2004), Język prawny a język potoczny, [w:] Malinowska, E. (red.), Język – prawo – społeczeństwo, Opole: 77–86.
• Choduń, A. (2006), Leksyka tekstów aktów prawnych, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 68(4): 19–30.
• Gardocki, L. (2006), Zasada nullum crimen sine lege certa we współczesnym polskim prawie karnym, [w:] Dębiński, A., Gałązka, M., Hałas, R.C., Wiak, K. (red.), Hominum causa omne ius constitutum est. Księga jubileuszowa ku czci profesor Alicji Grześkowiak, Lublin.
• Hryniewicz, E. (2012), Przestępstwo abstrakcyjnego i konkretnego zagrożenia dóbr prawnych, Warszawa.
• Kociubiński, J. (2012), Zasada nullum crimen, nulla poena sine lege i jej ograniczenia w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, [w:] Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, t. 28, Wrocław: 269–283.
• Kokot P. (2013), Nullum crimen sine lege, jako dyrektywa interpretacji tekstu prawnego, [w:] Sepioło, I. (red.), Nullum crimen sine lege, Warszawa: 3–13.
• Łuczyński, E., Maćkiewicz, J. (1999), Językoznawstwo ogólne. Zagadnienia wstępne, Gdańsk.
• Malinowski, A. (2012), Polski tekst prawny. Opracowanie treściowe i redakcyjne, Warszawa.
• Mamak, K. (2013), Niejasny opis typu czynu a zasada nullum crimen sine lege, [w:] Sepioło, I. (red.), Nullum crimen sine lege, Warszawa: 59–71.
• Marek, A., Prawo karne, wyd. 9, Warszawa.
• Michalska, A., Wronkowska, S. (1983), Zasady tworzenia prawa, Poznań 1983.
• Morawski, L. (2000), Wstęp do prawoznawstwa, Toruń.
• Pohl, Ł. (2011), Komentarz do art. 1 K.k., [w:] Stefański R.A. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa: wersja online Legalis.
• Pohl, Ł. (2012), Prawo karne. Wykład części ogólnej, Warszawa.
• Sławiński, M. (2013), Konstytucyjne uwarunkowania zasady nullum crimen sine lege – uwagi na marginesie wykładni art. 42 ust. 1 Konstytucji RP, [w:] Sepioło, I. (red.), Nullum crimen sine lege, Warszawa: 23–42.
• Spyra, T. (2006), Granice wykładni prawa. Znaczenie językowe tekstu prawnego jako granica wykładni, Kraków.
• Tobor, Z. (2013), W poszukiwani intencji prawodawcy, Warszawa.
• Warylewski, J. (2003), Zasady techniki prawodawczej. Komentarz do rozporządzenia, Warszawa.
• Wierczyński, G. (2010), Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz, Warszawa.
• Wronkowska, S., Zieliński, M. (2004), Komentarz do zasad techniki prawodawczej, Warszawa.
• Wróblewski, J., Lang, W., Zawadzki, S. (1979), Teoria państwa i prawa, Warszawa.
• Zieliński, M. (1990), Aspekty zasady clara non sunt interpretanda, [w:] Wronkowska, S., Zieliński, M. (red.), Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych, Poznań: 173–186.
• Zieliński, M., Bogucki, O., Choduń, A., Czepita, S., Kanarek, B., Municzewski, A. (2009), Zintegrowanie polskich koncepcji wykładni prawa, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 71(4): 23–39.
• Zieliński, M., Zirk-Sadowski, M. (2011), Klaryfikacyjność i derywacyjność w integrowaniu polskich teorii wykładni prawa, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 73(2): 99–111.
• Zieliński, M. (2012), Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa.
• Zoll, A. (2006), Zasada określoności czynu zabronionego pod groźbą kary w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] M. Zubik, K. Budziło (red.), Księga XX-lecia orzecznictwa trybunału konstytucyjnego, Warszawa.
• Zoll, A. (2013), Recenzja rozprawy habilitacyjnej oraz dorobku naukowego dr Piotra Wiatrowskiego, Kraków.

Identifiers

DOI

10.14746/rpeis.2018.80.2.8