Krajobraz kulturowy a zmieniające się narracje tożsamości miasta – przypadek Gliwic

• Authors: Bolesław Domański , Monika Murzyn-Kupisz

Title variants

EN

Cultural landscape and the changing discourses of urban identity – the case of Gliwice

Abstracts

EN

The paper aims at revealing the changing role of various discourses of identity in the urban landscape of the Upper Silesian town of Gliwice in southern Poland. The town was a part of Poland, then the Kingdom of Bohemia, the Habsburg Empire, the Kingdom of Prussia since the mid-18th century, Germany and again Poland since 1945. Discourses of identity of different geographical scope are analysed: local, regional (Upper Silesian and this of the former Polish Eastern Borderland), national (Polish and German in particular) and transnational (religious and socialist). The authors examine to what extent these various types of identity found expression in the street names, symbolic structures as well as functions and meanings of important buildings. They consider which elements of identity were continously present in the urban narrative despite the radical political changes. In addition, the role of various groups of stakeholders in the formation of the urban landscape is discussed, including the influence of the state and local authorities, enterprises and non-governmental organizations.

PL

Celem artykułu jest pokazanie, jak zmieniła się od połowy XVIII w. w krajobrazie kulturowym miasta Gliwic rola odgrywana przez różne narracje tożsamości o zasięgu lokalnym, regionalnym (górnośląskiej i kresowiackiej), narodowym (głównie polskiej i niemieckiej) i ponadnarodowym (religijnej i socjalistycznej). Autorzy dokonują analizy, w jakim stopniu poszczególne rodzaje tożsamości znajdowały wyraz w nazwach ulic, symbolicznych obiektach oraz funkcjach i znaczeniu nadawanym budynkom. Pokazują, jakie elementy tożsamości wykazywały względną trwałość (ciągłość) w czasie pomimo zachodzących zmian politycznych, oraz oceniają, jaką rolę w kształtowaniu krajobrazu kulturowego miasta odgrywały różne grupy interesariuszy, w tym władze państwowe i lokalne, podmioty gospodarcze i organizacje społeczne.

Keywords

EN

historic urban landscape; cultural heritage; identity; Upper Silesia; Gliwice

PL

krajobraz kulturowy; dziedzictwo kulturowe; tożsamość; Górny Śląsk; Gliwice

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna
• Year: 2021
• Issue: 54
• Pages: 93-112

Dates

published

2021

Contributors

author

Bolesław Domański

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej

• https://orcid.org/0000000281085821

author

Monika Murzyn-Kupisz

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej

• https://orcid.org/000000028482970X

References

• Ashworth G.J., Graham B., Tunbridge J.E. 2007. Pluralising pasts. Heritage, identity and place in multicultural societies. Pluto Press, London.
• Ashworth G.J., Tunbridge J.E. 1996. Dissonant heritage: The management of the past as a resource in conflict. Wiley & Sons, Chichester.
• Bandarin F., van Oers R. 2012. The Historic Urban Landscape: managing heritage in an urban century. Wiley & Sons, Chichester.
• Bierwiaczonek K., Nawrocki T. 2019. Gliwickie narracje tożsamościowe. [W:] P. Kisiel i in. (red.), Miasto, ekonomia, kultura: księga dedykowana Profesor Annie Karwińskiej. Scholar, Warszawa, s. 109–122.
• Bilska-Wodecka E. 2012. Człowiek religijny i związki wyznaniowe w przestrzeni miasta w XX i na początku XXI w. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
• Boroń P. 2015. Dawne Gliwice. Studia z dziejów miasta i jego mieszkańców do końca XIX w. Wokół gliwickiego Rynku. Muzeum w Gliwicach, Gliwice.
• Convery I., Corsane G., Davis P. (red.) 2014. Displaced heritage. Responses to disaster, trauma and loss. Boydell Press, Woodbridge.
• Czepczyński M. 2008. Cultural landscapes of post-socialist cities. Representation of powers and needs. Ashgate, Aldershot.
• Ćwiklak K. 2011. Gliwice – zapomniany mikrokosmos: semiotyka przestrzeni miasta w polskiej i niemieckiej prozie współczesnej. Rocznik Komparatystyczny, 2: 43–64.
• Domański B. 2000. The impact of spatial and social qualities on the reproduction of local economic success: the case of path dependent development of Gliwice. Prace Geograficzne, 106: 35–54.
• Graham B., Howard P. (red.) 2008. The Ashgate research companion to heritage and identity. Ashgate, Aldershot.
• Gwosdz K. 2004. Ewolucja rangi miejscowości w konurbacji przemysłowej. Przypadek Górnego Śląska (1830–2000). IGiGP UJ, Kraków.
• Harrison R. 2013. Heritage: Critical approaches. Routledge, London.
• Howard P. 2003. Heritage: management, interpretation, identity. Continuum, London.
• Kuszyk K. 2019. Poniemieckie. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
• Logan W., Reeves K. (red.) 2009. Places of pain and shame. Dealing with ‘difficult heritage’. Routledge, London.
• Mazur Z. (red.) 1997. Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Instytut Zachodni, Poznań.
• Mitchell D. 2005. Landscape. [W:] D. Atkinson i in. (red.), Cultural geography. A critical dictionary of key concepts. I.B. Tauris, London, s. 49–56.
• Moore N., Whelan I. (red.) 2007. Heritage, memory and the politics of identity. New perspectives on the cultural landscape. Ashgate, Aldershot.
• Murzyn M. 2008. Heritage transformation in Central and Eastern Europe. [W:] B. Graham, P. Howard (red.), The Ashgate research companion to heritage and identity. Ashgate, Aldershot, s. 315–346.
• Murzyn-Kupisz M. 2010a. Podmioty na rynku dziedzictwa kulturowego. Studia Regionalne i Lokalne, 3: 61–80.
• Murzyn-Kupisz M. 2010b. Współczesne funkcje dziedzictwa kulturowego górnośląskich miast. Stare i Nowe Problemy Badawcze w Geografii Społeczno-Ekonomicznej, 1: 147–156.
• Murzyn-Kupisz M., Gwosdz K. 2011. The changing identity of the Central European city: the case of Katowice. Journal of Historical Geography, 37: 113–126.
• Nawrocki T. 2015. Nieobecne dziedzictwo? Przypadek Gliwic. Forum Socjologiczne, 6: 241–256.
• Oslislo-Piekarska Z. 2015. Nowi Ślązacy. Miasto, design, tożsamość. ASP w Katowicach, Katowice.
• Pawłowska K., Swaryczewska M. 2002. Ochrona dziedzictwa kulturowego. Zarządzanie i partycypacja społeczna. Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Rampley M. (red.) 2012. Heritage, ideology and identity in Central and Eastern Europe: Contested pasts, contested presents. Boydell Press, Rochester.
• Smith L., Akagawa N. (red.) 2009. Intangible heritage. Routledge, London.
• UNESCO 2011. Recommendation on the Historic Urban Landscape, including a glossary of definitions, 10 November 2011 (http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=48857&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html dostęp: 10.01.2021).
• Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r., nr 162, poz. 1568, art. 3; http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20031621568/U/D20031568Lj.pdf dostęp: 10.01.2021).

Identifiers

DOI

10.14746/rrpr.2021.54.06

Biblioteka Nauki

1628083