Стійкість, варіативність і трансформація українських прислів’їв

• Authors: Valentyna Kalko , Mykola Kalko

Title variants

EN

Stability, variation and transformation of ukrainian proverbs

PL

Stałość, zmienność oraz transformacja ukraińskich przysłów

Abstracts

PL

W artykule poddano analizie stałość oraz zmienność przysłów, rozróżniono pojęcia zmienności i transformacji. Normatywna uzualna zmienność nie jest tożsama z tekstową, okazjonalną zmiennością, lecz stanowi zmienność systemową, wypracowaną w procesie historycznego rozwoju zasobu paremijnego w świadomości mówiących i nie ma dodatkowego ładunku semantycznego, nie uświadamia się przez etnos jako wykroczenie, wykrzywienie tradycyjnego przysłowia. O produktywnej transformacji klasycznych paremii przekonuje dziedziczenie mądrości ludowej, a przekształcenie głębokich treści i cech formalnych takich przysłów świadczy o ich dostosowaniu do nowych społeczno-historycznych warunków i wartości. Resemantyzacja tradycyjnych przysłów jednoznacznie dowodzi ich istotności oraz aktualności, bo przecież jeżeli tradycyjna wypowiedź nie jest zmieniana, nie jest oceniana przez każde nowe pokolenie na swój sposób, staje się nieaktualna i nieistotna dla społeczeństwa. Antyprzysłowia częściowo burzą wypracowane przez stulecia stereotypy kosztem komicznego przepracowania ich semantyki.

EN

The article considers the problem of proverb stability and modifications, and the difference between the terms modification and transformation. The author draws a conclusion that standard modifications within the national paremiological corpus can not be perceived as textual or occasional modifications. They should be taken as systemic variations within language norms that exist in the mind of native speakers, do not add another semantic meaning and are not recognized by native speakers as proverb deformations. Differences between proverbs (sayings of edifying character, which contain the centuries-old experience of the people) and anti-proverbs (the authors consider anti-proverbs to be the semantic antithesis of proverbs) are highlighted. The authors pay special attention to the study of the semantics of proverbs and their transformants to identify relevant semantic and cognitive characteristics. The productive transformation of classical proverbs convinces of the heredity of folk wisdom, the change in the deep meaning, and the formal plan of the original proverbs testifies to their adaptation to new social and historical conditions and values.

Keywords

EN

proverbs; anti-proverbs; proverb modifications; proverb variations; language game; humor

PL

przysłowia; antyprzysłowia; zmienność; transformacja; gra językowa; humor

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Ukrainica Posnaniensia
• Year: 2021
• Volume: 9
• Issue: 2
• Pages: 11-24

Dates

published

2021

Contributors

author

Valentyna Kalko

• Cherkasy Bohdan Khmelnytsky National University, Cherkasy – Ukraine

• https://orcid.org/0000000293941664

author

Mykola Kalko

• Cherkasy Bohdan Khmelnytsky National University, Cherkasy – Ukraine

• https://orcid.org/0000000160424436

References

• Valter H., Mokiyenko V.M., Prikolnyy slovar (antiposlovitsy i antiaforizmy) [Cool dictionary (anti-proverbs and antiaphorisms)], Moskva: Olma Media Grupp, 2004.
• Dobrovolskiy D.О., Strukturno-tipologicheskiy analiz frazeologii i frazeograficheskaya parametrizatsiya (na materiale russkoy i germanskoy idiomatiki) [Structural and typological analysis of phraseology and phraseographic parametrization (based on Russian and German idioms)], [v:] „Frazeologizm i yego leksikograficheskaya razrabotka”, Minsk: Nauka i tekhnika 1987, s. 24–26.
• Krikmann A., Nekotoryye aspekty semanticheskoy neopredelennosti poslovitsy [Some aspects of the semantic uncertainty of a proverb], [v:] „Paremiologicheskiy sbornik: poslovitsa, zagadka (struktura, smysl, tekst)” сост. Г.Л. Пермяков, Moskva: Nauka, 1978, s. 82–104.
• Kunin A.V., Kurs frazeologii sovremennogo angliyskogo yazyka [Course of phraseology of modern English], Moskva: Vysshaya shkola, Dubna: Izd. tsentr „Feniks”, 1996.
• Matezius V., O neobkhodimosti stabilnosti literaturnogo yazyka [On the need for stability of the literary language], [v:] „Prazhskiy lingvisticheskiy kruzhok”, Moskva: Progress, 1967, s. 378–399.
• Mokienko V.M., Motivatsiya demotiviruyemogo: problemy analiza vnutrenney formy frazeologii [Motivation of the demotivated: the problem of analyzing the internal form of phraseology], [v:] „Actual problems of motivology in linguistics of the XXI centurys”, под. ред. О. Блиновой, Tomsk, Изд-во Томского унивеситетаб, 2012, s. 40–50.
• Mokiyenko V.M., Slavyanskaya frazeologiya [Slavic phraseology], Moskva: Vysshaya shkola, 1989.
• Permyakov G.L., Osnovy strukturnoy paremiologii [Fundamentals of structural paremiology], Moskva: Nauka, 1988.
• Sannikov V.Z., Russkiy yazyk v zerkale yazykovoy igry [Russian language in the mirror of a language game], Moskva: Yazyki russkoy kultury, 1999.
• Seliverstova Ye., I. Prostranstvo russkoy poslovitsy. Postoyanstvo i izmenchivost [The space of the Russian proverb. Persistence and Variability], Moskva: Flinta, 2017.
• Semenenko N., Shipitsyna G., Russkaya poslovitsa: funktsii, semantika, sistemnost [Russian proverb: functions, semantics, consistency], Belgorod: Izd-vo BelGU, 2005.
• Yuskiv B., Paremiyna kartyna svitu: problemy doslidzhennya [Paremia picture of the world: the problems of investigation], [v:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, 2013, z. I, s. 67–73.
• Cruse D. Alan, Paradigmatic Relations of Exclusion and Opposition II: Reversivity, [in:] „Lexikologie: Ein internationales Handbuch zur Natur und Struktur von Wörtern und Wortschätzen: Lexicology: An international handbook on the nature and structure of words and vocabularies”, ed. David A. Cruse, Berlin: De Gruyter, 2002, vol. 1, p. 507–510.
• Mieder W., Antisprichwörter, Wiesbaden: Verlag für deutsche Sprache, 1982.
• Mieder W., Popular views of the proverb, [in:] „Proverbium”, 1985, nr 2, p. 109–143.
• Mieder W., Proverbs: A Handbook, Westport: Greenwood Press, CT, 2004.
• Mieder W., Litovkina A. T., Twised Wisdom: Modern Anti-Proverbs, Burlington: The University of Vermont, 1999.
• Norrick N.R., How proverbs mean: semantic studies in English proverb, Berlin–New York: Mouton, 1985.

Identifiers

DOI

10.14746/sup.2021.9.2.01

Biblioteka Nauki

2090098