Osoby starsze w świecie nowych mediów i technologii

• Authors: Małgorzata Gruchoła

Title variants

EN

Older people in a world of new media and technologies

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu była analiza sytuacji i uwarunkowań społeczno-kulturowych osób starszych tworzących pokolenie X w świecie nowych mediów i technologii na tle najmłodszego pokolenia medialnego, czyli pokolenia Alpha. Obecne pokolenie seniorów tworzą pokolenie wojny, międzywojnia, Baby Boomers oraz pokolenie X. Po lapidarnej charakterystyce pokoleń przedstawiłam problem kompetencji medialnych determinujących zjawisko wykluczenia cyfrowego. Kolejno omówiłam trzy jego wymiary: psychologiczny (dostęp motywacyjny), technologiczny (dostęp materialny i fizyczny) oraz społeczny (dostęp kompetencyjny: umiejętności strategiczne, informacyjne, operacyjne i dostęp użytkowy) wraz z przykładami (ubieralne technologie, Internet Rzeczy, roboty humanoidalne) stanowiące obszar wykluczenia cyfrowego. Przyjęta teza, że zgodnie z koncepcją opóźnienia kulturowego Williama Ogburna świat rzeczywisty (społeczno-kulturowy) osób starszych nie nadąża za światem tworzonym i kreowanym przez nowe media i technologie, została potwierdzona. Główną przyczyną, obok braku nawet tylko jednego z czterech rodzajów dostępu, jest różnica prędkości w świecie rzeczywistym i wirtualnym. Zastosowałam metodę historyczną, analityczno-opisową i porównawczą.

EN

The aim of the article was an analysis of the situation and social-cultural conditionings of older people constituting, among others, the generation X in a world of new media and technologies, on a background of the youngest media generation, that is, the generation Alpha. The present generation of seniors consists of the war and inter-war generation, the Baby Boomers and generation X. After a concise characterization of generations, I presented the problem of media competences determining the phenomenon of digital divide. In turn, I discussed its three dimensions: the psychological (motivating access), the technological (material and physical access) and the sociological (competence access: strategic, informative operative skill and usable access) together with examples (wearable technologies, Internet of Things, humanoid robots) constituting the area of digital divide. The accepted thesis, in accordance with William Ogburn's concept, that the real world (social-cultural) of the elderly does not keep pace with the world created by the new media and technologies, was affirmed. The main cause, apart from a lack of even one of the four types of access, is the difference of speed in the real and virtual world. I applied the historical, analytical-descriptive and comparative methods.

Keywords

PL

kompetencje medialne; nowe media i technologie; osoby starsze; wykluczenie cyfrowe

EN

media literacy; new media and technologies; older people; digital divide; media literacy; new media and technologies; older people; digital divide

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Teologia i Moralność
• Year: 2020
• Volume: 16
• Issue: 2(28)
• Pages: 47-64

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Małgorzata Gruchoła

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Społecznych

• https://orcid.org/0000-0002-2367-0416

References

• Arendt, Łukasz. 2010. Wykluczenie cyfrowe: zagadnienia teoretyczno-empiryczne.W: Wykluczenie cyfrowe na rynku pracy, red. Łukasz Arendt, Elżbieta Kryńska. Warszawa: IPiSS.Atzori, Luigi.
• Iera, Antonio. Morabito, Giacomo. 2010. The Internet of Things: A survey, Computer Networks, 54, 280.
• Baby Boomers. W: Encyclopedia Britannica, 23.02.2013. 2019. Dostęp: 9.02.2019. http://www.bri-tannica.com/EBchecked/topic/47555/baby-boom.
• Bochyńska, Nikola. 2019. Technologie ubieralne – inteligencja przyszłości?, 4.07.2016. Dostęp: 7.02.2019. https://www.gb.pl/technologie-ubieralne-inteligencja-przyszlosci-pnews-843.html.
• Coupland, Douglas. 2008. Pokolenie X. Opowieści na czasy przyśpieszającej kultury. Tłumaczenie Jan Rybicki. Warszawa: G+J Gruner+Jahr Polska.
• Główny Urząd Statystyczny. 2020. Rocznik Demograficzny 2020, red. Dominik Rozkrut. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych.
• Główny Urząd Statystyczny. 2019. Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2018, red. Dominik Rozkrut. Warszawa 28.12.2018, s. 209. Dostęp: 6.02.2019. http://stat.gov.pl/obszary-tema-tyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-rzeczypospolitej-pol-skiej-2018,2,18.html.
• Gruchoła, Małgorzata. 2014. Od pokolenia X do pokolenia Alpha – wartości mediów. W: Współczesne media. Wartości w mediach – wartości mediów, t. 2: Wartości mediów,red. Iwona Hofman, Danuta Kępa-Figura. 31-48. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Gruchoła, Małgorzata. 2015. Internet Web 3.0 w społeczeństwie transgresyjnym – Internet wykluczania?. Społeczeństwo i Rodzina, 42, 1, 113-128.
• Gruchoła, Małgorzata. 2016. Pokolenie Alpha – nowy wymiar tożsamości?. Rozprawy Społeczne, 10, 3, 5-13.
• Gruchoła, Małgorzata. 2017. Nowe formy zachowań społecznych wobec i pod wpływem mediów oraz nowych technologii: analizy porównawcze. Państwo i Społeczeństwo, 17, 3, 123-133.
• Grzesiak, Mateusz. 2019. 21 różnic pokoleniowych między Baby boomers, X i Y, 1.11.2014. 2019. Dostęp: 9.02.2019. https://mateuszgrzesiak.natemat.pl/122459,21-roznic-pokoleniowych-miedzy-baby-boomers-x-i-y.
• Internet of Things – Strategic Research Roadmap: IERC, 15.09.2009. 2019. Dostęp: 20.01.2019. http://www.grifs-project.eu/data/File/CERP-IoT%20SRA_IoT_v11.pdf.
• Isaksen, Judy. 2019. Generation X, in: International encyclopedia of the social sciences, 12.09.2009. Dostęp: 14.02.2019. http://www.encyclopedia.com/topic/Generation_X.aspx#1.
• Janiszewska, Barbara. 2019.Cyfrowe kompetencje Polaków, 24.06.2017. Dostęp: 5.02.2019. http://www.sprawynauki.edu.pl/3650-cyfrowe-kompetencje-polakow.
• Kantar Public. 2017. Umiejętności cyfrowe Polaków i Europejczyków, oprac. U. Krassowska. Warszawa: Eurobarometer 87.1, K.039/17.
• Kokot, Wincenty. Kolenda, Paweł. Czym jest Internet Rzeczy. W: Internet Rzeczy w Polsce, red. Paweł Kolenda. 8-11. Warszawa: IAB Polska. 2015.
• Kwiatkowska, Ewa M. 2014. Rozwój Internetu rzeczy – szanse i zagrożenia. Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny, 8(3), 60-70.
• Lee, Kwan Min. Park, Namkee. Song, Hayeon. 2005. Can a robot be perceived as a developing creature: eff ect of a robot’s long-term cognitive developments on its social presence and people’s social responses toward it. Human Communication Research, 31, 538-563.
• McCrindle, Mark. Wolfi nger, Emily. 2009. The ABC of XYZ: Understanding the Global Genera-tions, London.
• Mejssner, Barbara. 2019. Internet Rzeczy. Nawet prysznic może zostać szpiegiem, 4.06.2018. Dostęp: 8.02.2019. https://pieniadze.rp.pl/lifestyle/madre-wydatki/15359-internet-rzeczy-nawet-prysznic-moze-zostac-szpiegiem.Muraszkiewicz, Mieczysław. 2019. Otwarte społeczeństwo sieciowe. Krok w stronę uniwersalizmu sieciowego, 8.06. 2010. Dostęp: 15.02.2019. https://www.slideserve.com/xandy/m-muraszkie-wicz.
• Ogburn, William. 1975. Hipoteza opóźnienia kulturowego. W: Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, red. Włodzimierz Derczyński, Aleksan-dra Jasińska-Kania, Jerzy Szacki. 255-258. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Okurowski, Tomasz.2019. Robot w szpitalu. Prawie jak pielęgniarka, 21.10.2015. Dostęp: 7.02.2019. https://nt.interia.pl/raporty/raport-medycyna-przyszlosci/medycyna/news-robot-w-szpitalu-prawie-jak-pielegniarka,nId,1906310.
• Paro Therapeutic Robot, 7.12.2003. 2019. Dostęp: 6.02.2019. http://www.parorobots.com/.Reeves, Byron. Cliff ord Nass. 1998. The Media Equation: How People Treat Computers, Television, and New Media Like Real People and Places,Stanford: Stanford University.
• Robot-pomoc domowa dla starszych, 20.08.2013. Dostęp: 7.02.2018. http://maxmania.pl/technolo-gie/robot-pomoc-domowa-dla-starszych/.
• Sadowski, Robert. 2019. Raport Newspoint: Pokolenia w Polsce i potrzeba monitorowania ich rosnącej aktywności, 21.03.2018. Dostęp: 11.02.2019. https://blog.newspoint.pl/index.php/2018/03/21/raport-newspoint-pokolenia-w-polsce-i-potrzeba-monitorowania-ich-rosnacej-aktywnosci/.
• Sitnik, Michał. 2019. Blog: Lively – ubieralne technologie i czujniki dla seniora,6.12.2014. Dostęp: 8.02.2019. https://tabliczni.pl/ios/blog-lively-ubieralne-technologie-i-czujniki-dla-seniora/.
• Szarota, Zofia. 2013. Społeczno-demograficzne aspekty starzenia się społeczeństwa.W: Remigiusz J. Kijak, Zofia Szarota, Starość. Między diagnozą a działaniem. 6-22. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
• Szewczyk, Agnieszka. 2006. Oblicza ubóstwa w społeczeństwie informacyjnym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Sztompka, Piotr. 2012. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Tomaszewski, Rafał. 2019. Ubrani w pomoc. Telemedycyna dla mieszkańców Wielkopolski, 5.09.2017. Dostęp: 8.02.2019. https://fintek.pl/ubrani-pomoc-telemedycyna-mieszkancow-wielkopolski/.
• Top definition: Generation Alpha, 30.04.2016. 2019. Dostęp: 06.02.2019. http://pl.urbandictionary.com/define.php?term=Generation+Alpha.
• Turkle, Sherry. 2013. Samotni razem. Dlaczego oczekujemy więcej od zdobyczy techniki, a mniej od siebie nawzajem. Tłumaczenie Małgorzata Cierpisz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Weizenbaum, Joseph. 1966. ELIZA-A Computer Program For the Study of Natural Language Communication Between Man and Machine.Commungicatins of the ACM, 9, 1, 36-35.
• Van Dijk Jan. 2010. Społeczne aspekty mediów. Analiza społeczeństwa sieci. Tłumaczenie Jacek Konieczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2017 r. w sprawie europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie i uchylające zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (2017/C 189/03). 2019. Dostęp: 18.02.2019. https://ec.europa.eu/ploteus/sites/eac-eqf/files/pl.pdf.

Identifiers

DOI

10.14746/tim.2020.28.2.03