Wybrane parametry postaw religijnych młodzieży ponadgimnazjalnej wykluczającej Transcendencję

• Authors: Borys Jacek Soiński

Title variants

EN

Selected Parameters of Religious Beliefs of Lower Secondary School Students Encluding Transcendence

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule analizowano zależności między wybranymi aspektami postaw religijnych uczniów szkół ponadgimnazjalnych (N = 216). Problem badawczy brzmi: Czy postawy religijne młodzieży wykluczającej Transcendencję są wewnętrznie spójne? Wykorzystano The Post-Critical Belief Scale D. Hutsebauta, Dyferencjał semantyczny Ch. Osgooda oraz Skalę Praktyk Religijnych W. Chaima. Analiza skupień (Quick Cluster) pozwoliła wyróżnić cztery grupy o odmiennych stylach myślenia o religii: uczniów afi rmujących Transcendencję w sposób pogłębiony (N = 46), interpretujących Transcendencję symbolicznie (N = 48), afi rmujących pasywnie Transcendencję (N = 81) oraz wykluczających Transcendencję (N = 41). Różnice między wyróżnionymi grupami dotyczą konotacji postaw religijnych. Osoby wykluczające Transcendencję odnoszą się do Boga, papieża Benedykta XVI czy własnego katechety w sposób bardziej zdystansowany emocjonalnie niż młodzież wierząca. Jednakże postawy wobec św. Jana Pawła II oraz papieża Franciszka mają konotacje bardzo pozytywne także u osób niewierzących, co wynika raczej ze znaczenia socjokulturowego tych postaci, a nie jest przejawem religijności. Osoby wykluczające Transcendencję charakteryzują się znacząco niższym poziomem praktyk religijnych niż pozostałe, chociaż brakuje im konsekwencji, bo dość regularnie uczęszczają na msze (50%) motywowani głównie wpływem najbliższego otoczenia. Konformizm ten nie dotyczy jednak praktyki osobistej modlitwy czy przystępowania do komunii.

EN

The article analyses correlations between selected aspects of religious beliefs of secondary school students (N = 126). The research question is: are religious beliefs of young people excluding Transcendence internally coherent? The materials used include The Post-Critical Belief Scale by D. Hautsebaut, Semantic Diff erential by Ch. Osgood and The Scale of Religious Practices by W. Chaim. The Quick Cluster allowed to distinguish four groups of diff erent ways of thinking about religion: students affi rming Transcendence in a deeper way (N = 46), interpreting Transcendence symbolically (N = 48), affi rming Transcendence passively (N = 81) and those excluding Transcendence (N = 41). The diff erences between these groups concern religious beliefs connotations. Students excluding Transcendence refer to God, Pope Benedict XVI or their Religious Education teacher in a more emotionally aloof manner than the group of young believers. However, the attitudes towards St. John Paul II and Pope Francis are very positive of both believers and non-believers, which results from the sociocultural meaning of these fi gures rather than religious beliefs. Students excluding Transcendence are characterised by a much lower level of religious practices than others, although they are not consistent in it as they participate in services quite regularly (50%), infl uenced mainly by their closest environment. This conformity, however, does not apply to the practice of individual prayer or receiving Holy Communion.

Keywords

PL

postawy religijne; praktyki religijne; religijność; style myślenia o Transcendencji

EN

religious beliefs; religious practices; religiosity; attitudes to Transcendence; religious beliefs; religious practices; religiosity; attitudes to Transcendence

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Teologia Praktyczna
• Year: 2018
• Issue: 19
• Pages: 117-138

Dates

published

2018-12-15

Contributors

author

Borys Jacek Soiński

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Teologiczny

• https://orcid.org/0000-0003-4212-2711

References

• Baniak J.: Katolicy niewierzący i praktykujący? – między wiarą i ateizmem „Homo Dei” 1(282): 2007 s. 23-43.
• Bartczuk R.P.: Wiechtek M.P., Zarzycka B.: Skala Przekonań Postkrytycznych D. Hutsebauta, w: Psychologiczny pomiar religijności. Red. M. Jarosz. Lublin 2011 s. 201-229.
• Bazylak J.: Lęk a postawy religijne młodzieży. „Studia Philosophiae Christianae” 18/2: 1982 s. 7-20.
• Bohner G., Wänke M.: Postawy i zmiana postaw Gdańsk 2004.
• Chaim W.: Psychologiczna analiza religijności niespójnej. Lublin 1991.
• Ciupak E.: Religijność poza Kościołem. W: Znaczenie Kościoła w pierwszych latach III Rzeczypospolitej. Red. W. Zdaniewicz. Warszawa 1994 s. 27-37.
• Comte-Sponville A.: Duchowość ateistyczna. Wprowadzenie do duchowości bez Boga, Warszawa 2011.
• Czupryński W.: Katecheza rodzinna według ks. Franciszka Blachnickiego i jej realizacja w Kościele Domowym. „Studia Warmińskie” 49: 2012 s. 165-180.
• Doktór T.: Pluralizm religijny: New Age i fundamentalizm. ,,Nomos. Kwartalnik Religioznawczy” 59/60: 2007 s. 37-53.
• Draguła A.: Bierzmowanie w modelowaniu duszpasterskim. Artykuł dyskusyjny. „Teologia i Człowiek” 38.2: 2017 s. 81-99.
• Główny Urząd Statystyczny: Raport „Życie religijne w Polsce” na podstawie Badania spójności społecznej w roku 2015. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/inne-opracowania/wyznania-religijne/zycie-religijne-w-polsce,3,1.html (30.04.2018).
• Hutsebaut D.: Identity statuses, ego integration, God representation and religious cognitive styles. “Journal of Empirical Theology” 10: 1997 s. 39.
• Hutsebaut D.: Post-critical belief. A new approach to the religious attitude problem, “Journal of Empirical Theology” 9: 1996 s. 48-66.
• Jacyniak A., Płużek Z.: Świat ludzkich kryzysów. Kraków 1996.
• Janczewski Z.: Bierzmowanie – sakrament chrześcijańskiej dojrzałości czy pożegnanie z Kościołem? „Prawo Kanoniczne” 3-4: 2008 s. 209-225.
• Jarosz M., Wiechetek M.: Stosunek do świata i norm osób o różnym poziomie religijności. Badania empiryczne studentów. W: Psychologicznopastoralne aspekty modlitwy. Red. B. J. Soiński. Poznań 2010 s.163-177.
• Jaworski R.: Psychologiczne korelaty religijności per¬sonalnej. Lublin 1989.
• Jedynak W.: Wybrane aspekty przemian religijności i moralności młodzieży polskiej W: Czy stracone pokolenie? Młodzież i jej dylematy na początku XXI wieku. Red. P. Długosz, H. Kotarski, W. Jedynak. Rzeszów 2014 s. 13-24.
• Krok D.: Religijność a duchowość - różnice i podobieństwa z perspektywy psychologii religii, „Polskie Forum Psychologiczne” T. 14 nr 1: 2009 s. 126-141.
• Laskowska B.: Młodzież wobec kryzysu religijnego. „Colloquium” 1: 2009 s. 129-148.
• Mariański J.: Religia i religijność w zsekularyzowanych społeczeństwach. „Zeszyty Naukowe KUL” 59: 2016 nr 4(236) s. 3-26.
• Mariański J.: Sekularyzacja a nowe formy religijności. „Roczniki Nauk Społecznych” 37: 2017 s. 33-68.
• Myers D.G.: Psychologia społeczna. Poznań 2003.
• Napiórkowski A.: Współczesny sekularyzm a teologia sekularyzacji jako wyzwania dla wiary. „Teologia Praktyczna” 14: 2013 s. 17-39.
• Osgood Ch.E., Suci G.J., Tannenbaum P.H.: The measurement of meaning. Urbana IL 1957.
• Potocki A.: Niewierzący a praktykujący. Materiały do refleksji nad pozorną aktywnością religijną. „Przegląd Socjologiczny” 1.58: 2009 s. 91-106.
• Potocki A.: Problem polskiej wiary. Uwagi socjologa. „Colloquia Theologica Ottoniana” 1: 2014 s. 35-58.
• Prężyna W.: Funkcja postawy religijnej w osobowości człowieka. Lublin 1981.
• Prężyna W.: Intensywność postawy religijnej a osobowość Lublin 1973.
• Soiński B.J.: Osobowość a nawrócenie. Psychologiczno-pastoralna analiza osobowości nawróconych członków zakonów i grup religijnych. Poznań 2010.
• Sowiński L.: Tolerancja a odpowiedzialność. „Zeszyty Edukacji Narodowej – Filozofia” z. 4: 1984 s. 1-36.
• Tokarski S.: Dojrzałość religijna. W: Podstawowe zagadnienia psychologii religii. Red. S. Głaz. Kraków 2006 s. 169-171.
• Tułowiecki D.: Inicjacja czy pożegnanie z Kościołem? Opinie piątnickich gimnazjalistów na temat sakramentu bierzmowania-studium socjologiczne, „Studia Teologiczne: Białystok, Drohiczyn, Łomża” 29: 2011 s. 203-235.
• Walesa Cz.: Psychologiczna analiza rozwoju religijności człowieka ze szczególnym uwzględnieniem pierwszych jego okresów życia. W: Psychologia religii. Red. Z. Chlewiński. Lublin 1982 s. 143-180.
• Wulff D.M.: Psychologia religii. Klasyczna i współczesna. Warszawa 1999.
• Zinnbauer B.J.: Pargament K.I., Religiousness and spirituality. W: Handbook of the psychology of religion and spirituality. Red. R. F. Paloutzian, C. L. Park. New York 2005 s. 21-42.

Identifiers

DOI

10.14746/tp.2018.19.08