Działalność Ligi Kobiet w latach 1945–1989. Obszary aktywności na przykładzie struktur gdańskich i łódzkich

• Authors: Małgorzata Dajnowicz

Title variants

EN

Activities of the Women’s League 1945–1989. Areas of Activity on the Example of Gdańsk and Łódź Structures

Abstracts

EN

The Women’s League was an organisation that functioned from 1945 to 1989 under the names: Socio-Civic League of Women, League of Women and League of Polish Women. Through activity guidelines, statutes and programmes, the League’s leaders had the task of promoting among Polish women a belief in the superior role of the League of Women as an organisation representing the interests of all women, irrespective of their origin, material or social status. The article presents the various phases of the organisation’s activities and its areas of operation, including activities for the professional activation of women (e.g. through training and professional further training courses), the definition of political activities for women, the provision of legal aid and child-rearing assistance.

PL

Liga Kobiet była organizacją funkcjonującą w latach 1945–1989 pod nazwami: Społeczno-Obywatelska Liga Kobiet, Liga Kobiet oraz Liga Kobiet Polskich. Jej liderki poprzez wytyczne dla działalności, statuty oraz programy funkcjonowania miały za zadanie wdrażać wśród Polek przekonanie o nadrzędnej roli Ligii Kobiet jako organizacji reprezentującej interesy wszystkich kobiet, niezależnie od pochodzenia, statusu materialnego czy społecznego. W artykule przedstawione zostały poszczególne etapy działalności organizacji oraz obszary jej aktywności, tj. działania na rzecz aktywizacji zawodowej kobiet (m.in. poprzez organizowane szkolenia i zawodowe kursy dokształcające), wyznaczanie kierunków działalności politycznej dla kobiet, udzielanie pomocy o charakterze prawnym oraz związane z wychowaniem dzieci.

Keywords

PL

Liga Kobiet; gdańska Liga Kobiet; łódzka Liga Kobiet; działalność wśród kobiet; organizacja kobieca w PRL; system komunistyczny

EN

The League of Women; Gdańsk branch of the League of Women; Łódź branch of the League of Women; activity among women; women’s organization in the Polish People’s Republic (PRL); communist system

• Publisher: Wydawnictwo HUMANICA
• Journal: Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
• Year: 2023
• Issue: 2(15)
• Pages: 89-109

Dates

published

2023

Contributors

author

Małgorzata Dajnowicz

• Uniwersytet w Białymstoku

• https://orcid.org/0000000161249983

References

• Opracowania
• Chłosta-Sikorska, Agnieszka. Między propagandą a rzeczywistością. Mieszkanki Nowej Huty w latach 1956–1970, (Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2019).
• Dajnowicz, Małgorzata. „Działalność Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet w świetle «Naszej Pracy» (1947–1949)”, w: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski, (red.), Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku, (Białystok: Wydawnictwo Humanica, 2016), 295–307.
• Dajnowicz, Małgorzata. „Główne kierunki działalności Ligi Kobiet w Polsce Ludowej do 1975 roku (ze szczególnym uwzględnieniem województwa białostockiego)”, Prace Historyczne, nr 145 (3), 2018, 579–601.
• Dajnowicz, Małgorzata. „Liga Kobiet w latach 1945–1981 (na przykładzie kierunków aktywności organizacji okręgów łódzkiego i gdańskiego”, Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych, nr 1 (12), 2022, 55–78.
• Dajnowicz, Małgorzata. „Liga Kobiet w okręgu łódzkim w latach 1945–1981. Główne obszary działalności organizacji”, Dzieje Najnowsze, t. 51, nr 4, 2019, 75–90.
• Dajnowicz, Małgorzata. „Liga Kobiet Polskich w okręgu łódzkim w latach 1982–1989. Główne kierunki działalności w świetle materiałów sprawozdawczych organizacji”, Dzieje Najnowsze, t. 53, nr 2, 2021, 143–160.
• Dajnowicz, Małgorzata. „Liga Kobiet w terenie. Kierunki działalności organizacji na przykładzie struktur białostockich w latach 1966–1981”, Niepodległość i Pamięć, t. XXV, nr 2, 2018, 161–182.
• Dajnowicz, Małgorzata. „Posłanki Ligi Kobiet Polskich i wybory parlamentarne 1989 roku (prezentacja w świetle «Zwierciadła»)”, w: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.), Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Polityka w prasie kobiecej, (Białystok: Wydawnictwo Humanica, 2018), 205–215.
• Dajnowicz, Małgorzata. „Program działalności organizacyjno-propagandowej Ligi Kobiet na podstawie wytycznych Krajowych Zjazdów Ligi Kobiet”, w: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.), Ruchy kobiece na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Stan badań i perspektywy, (Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2020), 266–267.
• Dajnowicz, Małgorzata. “Two faces of Polish women’s political activity: the women’s movement in the period from the end of the nineteenth century to the second half of the twentieth century”, Women’s History Review, t. 28, 2019, 69–85.
• Dajnowicz, Małgorzata. Miodowski, Adam. Bauchrowicz-Tocka, Maria. Zaniewska, Agnieszka. Liga Kobiet w terenie. Działalność organizacji i realia jej funkcjonowania na szczeblu regionalnym i lokalnym w rzeczywistości Polski Ludowej [w druku].
• Drozdowska, Agnieszka. „Liderki Ligi Kobiet Polskich wobec wyborów w latach 80. (w świetle «Naszej Pracy»)”, Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych, nr 1, 2020, 204.
• Fidelis, Małgorzata. Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce, (Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2015).
• Grabowska, Magdalena. Zerwana genealogia. Działalność społeczna i polityczna kobiet po 1945 roku a współczesny polski ruch kobiecy, (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2018).
• Jarosz, Dariusz. „Idee, programy i realia: funkcje Ligi Kobiet w porządku instytucjonalnym Polski Ludowej (1945–1957)”, w: Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarc (red.), Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich po 1918 roku (na tle porównawczym), t. II, (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009), 307–330.
• Marcinkiewicz-Kaczmarczyk, Anna. „Rola kobiety w Polsce Ludowej w świetle treści propagandowych rozpowszechnianych przez Ligę Kobiet w latach 1946–1956”, Dzieje Najnowsze, nr 2, 2018, 149–179.
• Marcinkiewicz-Kaczmarczyk, Anna. „Wybory parlamentarne w propagandowych publikacjach prasy Ligi Kobiet. Wybrane przykłady”, Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych, nr 1(8), 2020, 166.
• Miodowski, Adam. „Local conditions for the activities of the League of Women structures in the Lower Silesia during the Stalinist period”, Społeczeństwo i Polityka, nr 4 (57), 2018, 137–155.
• Miodowski, Adam. „Udział dolnośląskiej Ligi Kobiet w kampaniach propagandowych na rzecz aktywizacji zawodowej kobiet ze środowisk patologicznych i aspołecznych (1949–1955)”, Niepodległość i Pamięć, t. XXVI, nr 1, 2019, 279–302.
• Źródła
• AAN, PZPR, KC, WK KW, 237/XV-30, Rozwój Ligi Kobiet w okresie od 1945 – 1951 r., k. 5.
• ALKPŁ, Kronika Zarządu Głównego LK w Łodzi za lata 1946–1951.
• ALKPŁ, Książka Poradni Prawnej za lata 1948–1960.
• APG, Poradnie prawno-społeczne (instrukcje, regulaminy, sprawozdania) 1952–1954, sygn. 81, s. 1–2.
• Archiwum Akt Nowych, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Komitet Centralny, Wydział Kobiecy, 237/XV-30, Rozwój Ligi Kobiet w okresie od 1945 – 1951 r., k. 13.
• Dalsze kierunki i formy działania LK na obecnym etapie rozwoju ruchu kobiecego w kraju Referat Prezydium ZG LK z 17 marca 1966 r., ANK, SJ 29/1340/99, k. 147.
• Kronika na 40-lecie Zarządu Miejskiego Ligi Kobiet, opracowana w 1985 r. przez Barbarę Jakubowską i Zofię Waś z Zarządu Miejskiego LKP w Elblągu. W kronice strony nie są numerowane.
• Plan pracy Wydziału Spółdzielczego Wojewódzkiego Zarządu S.O.L.K. w Gdańsku za m-c sierpień 1947, AAN, SOLK, k. 3.
• Program działania Zarządu Łódzkiego Ligi Kobiet w świetle uchwały IV Krajowego Zjazdu Ligi Kobiet, 1–7.
• Protokoły z narad Zarządu Wojewódzkiego LK z lat 1961/62–65, APG, sygn. 58, k. 5 i n.
• Protokoły z Prezydium 1949–1951, APG, sygn. 15, k. 1 i n.
• Protokół z posiedzenia Wydziału Spółdzielczego Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet, AAN, SOLK, k. 9 i n.
• Sprawozdanie ogólne Zarządu Wojewódzkiego Ligi Kobiet w Gdańsku za 1949 r., 5, APG, Stan organizacyjny Ligi Kobiet woj. gdańskiego, karta bez numeru.
• Sprawozdanie Wydziału Organizacyjnego Zarządu Wojewódzkiego Ligi Kobiet w Gdańsku za III kwartał, s. 1, Archiwum Państwowe w Gdańsku, Stan organizacyjny Ligi Kobiet woj. gdańskiego, k. 16.
• Sprawozdanie z działalności Ligi Kobiet za lata 1962–1966, Warszawa 1966, 29–31.
• Sprawozdanie z działalności Ligi Kobiet za lata 1966–1970, Warszawa 1970, 20, 81.
• Sprawozdanie z działalności Wydziału Organizacyjnego i Wydziału Spółdzielczego w Zarządzie Wojewódzkim Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet na województwo gdańskie, AAN, SOLK, k. 1–17, 26, 38.
• Stan organizacyjny Ligi Kobiet woj. gdańskiego, Instrukcja o pracy kół blokowych – w kampanii wyborczej do komitetów blokowych, Warszawa 20 grudnia 1952, 1–3.
• Źródła prasowe
• „Atrakcyjne są formy pracy Ligi Kobiet w Elblągu”, Głos Elbląga, 24 01 1968
• „Budowa CZMP minęła półmetek”, Nasza Praca, nr 2, 1986, 12.
• Dłuska, S. „Nasz udział w wyborach”, Nasza Praca, nr 1, 1947, 26–27.
• „Dyskusja na IX Krajowym Zjeździe Ligi Kobiet Polskich”, Nasza Praca, nr 2, 1987, 4.
• „Gdzie jesteście żony”, Dziennik Bałtycki, nr 38, 1959, 3.
• „Głos łódzkich kobiet w sprawie aktualnej sytuacji rodzin”, Nasza Praca, nr 11–12, 1989, 2.
• „Główne kierunki działania Ligi Kobiet Polskich w 1989 r.”, Nasza Praca, nr 2, 1989, 6.
• Hamerska, Irena. „Cel – dalsza edukacja kobiet”, Nasza Praca, nr 3, 1980,31.
• „Jakimi drogami i sposobami wpływamy na wzrost zatrudnienia kobiet”, Nasza Praca, nr 7, 1962, 18.
• Juroniowa, J. „II Zjazd – a pomoc rodzinie w opiece i wychowaniu”, Nasza Praca, nr 17, 1957, 7.
• „Kronika”, Nasza Praca, nr 5, 1981, 47.
• „Liga Kobiet Polskich w liczbach”, Nasza Praca, nr 5, 1989, 15.
• „Liga Kobiet pracuje już w całym kraju”, Kobieta Dzisiejsza, nr 1, 1946
• „Likwidujemy bezrobocie wśród kobiet”, Nasza Praca, nr 3–4, 1947, 6–10
• M.OI, „Z pracy kół i zarządów”, Nasza Praca, nr 7–8, 1989, 42.
• Mroczek-Szymańska, „Melania. Kalendarium Ligi Kobiet Polskich”, Nasza Praca, nr 1, 1986, 10, 12, 22.
• Nasza Praca, nr 5, 1949, 29–31.
• „Nie może być demokracji bez kobiet”, Nasza Praca, nr 1, 1981, 16–17.
• „Ochrona pracy kobiet”, Nasza Praca, nr 6, 1988, 3, 5.
• Olszewska, Mirosława. „I Krajowa Konferencja Sekcji Lekarek Ligi Kobiet Polskich”, Nasza Praca, nr 9, 1988, 9–13.
• „Pracujemy w Społeczno-Obywatelskiej Lidze Kobiet. Kobiety uczą się na kursach SOLK”, Kobieta Dzisiejsza, nr 11, 1946, 15.
• „Program działania Ligi Kobiet Polskich na lata 1986–1990 przyjęty na IX Krajowym Zjeździe”, Nasza Praca, nr 12, 1986, 17–24.
• „Przegląd prasy”, Nasza Praca, nr 1, 1988, 37.
• „Przegląd prasy”, Nasza Praca, nr 4, 1988, 46.
• „Przemysł lekki – praca ciężka”, Kobieta i Życie, nr 21, 1987, 4–5.
• „Rośnie siła kół zakładowych”, Nasza Praca, nr 3, 1985, 8.
• „Skład nowych władz Ligi Kobiet Polskich”, Nasza Praca, nr 1,1982, 55–63.
• „Szeroko otwarte drzwi dla kół w miejscu zamieszkania”, Nasza Praca, nr 1, 1989, 15.
• „Uchwała programowa VIII Nadzwyczajnego Zjazdu Krajowego Ligi Kobiet”, Nasza Praca, nr 1, 1982, 45.
• „Wstępna analiza pracy Ligi Kobiet w okresie 10-lecia jej istnienia”, Nasza Praca, nr 1, 1956, 7.
• „Zawodowe kształcenie kobiet”, Nasza Praca, nr 2, 1947, 13–14.
• „Zjechałyśmy się z całej Polski”, Nasza Praca, nr 1, 1947, 25.

Identifiers

DOI

10.15290/cnisk.2023.02.15.05

Biblioteka Nauki

28410051