Obraz kobiety w publicystyce Jana Zamorskiego (1874–1948)

• Authors: Arkadiusz Maślach

Title variants

EN

The Image of Women in Jan Zamorski’s Journalism

Abstracts

EN

The aim of this article is to present Jan Zamorski’s views on the role and place of women in public life. Zamorski was one of the most important National Democracy politicians in Austrian Galicia and during the Second Polish Republic. In his memoirs and journalism, he wrote that women should be socially and politically active. On this issue, he had a different opinion from Roman Dmowski. In Zamorski’s opinion, women were supposed to perpetuate traditional principles and ethical norms. Women were to form, shape and educate the nation – the most important value for nationalists. A special role in this process fell to rural women, who were formed by the moral norms in force there.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie poglądów Jana Zamorskiego na rolę i miejsce kobiety w życiu publicznym. Zamorski był jednym z najważniejszych polityków Narodowej Demokracji w austriackiej Galicji oraz w okresie II Rzeczpospolitej. W swoich pamiętnikach oraz publicystyce pisał, że kobiety powinny być aktywne społecznie i politycznie. W tej kwestii miał odmienne zdanie niż Roman Dmowski. W opinii Zamorskiego kobieta powinna utrwalać tradycyjne zasady i normy etyczne. Kobiety miały formować, kształtować i edukować naród – najważniejszą wartość dla narodowców. Szczególna rola przypadała w tym procesie mieszkankom wsi, które były uformowane przez obowiązujące tam normy obyczajowe.

Keywords

PL

publicystyka polityczna; Jan Zamorski; kobiety; Narodowa Demokracja

EN

political journalism; Jan Zamorski; National Democracy; women

• Publisher: Wydawnictwo HUMANICA
• Journal: Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
• Year: 2024
• Issue: 1(16)
• Pages: 9-30

Dates

published

2024

Contributors

author

Arkadiusz Maślach

• Zespół Szkół Ekonomicznych im. A. i J. Vetterów w Lublinie

• https://orcid.org/0000000288090543

References

• Źródła rękopiśmienne
• Biblioteka Jagiellońska, Pamiętniki Jana Zamorskiego z lat 1914–1919, Rkp. 9075 III, z. 1, 9, 12.
• Źródła opublikowane
• „Czytelnia dla kobiet w Romanówce”, Głos Polski, nr 17, 1909, 1. ii, „Kilka słów o pracy kobiet”, Głos Polski, nr 44, 1908, 2–3.
• „Przemiany na wsi kresowej”, Głos Polski, nr 20, 1913, 1–2.
• Sprawozdanie stenograficzne z 102 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 21 listopada 1919 r.
• Zamorski, Jan. „Co mamy czynić? Kobieta polska a polityka”, w: Drugi almanach „Świata Kobiecego”, (Lwów–Warszawa: Księgarnia Polska B. Połonieckiego, 1927), 35–44.
• Zamorski, Jan. „Małżeństwo miłości”, Młody Narodowiec, nr 17, 1934, 2–3.
• Zamorski, Jan. „Małżeństwo z wyrachowania”, Młody Narodowiec, nr 16, 1934, 2–3.
• Zamorski, Jan. „Rodzina”, Młody Narodowiec, nr 15, 1934, 1–3.
• Zamorski, Jan. „Sumienność”, Hasło Polki, nr 8 (14), 1937, 1–2.
• Zamorski, Jan. Z krainy ruin, tyfusu i niedoli, (Warszawa: Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, 1922).
• Zamorski, Jan. „Zło idzie z góry”, Młody Narodowiec, nr 18, 1934, 2–3.
• Opracowania
• Dajnowicz, Małgorzata. „Działalność polityczna kobiet Narodowej Demokracji w województwie białostockim II Rzeczypospolitej”, Niepodległość i Pamięć, nr 2 (54), 2016, 23–42.
• Drozdowska, Agnieszka. „Magdalena Gawin, Spór o równouprawnienie kobiet (1864–1919), Warszawa 2015, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Polskie Towarzystwo Historyczne, Wydawnictwo Neriton, ss. 346 [rec.]”, Dzieje Najnowsze, nr 2, 2019, 326–331.
• Gawin, Magdalena. Spór o równouprawnienie kobiet (1864–1919), (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2015).
• Jakubowska, Urszula. „Kobiety w świecie polityki Narodowej Demokracji”, w: Anna Żarnowska, Andrzej Szwarc (red.), Kobieta i świat polityki w niepodległej Polsce 1918–1939, (Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1996), 145–160.
• Jóźwik, Katarzyna. „Irena Puzynianka (1881–1933)”, w: Krzysztof Kawęcki (red.), Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, t. 2, (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2021), 227–232.
• Jóźwik, Katarzyna. „Narodowa Organizacja Kobiet”, w: Krzysztof Kawęcki (red.), Encyklopedia ruchu narodowego. Organizacje, wydarzenia, pojęcia, t. 1, (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2022), 82–89.
• Jóźwik, Katarzyna. „Zofia Sokolnicka (1878–1927)”, w: Krzysztof Kawęcki (red.), Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, t. 3, (Warszawa: Wydawnictwo Neriton 2021), 345–349.
• Kałwa, Dobrochna. Kobieta aktywna w Polsce międzywojennej. Dylematy środowisk kobiecych, (Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagiellonica”, 2001).
• Kotowski, Robert. „Między polityką a działalnością społeczną – Narodowa Organizacja Kobiet w dwudziestoleciu międzywojennym”, w: Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarc (red.), Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich po 1918 roku (na tle porównawczym), t. 2, (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009), 275–286.
• Maj, Ewa. Dziennikarki prasy dla kobiet w Polsce 1918–1939. Portret zbiorowy na podstawie publicystycznego samoopisu, (Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2020).
• Maj, Ewa. „«Feminizm narodowy», czyli o kobietach w Narodowej Demokracji”, w: Maria Marczewska-Rytko, Dorota Maj, Marcin Pomarański (red.), Feminizm, (Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2015), 217–229.
• Maj, Ewa. „Jan Zamorski i «grupa Stojałowczyków»”, w: Arkadiusz Kołodziejczyk, Waldemar Paruch (red.), Dzieje i przyszłość polskiego ruchu ludowego, t. 1: Od zaborów do okupacji (1895–1945), (Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 2002), 369–378.
• Maj, Ewa. „Wzorce aktywności kobiet w Narodowej Demokracji (1893–1939)”, w: Teresa Kulak, Małgorzata Dajnowicz (red.), Drogi kobiet do polityki (na przestrzeni XVIII–XXI wieku), (Wrocław: Wydawnictwo Chronicon, 2016), 147–171.
• Maj, Ewa. „«Zapluty karzeł», czyli fragment dziejów stosunków między Narodową Demokracją a Józefem Piłsudskim w latach 1918–1921”, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, vol. 4, 1997, 47–58.
• Mysiakowska-Muszyńska, Jolanta. „Gabriela Balicka z domu Iwanowska (1867–1962)”, w: Krzysztof Kawęcki (red.), Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego t. 4, (Warszawa: Wydawnictwo Neriton 2022), 10–13.
• Mysiakowska-Muszyńska, Jolanta. „Kobiety niepokorne, czyli o liderkach Narodowej Organizacji Kobiet. Szkic do portretu zbiorowego działaczek Narodowej Demokracji (1919–1929)”, Polish Biographical Studies, nr 5, 2017, 7–32.
• Mysiakowska-Muszyńska, Jolanta. „Maria Holder-Eggerowa (1875–1941)”, w: Krzysztof Kawęcki (red.), Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, t. 1, (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2020), 159–162.
• Mysiakowska-Muszyńska, Jolanta. „«W imię Boga i Ojczyzny!». Działalność społeczno-polityczna Narodowej Organizacji Kobiet 1919–1939 – wybrane zagadnienia”, Dzieje Najnowsze, nr 3, 2015, 25–48.
• Pudłocki, Tomasz. „«Naród potrzebuje Twojego czynu!» Kobiety z prawicy polskiej i ukraińskiej południowo-wschodnich ziem II Rzeczypospolitej w dyskursie publicznym”, w: Tomasz Pudłocki, Katarzyna Sierakowska (red.), Aktywność publiczna kobiet na ziemiach polskich. Wybrane zagadnienia, (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2013), 203–225.
• Radomski, Grzegorz. „Feminizm jest nam obcy. Kwestia kobieca w publicystyce Narodowej Demokracji w okresie międzywojennym”, w: Tomasz Sikorski, Adam Wątor (red.), Narodowa Demokracja XIX–XXI wiek. Dzieje ruchu politycznego. Księga pamiątkowa poświęcona Pamięci Profesora Romana Wapińskiego (1931–2008), t. 1: Koncepcje-ludzie, (Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2012), 206–219.
• Ratyński, Mateusz. „Józefa (Józefina) Szebeko (1859–1945)”, w: Krzysztof Kawęcki (red.), Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, t. 2, (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2021), 307–311.
• Szablicka-Żak, Jolanta. Janik, Michał. „Nauczyciel, żołnierz, polityk… Różne oblicza Jana Zamorskiego”, Gronie, nr 9, 2010, 55–79.
• Świtalska-Starzeńska, Barbara. „Aniela Zdanowska (1882–1970)”, w: Krzysztof Kawęcki (red.), Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, t. 4, (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2022), 340–343.
• Świtalska-Starzeńska, Barbara. „Ewelina Pepłowska (1887–1969)”, w: Krzysztof Kawęcki (red.), Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, t. 4, (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2022), 168–171.
• Wątor, Adam. „Jan Zamorski (1874–1948)”, w: Krzysztof Kawęcki (red.), Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, t. 1, (Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2020), 389–396.
• Wątor, Adam. Liga Narodowa w Galicji-Małopolsce i jej działacze, (Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2020).
• Wątor, Adam. Na galicyjskim Podolu. Praca narodowa i oświatowa w relacjach uczestników do roku 1914, (Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2018), 63–65.
• Wojdyło, Witold. „Status społeczny kobiety, jej miejsce i rola w poglądach Romana Dmowskiego”, w: Krzysztof Jakubiak (red.), Partnerka-matka-opiekunka. Status kobiety w dziejach nowożytnych od XVI do XX wieku, (Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 2000), 263–268.
• Źródła internetowe
• Cmentarze dawnego województwa tarnopolskiego. Badania inwentaryzacyjne, http://cmentarzetarnopolskie.uksw.edu.pl/obiekty. php?id=15419 [dostęp: 11.11.2022].

Identifiers

DOI

10.15290/cnisk.2024.01.16.01

Biblioteka Nauki

41904152