Powstanie placówek duszpasterskich u schyłku okresu galicyjskiego na przykładzie parafii Budziwój koło Rzeszowa

• Authors: Stanisław Nabywaniec

Title variants

EN

Establishment of pastoral centers at the end of the Galician period as illustrated by the parish of Budziwój near Rzeszów

Abstracts

EN

The article illustrates the process of creating new pastoral centers in the Przemyśl diocese, based on the village of Budziwój. After the stagnation in Galicia at the turn of the 19th and 20th centuries, with the favorable state policy and the pastoral zeal of the Galician episcopate, some dioceses developed rapidly. The greatest commitment was shown by the Archbishop of Lviv, Józef Bilczewski and the Bishop of Przemyśl, Józef Sebastian Pelczar. They created appropriate materials as well as canonical and legal background, and changed the mentality of their clergy, who began to see the need to tighten the parish network. The study shows the enthusiasm of the believers and the younger clergy, as well as the resistance of some older generation clergy rooted in the Josephine system of thought and action.

PL

Artykuł na przykładzie wsi Budziwój ilustruje proces tworzenia nowych placówek duszpasterskich w diecezji przemyskiej. Po zastoju cechującym Galicję na przełomie XIX i XX w. przy sprzyjającej polityce państwowej i gorliwości pastoralnej części episkopatu galicyjskiego nastąpił w niektórych diecezjach szybki rozwój. Największym zaangażowaniem wykazywał się metropolita lwowski abp Józef Bilczewski i ordynariusz przemyski bp Józef Sebastian Pelczar. Stworzyli oni odpowiednie zaplecze materialne i kanoniczno-prawne oraz dokonali zmiany mentalności podległego im duchowieństwa, które zaczęło dostrzegać potrzebę zagęszczenia sieci parafialnej. Tekst ukazuje entuzjazm wiernych i młodszego duchowieństwa i opór zakorzenionych w józefińskim systemie schematów myślenia i działania części duchowieństwa starszej generacji.

Keywords

PL

rozwój sieci parafialnej; diecezja przemyska; Budziwój; Tyczyn; Galicja

EN

development of the parish network; the diocese of Przemyśl; Budziwój; Tyczyn; Galicia

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Galicja. Studia i materiały
• Year: 2021
• Issue: 7
• Pages: 343-366

Dates

published

2021

Contributors

author

Stanisław Nabywaniec

• Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/000000031117536X

References

• Acta et Statuta Synodi Dioecesanae Premisliensis quam A. D. 1902 diebus 19, 20, 21, 22 mensi Augusti habuit Josephus Sebastianus Pelczar Episcopus Premisliensis Latinorum Suae Sanctitatis Leonis PP. XIII. Praelatus Domesticus, Doctor S. Theologiae et SS. Canonum, Eques c. r. Ordinis Coronae Ferreae etc. etc., Premsilae 1903.
• Bilczewski J., Dzienniczek Sługi Bożego Józefa Bilczewskiego Arcybiskupa lwowskiego o. ł. Lwów 1902–1921, mps w posiadaniu autora, bmrw.
• Schematismus Universi Saecularis et Regularis Cleri Archi Diaecesos Metropol. Leopol. Rit. Lat., [za lata 1809–1850], Leopoli [1809–1850].
• Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Premisliensis tum Saecularis tum Regularis Ritus Latini, [za lata 1853–1886], Premisliae [1853–1886].
• Borowiec T., Kawa R., Kościół w Budziwoju, Tyczyn 2001.
• Borowiec T., Kawa R., Szkoła w Budziwoju, Tyczyn 2005.
• Czerniowce [w:] Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, 1564–1995, oprac. L. Grzebień, Kraków 1996, s. 112.
• Frącek A., Błogosławiony arcybiskup Zygmunt Szczęsny Feliński, Warszawa 2002.
• Glassl H., Das österreichische Einrichtungswerk in Galizien 1772–1790, Wiesbaden 1975.
• Kasperkiewicz K.M., Sługa Boży Józef Sebastian Pelczar biskup przemyski obrz. łac., Rzym 1972.
• Krzywiński S., Działalność duszpasterska Józefa Sebastiana Pelczara biskupa przemyskiego w latach 1899–1924, Przemyśl 2003.
• Kumor B., Archidiecezja lwowska obrządku łacińskiego w świetle schematyzmu archidiecezjalnego z 1939 r., „Folia Historica Cracoviensia” 1996, vol. 3, s. 265 286.
• Kumor B., Organizacja terytorialna archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego w latach 1900–1924 [w:] Błogosławiony Józef Bilczewski arcybiskup metropolita lwowski obrządku łacińskiego, t. 16, red. J. Wołczański, Kraków 2003.
• Kumor B., Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej (1772–1918), Kraków 1980.
• Malak F., Dzieje parafii Tyczyn, Tyczyn 1996.
• Polek J., Zur Frage der Errichtung eines römisch-katholischen Bistums in der Bukowina, Czernowitz 1909.
• Schmedes C., Geographisch-Statistische Uebersicht Galiziens Und Der Bukowina, Nach Amtlichen Quellen Bearbeitet, Lemberg 1869.
• Sołyga P., Przyczyny i okoliczności zatargu ks. Stanisława Stojałowskiego z polskim Kościołem hierarchicznym, „Teologia i Człowiek. Kwartalnik Wydziału Teologicznego UMK” 2020, t. 49, z. 1, s. 155–176.
• Terczyński M., Napięcia polsko-żydowskie w Tyczynie i okolicy doby Autonomii Galicyjskiej w świetle lokalnych źródeł i relacji, „Rocznik Podkarpacki” 2012, nr 1, s. 31–54.
• Załęski S., O. Franciszek Ksawery Eberhard, „Nasze Wiadomości” 1905, t. 1, s. 411–423.
• http://www.gdynia.mm.pl/~drake87/drake87/2/25/2516.html

Identifiers

DOI

10.15584/galisim.2021.7.18

Biblioteka Nauki

2077241