Benedykta Dybowskiego program odrodzenia ludzkości

• Authors: Anna Słoniowska

Title variants

EN

Benedict Dybowski’s programme for the rebirth of humanity

Abstracts

EN

Benedict Dybowski, explorer of Lake Baikal and Kamchatka, is less known for his pedagogical and philosophical activities. The subject of this article is the Lviv period of his work, which lasted from 1884 until his death. It is worth focusing on his progressive views on the role of women in society, on his innovative calls for the introduction of a unified international language and the unification of religion, and on his proposals to base non-empirical sciences on the results of natural research. He was one of the forerunners of evolutionism in the Polish lands. The consolidation of biological and philosophical thought resulted in Dybowski’s utopian programme for the rebirth of mankind.

PL

Benedykt Dybowski, badacz Bajkału i Kamczatki, mniej znany jest z działalności pedagogicznej i filozoficznej. Przedmiotem niniejszego artykułu jest okres lwowski jego twórczości, trwający od 1884 r. aż do śmierci. Na uwagę zasługują m.in. jego progresywne poglądy na temat roli kobiet w społeczeństwie, nowatorskie postulaty wprowadzenia zunifikowanego, międzynarodowego języka oraz ujednolicenia religii, a także propozycje oparcia nauk nieempirycznych na wynikach badań przyrodniczych. Był jednym z prekursorów ewolucjonizmu na ziemiach polskich. Konsolidacja myśli biologicznej i filozoficznej zaowocowała stworzonym przez Dybowskiego utopijnym programem odrodzenia ludzkości.

Keywords

PL

Benedykt Dybowski; ewolucjonizm; pozytywizm; eugenika; feminizm

EN

Benedict Dybowski; evolutionism; positivism; eugenics; feminism

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Galicja. Studia i materiały
• Year: 2022
• Issue: 8
• Pages: 13-28

Dates

published

2022

Contributors

author

Anna Słoniowska

• Uniwersytet Zielonogórski

• https://orcid.org/0000000209098919

References

• Brzęk G., Bajkalska szkoła Benedykta Dybowskiego, „Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności” 2000, nr. 2.
• Brzęk G., Benedykt Dybowski. Życie i dzieło, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 1994.
• Couturat L., Powszechny język międzynarodowy, tłum. B. Dybowski, Wyd. Tow. „Esperanto” we Lwowie, Lwów 1906.
• Dyakowski B., B. Dybowski, badacz dalekiej północy, Spółdzielnia Wydawnicza „Wiedza”, Warszawa 1947.
• Dybowski B., Czy alkohol jest pożywieniem (materią pożyteczną dla organizmu ludzkiego) czy też trucizną?, Odbitka z „Przeglądu Felczerskiego” 1904.
• Dybowski B., O kwestii tak zwanej „kobiecej” ze stanowiska nauk przyrodniczych, Księgarnia Polska, Lwów 1897.
• Dybowski B., O niemoralności wśród młodzieży nieletniej i o jej przyczynach, Nakładem Redakcji „Kuriera Lwowskiego”, Lwów 1903.
• Dybowski B., Organizm a społeczeństwo, Odczyt wygłoszony na XIX Walnym Zgromadzeniu Towarzystwa Polskiego Przyrodników im. Kopernika, Druk. Ludowa, Lwów 1890.
• Dybowski B., O starożytności rodu ludzkiego w świetle najnowszych badań, Odczyt wygłoszony na Walnym Zgromadzeniu Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, I Związkowa Drukarnia we Lwowie, Lwów 1904.
• Dybowski B., O światopoglądach starożytnych i naukowym, Gebethner i Wolff, Druk. Klamkowski i Rajski, Warszawa 1919.
• Dybowski B., O wpływie trunków alkoholowych na organizm zwierzęcy i ludzki, Nakładem „Kuriera Lwowskiego”, Lwów 1902.
• Dybowski B., O znaczeniu i doniosłości teorii mutacyjnych i ewolucyjnych w nauce i życiu, Nakł. „Kuriera Lwowskiego”, Lwów 1902.
• Dybowski B., Wspomnienia z przeszłości półwiekowej, Drukarnia Polska, Lwów 1913.
• Fuliński B., Benedykt Dybowski, Odbitka z „Przyrody i Techniki” 1928, z. 6.
• Gawin M., Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880–1952), Wyd. Neriton, Warszawa 2003.
• Gawin M., Spór o równouprawnienie kobiet (1864–1919), Wyd. Neriton, Warszawa 2015.
• Haeckel E., O pochodzeniu człowieka, tłum. B. Dybowski, I Związkowa Drukarnia we Lwowie, Lwów 1902.
• Kaczkowski K., Guratowska M., Kazimierz Stołyhwo (1880–1966) – w 40. rocznicę śmierci, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” 2006, nr 69.
• Konstańczak S., Polska XIX i XX wieku w filozoficznym zwierciadle, Wyd. Scriptum, Kraków 2017.
• Kulmatycki W.J., O życiu i działalności śp. dr. Benedykta Dybowskiego, Odbitka z „Czasopisma Przyrodniczego” 1930, z. 3–4.
• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, PWN, Warszawa 2014, t. 3.
• Czawaga K., Sało E., Wspólne dziedzictwo naukowe Benedykta Dybowskiego, „Kurier Galicyjski” 2018, https://arch.kuriergalicyjski.com/rozmaitosci/6816-wspolne-dziedzictwo-naukowebenedykta-dybowskiego [dostęp 3.01.2022].
• Korespondencja Benedykta Dybowskiego z lat 1878–1929, t. 9: Bruliony listów z lat 1902–1929, k. 12, https://polona.pl/item/korespondencja-benedykta-dybowskiego-z-lat-1878-1929-t-9-bruliony-listow-z-lat,MTAwMTIwOTIx/23/#info:metadata [dostęp 28.10.2020].
• Korespondencja Benedykta Dybowskiego z lat 1878–1929, t. 7: Staniewicz Cezary – Szymkiewicz Dezydery, http://jbc.bj.uj.edu.pl/Content/766335/NDIGORP040030.pdf [dostęp 24.02.2021].

Identifiers

DOI

10.15584/galisim.2022.8.2

Biblioteka Nauki

2199828