Siekierka brązowa z Falejówki

• Authors: Wojciech Blajer , Piotr Kotowicz , Aldona Garbacz-Klempka , Piotr Jurecki

Title variants

EN

A bronze socketed axe from Falejówka

Abstracts

EN

The article is devoted to the find of a bronze socketed axe discovered in 2013 in Falejówka (Sanok district). The find was made on the top of Mount Wroczeń, several meters from the hoard of bronze items (Falejówka, hoard II), dated to HaA1. This artefact belongs to the so-called “beaked” or “horned” axes, but none of the numerous specimens of this type is an exact equivalent of the discussed find. Stylistic features – primarily the characteristic trident motif decorating it, which occurs on axes discovered mainly in today's Hungary – allow the item from Falejówka to be dated HaA1-HaB1. The quality of the casting proves that the axe was made with good knowledge of the mould technology and the processes of smelting and pouring the liquid alloy, using bronze with a low tin content. As for its composition, metals derived from sulphide ores, mainly antimony, have also been identified.

Keywords

EN

Bronze Age; HaA1-HaB1; south-eastern Poland; Mount Wroczeń; socketed axe; metallurgy research

• Publisher: Muzeum Okręgowe w Rzeszowie; Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego; Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
• Journal: Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego
• Year: 2022
• Issue: 43
• Pages: 83-93

Dates

published

2022

Contributors

author

Wojciech Blajer

• Instytut Archeologii UJ

author

Piotr Kotowicz

• Muzeum Historyczne w Sanoku

author

Aldona Garbacz-Klempka

• Centrum Badań Nawarstwień Historycznych Akademii Górniczo-Hutniczej im. S. Staszica w Krakowie

author

Piotr Jurecki

References

• Baron J., Miazga B., Nowak K. 2014. Functions and contexts of Bronze Age metal casting moulds from Poland. Bulletin de la Société préhistorique française 11/2, 325–338.
• Baron J., Miazga B., Ntaflos T., Puziewicz J., Szumny A. 2016. Beeswax remnants, phase and major element chemical composition of the Bronze Age mould from Gaj Oławski (SW Poland). Archaeological and Anthropological Sciences 8, 187–196.
• Blajer W., Bochnak T., Cywa K., Garbacz-Klempka A., Glinianowicz G., Jurecki P., Kotowicz P., Kuropka P., Łucejko J.J., Maciejewski M., Mueller-Bieniek A., Nowak K., Przybyła M.M., Skowron K. 2022. Ku czci bogów i ludzi. Skarby z okolic Sanoka. Studium interdyscyplinarne. Lublin–Sanok: Wydawnictwo UMCS, Muzeum Historyczne w Sanoku.
• Blajer W., Kotowicz P., Biborski M. 2021. Nowe znaleziska siekierek z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w zbiorach Muzeum Historycznego w Sanoku. W: J. Gancarski (red.), Epoka brązu i wczesna epoka żelaza w Karpatach, 513–542. Krosno: Muzeum Podkarpackie w Krośnie.
• Bochnak T., Kotowicz P.N. 2015. Bruchstücke von zwei keltischen Hohlbuckelringen aus Pakoszówka, Kr. Sanok, im Südosten Polens. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 36, 285–298.
• Bochnak T., Kotowicz P.N., Opielewska Z. 2017. Dwa celtyckie depozyty przedmiotów żelaznych z Pakoszówki, pow. sanocki. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 37, 209–246.
• Bulas J., Kotowicz P.N., Okońska M. 2019. New Roman Period burial ground of the Przeworsk culture from Pakoszówka (the upper San Basin). Acta Archaeologica Carpathica 54, 91–106.
• Garbacz-Klempka A. 2018. Synteza badań archeometalurgicznych artefaktów z epoki brązu. Kraków: Wydawnictwo Naukowe „Akapit”.
• Garbacz-Klempka A., Ścibior D., Kwak Z. 2016. Badania i wizualizacja technologii odlewniczej w epoce brązu na podstawie ceramicznych i kamiennych form z Legnicy z ul. Spokojnej. W: K. Nowak, T. Stolarczyk (red.), Metalurdzy znad Kaczawy: cmentarzysko ciałopalne z epoki brązu odkryte w Legnicy przy ul. Spokojnej, 109–128. Legnica: Muzeum Miedzi.
• Garbacz-Klempka A., Kwak Z., Żak P., Szucki M., Ścibior D., Stolarczyk T., Nowak K. 2017. Reconstruction of the casting technology in the Bronze Age on the basis of investigations and visualisation of casting moulds. Archives of Foundry Engineering 17 (3), 184–190.
• Garbacz-Klempka A., Karczmarek Ł., Czekaj E., Gruszka D., Kozana J., Piękoś M. 2018a. Badania technologiczne pradziejowych wyrobów metalowych na przykładzie nowego depozytu zachodnio-mazowieckiego z epoki brązu. W: A. Garbacz-Klempka, J. Kozana, M. Piękoś (red.), Nauka i Technologia 2018. Odlewnictwo Metali Nieżelaznych, 22–36. Kraków: Wydawnictwo Naukowe „Akapit“.
• Garbacz-Klempka A., Karczmarek Ł., Kwak Z., Kozana J., Piękoś M., Perek-Nowak M., Długosz P. 2018b. Analysis of a castings quality and metalworking technology: treasure of the bronze age axes. Archives of Foundry Engineering 18 (3), 179–185.
• Garbacz-Klempka A., Dzięgielewski K. 2021. Identyfikacja śladów użytkowania kamiennych i ceramicznych form odlewniczych z późnej epoki brązu, W: E. Tomczyk, A. Szczepanek, P. Jarosz (red.), Gogolin-Strzebniów, stanowisko 12. Cmentarzysko kultury łużyckiej na Wyżynie Śląskiej, 131–144. Pękowice: Wydawnictwo Profil-Archeo.
• Gedl M. 1982. Zarys dziejów metalurgii miedzi i brązu na ziemiach polskich do początków epoki żelaza. Pamiętnik Muzeum Miedzi 1, 33–36.
• Górny Z. 1992. Odlewnicze stopy metali nieżelaznych. Warszawa: WNT.
• Jantzen D. 2008. Quellen zur Metallverarbeitung im Nordischen Kreis der Bronzezeit (= Prähistorische Bronzefunde 19/2). Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Kemenczei T. 1984. Die Spätbronzezeit Nordostungarns (= Archaeologia Hungarica. Series Nova 51). Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Kłosińska E.M., Sadowski S. 2017. Long-distance connections of the south-eastern peripheries of the Lublin region at the time of the Lusatian culture in the light of archival and newly discovered materials. Sprawozdania Archeologiczne 69, 391–408.
• Kobal’ J. 2000. Bronzezeitliche Depotfunde aus Transkarpatien (Ukraine) (= Prähistorische Bronzefunde 20/4). Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Kowalski Ł., Garbacz-Klempka A. 2019a. Badania metaloznawcze skarbu z Nowego Kramska. W: A. Michalak, J. Orlicka-Jasnoch (red.), Skarb z Nowego Kramska. Analizy. Konteksty, 139–178. Zielona Góra: Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze zs. w Świdnicy
• Kowalski Ł., Garbacz-Klempka A., Gackowski J., Ścibior D., Perek-Nowak M., Adamczak K., Długosz P. 2019b. Towards direct casting: Archaeometallurgical insight into a bronze mould from Elgiszewo, Poland, 900–700 BC. Archeologicke Rozhledy 71, 45–66.
• Kuśnierz J. 1998. Die Beile in Polen III (Tüllenbeile) (= Prähistorische Bronzefunde 9/21). Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Kytlicová O. 1991. Die Bronzegefäße in Böhmen (= Prähistorische Bronzefunde 2/12). Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Machajewski H., Maciejewski M. 2006. Skarb ludności kultury łużyckiej z Roska nad Notecią. W: H. Machajewski, J. Rola (red.), Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych, 127–146. Poznań: SNAP, Instytut Prahistorii UAM.
• Malinowski T. 1982. Groby odlewców w kulturze łużyckiej na ziemiach polskich. Pamiętnik Muzeum Miedzi 1, 249–271.
• Mozsolics A. 1973. Bronze- und Goldfunde des Karpatenbeckens. Depotfundhorizonte von Forró und Ópályi. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Mozsolics A. 1985. Bronzefunde aus Ungarn. Depotfundhorizonte von Aranyos, Kurd und Gyermely. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Mozsolics A. 2000. Bronzefunde aus Ungarn. Depotfundhorizonte Hajdúböszörmény, Románd und Bükkszentlászló. Zusammengetragen und bearbeitet von Emily Schalk. Kiel: Verlag Oetker/Voges.
• Nessel B. 2012. Alltägliches Abfallprodukt oder Marker bevorzugter Gusstechnik? Zu bronzenen Gusszapfen zwischen Karpaten und Ostsee. W: I. Heske, B. Horejs (red.), Bronzezeitliche Identitäten und Objekte (= Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie 221), 55–74. Bonn: Verlag Dr. Rudolf Habelt GmbH.
• Novotná M. 1970. Die Äxte und Beile in der Slowakei (= Prähistorische Bronzefunde 9/3). München: C.H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung.
• Petrescu-Dîmboviţa M. 1977. Depozitele de bronzuri din România. Bucureşti: Editura Academiei Republicii Socialiste România.
• Rzadkosz S. 2013. Odlewnictwo miedzi i jej stopów. Kraków: Wydawnictwo Naukowe „Akapit”.
• Salaš M. 2005. Bronzové depoty střední až pozdní doby bronzové na Moravĕ a ve Slezsku. Brno: Moravské zemské Muzeum.
• Sałat R., Warmuzek M., Kozakowski S., Krokosz J. 2006. Badania metalograficzne przedmiotów brązowych pochodzących z Roska, gmina Wieleń. W: H. Machajewski, J. Rola (red.), Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych, 147–152. Poznań: SNAP, Instytut Prahistorii UAM.

Identifiers

DOI

10.15584/misroa.2022.43.5

Biblioteka Nauki

3144068