Seniorzy „niewykluczeni” cyfrowo

• Authors: Katarzyna Garwol , Ján Stebila

Title variants

Seniorzy „niewykluczeni” cyfrowo

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł opisuje sposoby i zakres korzystania przez polskich seniorów z technologii cyfrowych. Starsi ludzie w powszechnej opinii są uznawani za osoby wykluczone cyfrowo, a więc mające trudności z obsługą Internetu oraz sprzętu, który służy do łączenia się z nim. W artykule został przedstawiony wybiórczy przegląd badań, które zdają się przeczyć tezie o wykluczeniu cyfrowym seniorów. Coraz częściej są oni aktywnymi bywalcami wirtualnego świata, szereg czynności realizują przez Internet i doceniają korzyści, jakie on im przynosi. Seniorzy stanowią znaczącą grupę zarówno w społeczeństwie polskim, jak i w społeczeństwie całej Unii Europejskiej. Z biegiem lat ich odsetek w stosunku do ogółu społeczeństwa będzie się zwiększał. Aby zobrazować ten fakt, znaczną część artykułu zajmuje opis miejsca seniorów w strukturze demograficznej Polski wraz z prognozami na przyszłość w tym obszarze. Kolejno opisano korzystanie z technologii cyfrowych przez osoby starsze, zwłaszcza w odniesieniu do Internetu i urządzeń służących do jego obsługi. Przenalizowano możliwe powody niechęci osób starszych do korzystania z technologii IT oraz opisano przykładowe programy rządowe mające służyć aktywizacji seniorów w tym zakresie. Następnie przytoczono wyniki badań na temat korzystania przez ludzi starszych z bankowości internetowej oraz z handlu online, co pokazało, iż w przeciągu ostatniej dekady znacząco zmieniło się ich podejście do tych aktywności i stali się oni czynnymi uczestnikami rynku usług online. Zwrócono uwagę, jak ważną determinantą jest tu wiek, od którego daną osobę można uznać za seniora, gdyż wyniki badań znacznie różnią się w zależności od tego, czy analizie poddaje się osoby w wieku 60+ czy też w wieku 65+. W podsumowaniu uznano, iż współczesnych seniorów nie powinno się już określać jako wykluczonych cyfrowo, pomimo iż nadal taki stereotyp jest powszechny w społeczeństwie.

EN

The article describes the ways and scope of using digital technologies by Polish seniors. Older people are commonly considered to be digitally excluded people, and thus have difficulties with using the Internet and the equipment that is used to connect to it. The article presents a selective review of research that seems to contradict the thesis on the digital exclusion of seniors. More and more often they are active visitors of the virtual world, they carry out a number of activities via the Internet and appreciate the benefits it brings them.Seniors constitute a significant group both in Polish society and in the society of the entire European Union. Over the years, their percentage in relation to the general population will increase. To illustrate this fact, a significant part of the article describes the place of seniors in the demographic structure of Poland along with forecasts for the future in this area. The use of digital technologies by older people is described successively, especially with regard to the Internet and its devices. Possible reasons for the reluctance of older people to use IT technologies were analysed and exemplary government programs aimed at activating seniors in this area were described. Next, the results of research on the use of internet banking and online commerce by older people were presented, which showed that over the last decade their approach to these activities has changed significantly and they have become active participants in the online services market. Attention was drawn to the importance of the determinant of the age from which a given person can be considered a senior, as the results of the research differ significantly depending on whether the analysis covers people aged 60+ or 65+.In conclusion, it was accepted that modern seniors should no longer be defined as digitally excluded, despite the fact that this stereotype is still common in society

Keywords

PL

wykluczenie; senior; bankowość online; internet; e-commerce; wykluczenie; senior; bankowość online; internet; e-commerce

EN

exclusion; internet; senior; e-commerce; online banking

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2021
• Issue: 66
• Pages: 94-110

Dates

published

2021-06-30

Contributors

author

Katarzyna Garwol

• Instytut Nauk Socjologicznych Uniwersytet Rzeszowski

• https://orcid.org/0000-0002-4498-7156

author

Ján Stebila

• Katedra Techniky a Technológií Univerzita Mateja Bela v Banskej Bystrici

References

• Badanie opinii publicznej w zakresie funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych oraz preferencji konsumentów. Raport z badania klientów indywidualnych w wieku 60+. (2019). Pobrane z: https://uke.gov.pl/akt/badania-konsumenckie-2019,286.html (2020.09.15).
• Badanie: Co kupują seniorzy w sieci? (2019). Pobrane z: https://www.dlahandlu.pl/e-commerce/wiadomosci/badanie-co-kupuja-seniorzy-w-sieci,76478.html (2020.05.25).
• Bankowość elektroniczna. (2020). Pobrane z: https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/pojecia-stosowane-w-statystyce-publicznej/1755,pojecie.html (2020.06.10).
• Baranowska, A. (2017). Starzenie się społeczeństwa europejskiego jako wyzwanie XXIwieku. Casus, Opuscula Sociologica, 4(22), 55–66.
• Batorski, D. (2009). Korzystanie z technologii komunikacyjno-informacyjnych. W: J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia mieszkańców (s. 281–309). Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego.
• CBOS (2016). Portret społeczno-demograficzny seniorów. Komunikat z badań, nr 160. Pobrane z: https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_160_16.PDF (2020.06.04).
• Ceglarz, J. (2018). Polski senior wymyka się stereotypom. Z internetem za pan brat. Pobrane z: https://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/polski-senior-wymyka-sie-stereotypom-z,136,0,2422408.html (2020.07.9).
• Creswell, J. W. (2013). Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Felisiak, M. (2015). Internauci 2015. Komunikat z badań CBOS, nr 90. Warszawa: Fundacja CBOS.
• Gacka, J. (2017). Polscy seniorzy w sieci: wirtualna złota jesień? Korzystanie przez osoby dojrzałe w internetu i nowych technologii. Konteksty Społeczne. Tom 5, 1(9), 84–91.
• Garwol, K. (2019). Stopień umiejętności korzystania z technologii cyfrowych a wykluczenie społeczne na przykładzie osób niepełnosprawnych, starszych i ubogich. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 58(2), 47–68. DOI: 10.15584/nsawg.2019.2.4.
• Informacja o sytuacji osób starszych w Polsce za rok 2017. (2018). Pobrane z: https://www.gov.pl/web/rodzina/informacja-o-sytuacji-osob-starszych-w-polsce-za--rok-2018 (2020.09.12).
• Już prawie 15 proc. Polaków kupuje przez internet żywność i kosmetyki (raport). (2019).Pobrane z: https://www.wiadomoscihandlowe.pl/artykuly/juz-prawie-15-proc-polakow-kupuje-przez-internet-z,59439 (2020.05.20).
• Mazurkiewicz, P. (2019). Szturm seniorów na serwisy zakupowe. Pobrane z: https://cyfrowa.rp.pl/biznes/30847-szturm-seniorow-serwisy-zakupowe (2020.08.15).
• Niemczyk, A. (2016). Seniorzy wobec nowych technologii. Studia Ekonomiczne, 303,102–112.
• Polska cofnęła się o dekadę. Jeden z największych spadków w UE. (2021). Pobrane z: https:// www.money.pl/gospodarka/polska-cofnela-sie-o-dekade-jeden-z-najwiekszych-spadkow-w-ue-6626498842483360a.html (2021.04.11).
• Polska starzeje się w szybkim tempie. (2019). Pobrane z: https://www.obserwatorfinansowy. pl/forma/warto-wiedziec/raporty/polska-starzeje-sie-w-szybkim-tempie/ (2020.05.30).
• Raport Portal Statystyczny. (2019). Bankowość internetowa i mobilna w Polsce. Pobrane z:https://portalstatystyczny.pl/bankowosc-internetowa-i-mobilna-w-polsce-raport/ (2020.06.21).
• Raport ZBP. (2019). InfoSenior 2019. Pobrane z: https://www.zbp.pl/getmedia/af0d53f-7-48da-43ec-af46-d901821b6dd0/ZBP_InfoSenior_2019_FINAL (2020.09.10).
• Rozkrut, D. (2019). Rocznik demograficzny. Demographic Yearbook of Poland. Pobrane z: https:// stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/3/13/1/rocznik_demografczny_2019.pdf (2020.08.27).
• Sąsiada, T. (2019). E-commerce rośnie w siłę. Coraz więcej Polaków kupuje przez internet. Pobrane z: https://www.money.pl/gospodarka/e-commerce-rosnie-w-sile-coraz--wiecej-polakow-kupuje-przez-internet-6428007143048833a.html (2020.07.19).
• Seniorzy w sieci. (2020). Pobrane z: https://www.seniorzy.pl/pasje/3214-seniorzy-w-sieci (2020.05.30).
• Słowacja liczba ludności 5430561 (na żywo). (2020). Pobrane z: https://www.populationof.net/pl/slovakia/ (2020.06.05).
• Szczegółowy opis osi priorytetowych Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa na lata 2014-2020. (2018). Pobrane z: https://www.polskacyfrowa.gov.pl/media/50413/POPC_SZOOP_12_0_25012018_n.pdf (2020.07.14).
• Szmigielska, B., Bąk, A., Hołda, M. (2012). Seniorzy jako użytkownicy Internetu. Nauka, 2, 141–155.
• Szmigielska, B., Bąk, A., Jaszczak A. (2012). Komputer w życiu seniorów – doniesienie z badań jakościowych. Studia Edukacyjne, 23, 343–366.
• Tomczyk, Ł. (2010). Seniorzy w świecie nowych mediów, E-mentor, 4(36). Pobrane z: http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/36/id/776 (2020.07.13).
• Tygodnik Gospodarczy PIE. (2019). Pobrane z: http://pie.net.pl/wp-content/uploads/2019/10/Tygodnik-Gospodarczy-PIE_41-2019.pdf (2020.09.3).
• Wawrzyniak, J. K. (2013). Dekryminalizacja ze względu na wiek i negatywne nastawienie marginalizacji zawodowej (dla) osób starszych. W: A. Zamkowska (red.), Wykluczenie społeczne a potrzeby wsparcia społecznego (s. 131–139). Radom: Wydawnictwo UT-H.
• Wąsiński, A., Tomczyk, Ł. (2013). Wstęp. W: A. Wąsiński, Ł. Tomczyk (red.), Seniorzy w świecie nowych technologii. Implikacje dla praktyki oraz rozwoju społeczeństwa informacyjnego (s. 5–11). Bielsko-Biała: WSA w Bielsku-Białej.
• Według Google wyszukiwanie przy użyciu urządzeń mobilnych wyprzedziło wyszukiwanie desktopowe. (2015). Pobrane z: https://www.bluerank.pl/wedlug-google-wyszukiwanie-przy-uzyciu-urzadzen-mobilnych-wyprzedzilo-wyszukiwanie-desktopowe/ (2020.05.15).
• Widawska, E., Wysocka, E., Wieczorek, Z. (2014). Wyznaczniki wykluczenia cyfrowego i dostępności stron internetowych instytucji publicznych. Częstochowa: Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.
• Woderska, N. (2018). MEMO – darmowa aplikacja dla seniorów do trenowania pamięci i zapobiegania demencji. Pobrane z: https://epale.ec.europa.eu/pl/resource-centre/content/memo-darmowa-aplikacja-dla-seniorow-do-trenowania-pamieci-i-zapobiegania (2021.04.11).
• ZBP. (2019). 94 proc. seniorów posiadających dostęp do sieci korzysta z bankowości internetowej. Wyniki badania ZBP. (2019). Pobrane z: https://prnews.pl/94-proc-seniorow-posiadajacych-dostep-sieci-korzysta-bankowosci-internetowej-wyniki-badania-zbp-440272 (2020.08.28).

Identifiers

DOI

10.15584/nsawg.2021.2.7