Problem niezależności refleksji dramatycznej Józefa Tischnera od myśli teodramatycznej Hansa Ursa von Balthasara

• Authors: Lech Wołowski

Title variants

EN

The problem of independence of Józef Tischner’s dramatic reflection from Hans Urs von Balthasar’s theodramatic thought

Abstracts

EN

In this article we address the problem of the independence of the dramatic thought of J. Tischner and theodramatic reflection of H. U. von. Balthasar. We show that both authors, despite some resemblance in general approach and certain similarities in some specific aspects, develop their (theo)dramatic thought independently from each other. In case of Balthasar, one can talk about total independence from Tischner. In case of Tischner, we analyze the examples of formal dependence of his texts on Balthasar (courtesy citing, terminological borrowings) and we show that this dependence has a purely marginal character and concerns only the last two years of his life. As a corollary we formulate a thesis about „non-causal simultaneity” regarding the contribution of both authors to the development of the so-called dramatic current, referring this way to the analogical phenomenon that Balthasar himself discussed in the context of the precursors of the dialogical current.

PL

W niniejszym artykule podejmujemy problem niezależności myśli dramatycznej Józefa Tischnera oraz refleksji teodramatycznej Hansa Ursa von Balthasara. Wykazujemy, iż obaj autorzy, pomimo zbliżonego podejścia ogólnego i pewnych podobieństw w niektórych aspektach szczegółowych, rozwijają swą myśl (teo)dramatyczną niezależnie od siebie. W przypadku Balthasara można mówić o całkowitej niezależności od Tischnera. W przypadku Tischnera analizujemy przykłady formalnej zależności jego tekstów od Balthasara (cytowanie grzecznościowe, zapożyczenia terminologiczne) i wykazujemy, iż zależność ta ma charakter czysto marginalny i dotyczy jedynie ostatnich dwóch lat jego życia. We wniosku formułujemy więc tezę o „nieprzyczynowej równoczesności” dotyczącą wkładu obu autorów w rozwój tzw. nurtu dramatycznego, nawiązując w ten sposób do analogicznego zjawiska, o którym pisał sam Balthasar w kontekście prekursorów nurtu dialogicznego.

Keywords

PL

filozofia dramatu Tischnera; teodramatyka Balthasara; niezależność myśli

EN

Tischner’s philosophy of drama; Balthasar’s theodrama; independence of thought

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Analecta Cracoviensia
• Year: 2019
• Volume: 51
• Pages: 141-160

Dates

published

2019

Contributors

author

Lech Wołowski

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

References

• Balthasar H. U. von, Die Entwicklung der musikalischen Idee. Versuch einer Synthese der Musik, Fritz Bartels Verlag, 1998 (Rozwój idei muzycznej. Próba syntezy muzyki, w: Hans Urs von Balthasar, Pisma wybrane, t. 2: Pisma z zakresu sztuki i religii, tłum. M. Urban, D. Jankowska, Kraków 2007, s. 25–53).
• Balthasar H. U. von, Geschichte des eschatologischen Problems in der modernen deutschen Literatur, Einsiedeln 1998.
• Balthasar H. U. von, Herrlichkeit. Eine theologische Ästhetik, Bd. 1–3, Einsiedeln 1961–1969 (Chwała. Estetyka teologiczna, t. 1–3, tłum. E Marszał, J. Zakrzewski, Kraków 2007–2013).
• Balthasar H. U. von, Theodramatik, Bd. 1–4, Einsiedeln 1973–1983 (Teodramatyka, t. 1–2, tłum. W. Szymona, Kraków 2005–2006).
• Balthasar H. U. von, Theologik, Bd. 1–3, Einsiedeln 1985–1987 (Teologika, t. 1–3, tłum. J. Zychowicz, Kraków 2004–2005).
• Bobko A., Myślenie wobec zła, Kraków–Rzeszów 2007.
• Capol C., Müller C., Hans Urs von Balthasar. Bibliographie 1925–2005. Neu bearbeitet und ergänzt von Cornelia Capol und Claudia Müller, Einsiedeln–Freiburg 2005.
• Guerriero E., Hans Urs von Balthasar. Monografia, Kraków 2004.
• Jagiełło J., Zuziak, W., Bądź wolność twoja, Kraków 2005.
• Piech S. L., Bibliografia prac drukowanych księdza Józefa Tischnera, „Analecta Cracoviensia” 37 (2005), s. 73–170.
• Przekonać Pana Boga. Z ks. Józefem Tischnerem rozmawiają Dorota Zańko i Jarosław Gowin, Kraków 2010.
• Tischner J., „Épistémologie”, Fernand Van Steenberghen, Louvain 1947, [recenzja], „Collectanea Theologica” 26/4 (1955), s. 801–809.
• Tischner J., Dziennik 1944–1949. Niewielkie pomieszanie klepek, Kraków 2014.
• Tischner J., Fenomenologia świadomości egotycznej, w: J. Tischner, Studia z filozofii świadomości, Kraków 2006, s. 131–417.
• Tischner J., Filozofia dramatu, Kraków 2012.
• Tischner J., Ja transcendentalne w filozofii Edmunda Husserla, w: J. Tischner, Studia z filozofii świadomości, Kraków 2006, s. 9–127.
• Tischner J., Podglądanie Pana Boga, „Znak” 511 (1997), s. 8–24.
• Tischner J., Przestrzeń obcowania z drugim, „Analecta Cracoviensia” 9 (1977), s. 67–86.
• Tischner J., Spór o istnienie człowieka, Kraków 2011.
• Tischner J., Życie wewnętrzne Boga, w: J. Tischner, Ksiądz na manowcach, Kraków 2007, s. 88–101.
• Wołowski L., L’approccio agatologico-cristologico al concetto di persona nella riflessione teatrologica-teologica di Hans Urs von Balthasar e di Józef Tischner, „Polonia Sacra” 23 (2019) nr 1 (55), s. 31–51.

Identifiers

DOI

10.15633/acr.3637

Biblioteka Nauki

28692116