Palimpsest Wojtyły. Jan Paweł II, polski mesjanizm i katolicka nauka społeczna

• Authors: Paweł Rojek

Title variants

EN

Wojtyła’s Palimpsest. John Paul II, Polish Messianism and Catholic Social Teaching

Abstracts

EN

In 1953 Karol Wojtyła started his lectures on Catholic social teaching at the Theological Faculty of the Jagiellonian University. The course was generally based on notes prepared by Professor Jan Piwowarczyk, a former lecturer, removed from teaching for political reasons. For a long time Wojtyła’s own script was not available for researchers. Many commentators speculated about the content of his early lectures; some of them argued that Wojtyła was at that time close to Marxism, whereas others denied that the lectures were actually authored by him. Finally, in 2018, the full version of the lectures was published in Polish. It turns out that Wojtyła usually merely repeated or slightly reformulated Piwowarczyk’s material, though in some cases he added some original content. In this paper I analyse these additions to find some traces of Wojtyła’s earliest views. I argue that they clearly indicate influences of Polish romantic messianism. Wojtyła in a way translated his early inspirations into the language of Catholic social teaching. That is why he wrote about the idea of the Kingdom of God on earth, supported the doctrine of the missions of particular nations and defended the religious meaning of collective suffering.

PL

Karol Wojtyła w 1953 roku rozpoczął na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego wykłady z  katolickiej nauki społecznej. Jego kurs opierał się zasadniczo na notatkach przygotowanych przez uprzedniego wykładowcę, prof. Jana Piwowarczyka, usuniętego z powodów politycznych. Przez długi czas skrypt Wojtyły nie był  dostępny dla badaczy. Komentatorzy snuli różne  rozważania na temat jego zawartości. Jedni twierdzili, że Wojtyła był w tym czasie bliski marksizmowi, inni zaś kwestionowali jego autorstwo wykładów. W 2018 roku została w końcu opublikowana po polsku pełna wersja wykładów. Jak się okazuje, Wojtyła z reguły tylko powtarzał lub parafrazował materiał Piwowarczyka, choć w wielu  wypadkach dodawał pewne oryginalne treści. W tym artykule analizuję te dodatki, starając się odnaleźć w nich ślady najwcześniejszych poglądów Wojtyły. Argumentuję, że wskazują one wyraźnie na wpływy polskiego romantycznego mesjanizmu. Wojtyła w pewien sposób przekładał swoje wczesne inspiracje na język katolickiej nauki społecznej. Dlatego właśnie pisał o idei królestwa Bożego na ziemi, przyjmował naukę o misjach  poszczególnych narodów i bronił religijnego znaczenia cierpienia zbiorowego.

Keywords

EN

John Paul II; Polish messianism; catholic social teaching; theology of the nation

PL

Jan Paweł II; polski mesjanizm; nauka społeczna Kościoła; teologia narodu

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Analecta Cracoviensia
• Year: 2021
• Volume: 53
• Pages: 91-109

Dates

published

2021

Contributors

author

Paweł Rojek

• Uniwersytet Jagielloński

• https://orcid.org/0000000225840108

References

• Bocheński J.M., Szkice o nacjonalizmie i katolicyzmie polskim, Komorów 1994.
• Bonowicz W., Tischner, Kraków 2001.
• Dzieduszycki W., Dokąd nam iść wypada? Mesjanizm polski a prawda dziejów, Kraków 2012.
• Grondelski J.M., Social Ethics in the Young Karol Wojtyła: A Study-in-Progress, „Faith and Reason” 22 (1996), s. 31–43.
• Gryz K., Naród i patriotyzm – czy nadal są aktualne? Jana Pawła II myśli o ojczyźnie, w: Jan Paweł II. Posługa myślenia, t. 2, red. B. Kastelik, A. Krupka, R. Woźniak, Kraków 2015, s. 341–362.
• Grzybowski J., Byt, tożsamość, naród. Próba wyjaśnienia formuły „tożsamość narodowa” w perspektywie metafizyki, Kęty 2012.
• Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 1, Kraków 1996, s. 1–53.
• Jan Paweł II, Encyklika Slavorum Apostoli, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 1, Kraków 1996, s. 155–185.
• Jan Paweł II, List apostolski Salvifici doloris, w: Listy apostolskie Jana Pawła II, Kraków 2013, s. 95–142.
• Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci, Kraków 2005. Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny. Przemówienia i homilie, Kraków 2012.
• Karol Wojtyła sympatyzował z marksizmem?, https://info.wiara.pl/doc/158191.Karol-Wojtyla-sympatyzowal-z-marksizmem/3 (01.12.2021).
• Kwitny J., Człowiek stulecia. Życie i czasy papieża Jana Pawła II, tł. B. Sławomirska, Warszawa–Chicago 1998.
• Llywelyn D., Katolicka teologia narodowości, tł. A. Gomola, Kraków 2014.
• Luxmoore J., Babiuch J., John Paul’s Debt to Marxism, „The Tablet” 14.01.2006, s. 4–5.
• Luxmoore J., Babiuch J., The Vatican and the Red Flag: The Struggle for the Soul of Eastern Europe, London 1999.
• Luxmoore J., John Paul II: Capitalism Trenchant Critic, „The Tablet” 2.02.2019, s. 4–5.
• Łętocha R., Myśl społeczna Karola Wojtyły w kontekście nauczania św. Jana Pawła II, w: K. Wojtyła, Katolicka etyka społeczna, Lublin 2018, s. 523–536.
• Piwowarczyk J., Katolicka etyka społeczna, t. 1–2, Londyn 1960–1963.
• Possenti V., Rewolucja Ducha. Doktryna społeczna Kościoła widziana oczyma kard. Karola Wojtyły, tł. R. Skrzypczak, Warszawa 2007.
• Rojek P., Between Ideology and Utopia. Recent Discussions on John Paul II’s Theology of the Nation, „Theological Research” 7 (2019), s. 131–148.
• Rojek P., Liturgia dziejów. Jan Paweł II i polski mesjanizm, Kraków 2016.
• Salij J., Złe i dobre strony polskiego mesjanizmu, w: Narody i historia, red. A. Rzegocki, Kraków 2000, s. 27–34.
• Walicki A., Filozofia a mesjanizm. Studia z dziejów filozofii i myśli społecznoreligijnej romantyzmu polskiego, Warszawa 1970.
• Weigel G., Fr Wojtyla on Marx, „The Tablet” 21.01.2006, s. 23.
• Weigel G., Świadek nadziei. Biografia papieża Jana Pawła II, tł. D. Chylińska, J. Illg, J. Piątkowska, R. Śmietana, M. Tarnowska, Kraków 2012.
• Weigel G., Wojtyłan Fantasies, Revisited, https://www.firstthings.com/web-exclusives/2019/02/wojtyan-fantasies-revisited (01.12.2021).
• Wojtyła K., Katolicka etyka społeczna, Lublin 2018.
• Wojtyła K., Noc wigilijna. Nieznane przemówienia, homilie i nagrania, Kraków 2017.
• Wojtyła K., U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II, Kraków 1972.
• Woroniecki H., Quaestio disputata de natione et statu civili, „Divus Thomas” 29 (1926), s. 25–54.
• Woroniecki J., O narodzie i państwie, tł. R. Maliszewski, Lublin 2004.

Identifiers

DOI

10.15633/acr.5305

Biblioteka Nauki

29552070