Józefa Tischnera pytanie o „przeświadczenie podstawowe” Leszka Kołakowskiego

• Authors: Jarosław Jagiełło

Abstracts

EN

In the present research paper I focus on the issues concerned with the perspective adopted by Rev. Józef Tischner in his review of Leszek Kołakowski’s life and philosophical work. I demonstrate – which is the main purpose of the paper – that this perspective is determined by the Tischnerian discovery of the so-called “basic conviction” in Kołakowski’s writings. Such a conviction was of crucial significance for his philosophical apologetics of Marxism as well as his radical criticism of the Church, and communism founded on Marxism. As Józef Tischner poses the question about the “basic conviction,” he proves that in Kołakowski’s philosophy from the beginning it centres around ethical issues, and in particular the idea of human rights. It is in these that Tischner discerns the central theme in Leszek Kołakowski’s philosophy. In this way Tischner paints a picture of Kołakowski as a philosopher of actually one thought which matures in his work at various levels, but above all at the level of understanding of man, religion and the Church.

PL

W niniejszym opracowaniu koncentruję się na problematyce perspektywy, z jakiej ks. Józef Tischner patrzy na dzieło filozoficzne i życie Leszka Kołakowskiego. Wykazuję, i to jest główny cel artykułu, że ta perspektywa wyznaczona jest przez Tischnerowskie odkrycie tzw. „przeświadczenia podstawowego” w pismach Kołakowskiego. Takie przeświadczenie miało decydujące znaczenie zarówno dla jego filozoficznej apologetyki marksizmu, jak również dla jego radykalnej krytyki Kościoła i ufundowanego na marksizmie komunizmu. Stawiając pytanie o „przeświadczenie podstawowe”, Józef Tischner uzasadnia, że w filozofii Kołakowskiego od początku ogniskuje się ono wokół problematyki etycznej, w szczególności w wokół idei praw człowieka. To w niej Tischner dostrzega kluczowy wątek filozofii Leszka Kołakowskiego. W ten sposób Tischner kreśli obraz Kołakowskiego jako filozofa właściwie jednej myśli, która dojrzewa w jego twórczości na różnych poziomach, przede wszystkim zaś na poziomie rozumienia człowieka, religii i Kościoła.

Keywords

EN

Leszek Kołakowski; Józef Tischner; Marxism; Church; human rights

PL

Leszek Kołakowski; Józef Tischner; marksizm; Kościół; prawa człowieka

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Logos i Ethos
• Year: 2021
• Volume: 57
• Pages: 9-24

Dates

published

2021

Contributors

author

Jarosław Jagiełło

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

• https://orcid.org/0000000174202973

References

• Gadacz T., Ks. Kłósaka spór z materializmem i jego znaczenie, „Studia Philosophiae Christianae” 28 (1992) 2, s. 109–125.
• Internetowy słownik synonimów języka polskiego, https://synonim.net/synonim/prze%C5%9Bwiadczenie (6.10.2019).
• Kłósak K., Próba oceny, „Życie i Myśl” (1956) nr 3, s. 82–91.
• Kołakowski L., Główne nurty marksizmu. Powstanie – Rozwój – Rozkład, t. 2, Paryż 1977.
• Kołakowski L., Główne nurty marksizmu. Powstanie – Rozwój – Rozkład, t. 3, Paryż 1978.
• Kołakowski L., Jeśli Boga nie ma… O Bogu, Diable, Grzechu i innych zmartwieniach tak zwanej filozofii religii, tłum. aut. T. Baszniak, M. Panufnik, Kraków 1988.
• Kołakowski L., Notatki o współczesnej kontrreformacji, Warszawa 1962.
• Kołakowski L., Szkice z filozofii katolickiej, Warszawa 1955.
• Kołakowski L., Wykłady o filozofii średniowiecznej, Warszawa 1956.
• Liberalizm a Kościół. Z Leszkiem Kołakowskim rozmawia Piotr Kostyło, Bydgoszcz 2020.
• Michnik A., Kościół, lewica, dialog, Paryż 1977.
• Mordka C., Od Boga historii do historycznego Boga. Wprowadzenie do filozofii Leszka Kołakowskiego, Lublin 1997.
• Pencuła M., Leszek Kołakowski o religii, „Edukacja Filozoficzna” (2016) nr 61, s. 77–105.
• Piwowarczyk B., Odczytać Kołakowskiego: problem Boga, człowieka, religii, Kościoła, Częstochowa 1992.
• Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/sjp/przeswiadczenie;2511406.html (6.10.2019).
• Tischner J., Polski kształt dialogu, posłowie J. Gowin, Kraków 2002.

Identifiers

DOI

10.15633/lie.4030

Biblioteka Nauki

2195219