Kontemplacja - charakterystyka pojęcia w pismach polskich mistyków

• Authors: Izabela Rutkowska

Title variants

EN

Contemplation - Characteristics of the Concept in the Writings of Polish Mystics

Abstracts

EN

The purpose of this article is to characterize the concept of contemplation as proposed by Polish mystics living between the 14th and 20th centuries. The research material is the Anthology of polish mysticism edited by Marian Zawada OCD, the first volume of which includes texts by men and the second by women. All fragments containing the analyzed concept were excerpted from the material in order to determine the contexts in which Polish mystics use the word. The study focused on sentences in the form of definitions. The research has been enriched with references to the definition of contemplation that exists in the current Catholic Encyclopedia, as well as the one found in dictionaries of the Polish language. The study showed the richness of theological content and the beauty of language contained in the texts of Polish mystics. The message recorded by those experiencing contemplation greatly expands the knowledge gleaned from dictionaries alone. The analysis proved that Polish mystics were very educated and well-read - their reflections do not differ from the texts of the great theologians and mystics of other countries, and as much as possible deserve to be included in contemporary theological works.

PL

Celem artykułu jest charakterystyka pojęcia kontemplacji, jaką proponują polscy mistycy żyjący między XIV a XX wiekiem. Materiałem badawczym jest Antologia mistyki polskiej pod redakcją Mariana Zawady OCD, której pierwszy tom obejmuje teksty mężczyzn, a drugi - kobiet. Z materiału wyekscerpowano wszystkie fragmenty zawierające analizowane pojęcie w celu określenia kontekstów, w jakich polscy mistycy używają tego słowa. Badanie skupiło się na zdaniach mających formę definicji. Zostało ono wzbogacone odniesieniami do definicji kontemplacji istniejącej w obecnej Encyklopedii katolickiej, jak i do tej, która znajduje się w słownikach języka polskiego. Badanie ukazało bogactwo treści teologicznych i piękno języka zawarte w tekstach polskich mistyków. Przekaz zapisany przez osoby doświadczające kontemplacji znacznie poszerza bowiem wiedzę czerpaną jedynie ze słowników. Badanie ukazało także ogromne oczytanie i obycie polskich mistyków - ich refleksje nie odbiegają od tekstów wielkich teologów i mistyków innych krajów i jak najbardziej zasługują na włączenie ich do współcześnie pisanych prac teologicznych.

Keywords

EN

contemplation; mysticism; polish mystics; theology of Christian spirituality; theolinguistics

PL

kontemplacja; mistyka; polscy mistycy; teologia duchowości chrześcijańskiej; teolingwistyka

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Polonia Sacra
• Year: 2023
• Volume: 27
• Issue: 2
• Pages: 45-68

Dates

published

2023

Contributors

author

Izabela Rutkowska

• Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Głogowie

• https://orcid.org/0000000170603788

References

• Antologia mistyki polskiej, t. 1, red. M. Zawada M. OCD, Kraków 2008.
• Antologia mistyki polskiej, t. 2, red. M. Zawada M. OCD, Kraków 2008.
• Encyklopedia katolicka, t. 9, red. B. Migut, Lublin 2002.
• Gogola J. W. OCD, Teologia komunii z Bogiem, Kraków 2001.
• Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, Warszawa 2000.
• Leksykon mistyki, tłum. B. Widła, red. P. Dinzelbacher, Warszawa 2002.
• Linde B. S., Słownik języka polskiego, t. 1, Warszawa 1808.
• Masłowska E., Wędrówka dusz w zaświaty - szerokim gościńcem i po bezdrożach (Schematy wyobrażeniowe w kulturze ludowej), w: Droga w języku i w kulturze, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin 2011, s. 117–128.
• Migdał J., Piotrowska-Wojaczyk A., O słownictwie religijnym w słownikach języka polskiego (przeobrażenia warsztatu leksykograficznego od połowy XX wieku), w: Język doświadczenia religijnego, t. 4, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Szczecin 2012, s. 229–247.
• Orygenes, Komentarz do Pieśni nad pieśniami. Homilie o Pieśni nad pieśniami, tłum. S. Kalinkowski, Kraków 1994.
• Piotrowska-Wojaczyk A., Opis leksykograficzny słownictwa religijnego na przykładzie wybranych haseł, w: Język. Religia. Tożsamość, t. 3, red. G. Cyran, E. Skorupska-Raczyńska, Gorzów Wielkopolski 2009, s. 29–37.
• Rutkowska I., Gramatyka a granice wyrażalności w pismach mistyków Kościoła katolickiego, „Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego” 6 (2020), s. 39–52.
• Rutkowska I., Język mistyków językiem miłości, w: Wychowanie to dzieło miłości. Ogólnopolskie Nauczycielskie Warsztaty w Drodze, Zielona Góra–Jasna Góra, 31.07–13.08.2009, red. M. Kaczor, D. Świdkiewicz, Zielona Góra 2009, s. 190–199.
• Rutkowska I., Językowa konceptualizacja duszy jako wędrowca w pismach mistyków i mistyczek Kościoła katolickiego, w: Antropologiczno-językowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej, t. 4: Dusza w doczesności - dusza w nieskończoności, red. E. Masłowska, D. Pazio-Wlazłowska, Warszawa 2022, s. 497–515.
• Rutkowska I., Mistyk i słowo - formy wyrażania niewyrażalnego, w: Zielonogórskie seminaria językoznawcze 2006–2007, red. M. Hawrysz, Zielona Góra 2009, s. 215–228.
• Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, Warszawa 1900–1927, https://szukajwslownikach.uw.edu.pl/slownik-warszawski/ (30.11.2022).
• Słownik języka polskiego, t. 3, red. W. Doroszewski, Warszawa 1964.
• Słownik języka polskiego, oprac. A. Zdanowicz, M. B. Szyszka, J. Filipowicz, W. Tomaszewicz, F. Czepieliński, W. Korotyński, B. Trentowski, Wilno 1861.
• Słownik polszczyzny XVI wieku, red. S. Bąk, M. R. Mayenowa, F. Pepłowski, Wrocław–Warszawa 1966.
• Stabińska J. OSB, Oblicza kontemplacji, Kraków 1990.
• Tabakowska E., Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków 2001.
• Taranczewski P., Mistyka nadwiślańska, „Znak” (2010) nr 661, s. 15–30.
• Tischner Ł., Mistyka i duchy wieszczów, „Znak” (2010) nr 661, s. 10–14.
• Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 2, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
• Urbański S., Zatopieni w Bogu. Mistycy polscy, Warszawa 1999.
• Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, Warszawa 2007.

Identifiers

DOI

10.15633/ps.27203

Biblioteka Nauki

29430867