Negocjacje brandenbursko-polsko-saskie w trakcie wizyty Augusta II w Gdańsku wiosną 1698 roku

• Authors: Marcin Swobodziński

Title variants

EN

Brandenburg-Polish-Saxon Negotiations during Augustus II’s Visit to Gdańsk in the Spring of 1698

Abstracts

EN

Polish King Augustus II’s stay in Gdańsk in 1698 provided an excellent opportunity to strengthen his existing friendly relations with Elector Frederick III. To this end, representatives of the Elector of Brandenburg, Gottfried Werner and Adam Bogislav Rubach, the former staying in Gdańsk temporarily and the latter residing there permanently, established a network with key members of the Saxon-Polish court. During the talks, a number of issues were addressed, not only those that arose in Brandenburg-Prussian-Polish, but also Brandenburg-Saxon relations. These included the Courland issue, the sale of Saxon estates, issues with postal organization, and above all, arranging the meeting of the two aforementioned rulers. Although the latter was not successfully concluded (something that Augustus II particularly cared about), intensified contacts between the monarchs resulted in a meeting in June 1698 in Pisz. In addition, the Elector’s representatives took to Berlin information relating to matters of internal importance to August II at the time, such as the campaign against the Ottoman state and the conflict in Lithuania, as well as the course of action in the Sejmiks before the April Sejm. A detailed insight into the negotiations between the diplomats is possible thanks to a careful analysis of the correspondence between the deputies and Frederick III, which is kept at the Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz in Berlin-Dahlem.

Keywords

EN

history of Brandenburg-Prussia diplomacy; Brandenburg-Prussian-Polish relations; Augustus II of the House of Wettin; Gottfried Werner; Adam Bogislav Rubach; history of Gdańsk

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2022
• Volume: 87
• Issue: 3
• Pages: 41-67

Dates

published

2022

Contributors

author

Marcin Swobodziński

• Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk

• https://orcid.org/0000000228167086

References

• Arkhiv Yugo-Zapadnoy Rossii, part 2, vol. 3: Postanovleniya provintsial’nykh seymikov yugo-zapadnoy Rusi v 1698–1726 gg. Kiyev: Tipografiya Imperatorskogo universiteta SV Vladimira, 1910.
• Barfus-Falkenberg, Franz Wilhelm von and Wilhelm Ludwik Hertz. H. A. Graf von Barfus. Königl. Preuß. General-Feldmarschall. Ein Beitrag zur Geschichte unter den Kurfürsten Friedrich Wilhelm und Friedrich III. von Brandenburg, insbesondere der Feldzüge gegen die Türken 1683, 1686, 1691. Berlin: Verlag von Wilhelm Hertz, 1854.
• Bäumel, Jutta. Auf dem Weg zum Thron. Die Krönungsreise Augusts des Starken. Dresden: Hellerau-Verlag, 1997.
• Bäumel, Jutta. “Der Weg Kurfürsten Friedrich August I. von Sachsen / König August II. in Polen (1670–1733, Kurfürst seit 1694, König seit 1697) zum Thron. Historisch-politische und ästhetische Aspekte der Krönungsreise des Wettiners nach Polen vom Juni 1697 bis zum Befriedungsreichstag und der ersten Rückkehr nach Sachsen 1699, unter besonderer Berücksichtigung der Vorbereitung und Durchführung der Krönungsfeierlichkeiten im September 1697 in Krakau und der Begrüßungsfeierlichkeiten 1698 in Warschau und Danzig.” PhD diss., Humboldt Universität zu Berlin, 1999.
• Burdowicz-Nowicki, Jacek. Piotr I, August II i Rzeczpospolita 1697–1706. Kraków: Arcana, 2013.
• Dolezel, Stephan and Heidrum Dolezel. Polen und Litauen. Verträge und Belehnungsurkunden 1525–1657/58. Köln: Grote, 1971.
• Dutkowski, Jarosław and Adam Suchanek, eds. Corpus Nummorum Gedanensis. Katalog – cennik monet, medali i żetonów gdańskich i z Gdańskiem związanych 1200–1998. Gdańsk: Stowarzyszenie Numizmatyków Profesjonalnych, 2000.
• Dybaś, Bogusław. “Jakub von Kemphen (około 1650–1704). Przyczynek do kariery inżyniera w XVII wieku.” In Studia z historii sztuki i kultury Gdańska i Europy Północnej. Prace poświęcone pamięci Doktor Katarzyny Cieślak, materiały z sesji naukowej, Gdańsk 2000, edited by Jacek Friedrich and Edmund Kizik, 225–238. Gdańsk: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2000.
• Dybaś, Bogusław. Na obrzeżach Rzeczypospolitej. Sejmik piltyński w latach 1617–1717 (z dziejów instytucji stanowej). Toruń: Wydawnictwo UMK, 2004.
• Dybaś, Bogusław. Sejm pacyfikacyjny w 1699 r. Toruń: Wydawnictwo TNT, 1991.
• Dybaś, Bogusław. “W sprawie traktatu puzewickiego z 1698 roku i jego następstw.” Zapiski Historyczne 53/3–4 (1988): 87–100.
• Flemming, Jacob H. von. Mémoires concernant l’élection d’Auguste II pour roi de Pologne et les débuts de la guerre du Nord (1696–1702). Edited by Urszula Kosińska, translated by Krystyna Zaleska and Maria Gołębiewska-Bijak. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2017.
• Förster, Friedrich Ch. Friedrich August II. König von Polen und Kurfürst von Sachsen, seine Zeit, sein Cabinet und sein Hof. Potsdam: Ferdynand Riegel, 1839.
• Göse, Frank. Friedrich I. (1657–1713) Ein König in Preußen. Regensburg: Pustet, 2012.
• Gumowski. Marian. Mennica gdańska. Edited by Antoni Domaradzki. Gdańsk: PTAiN, 1990.
• Haake, Paul. “Die Türkenfeldzüge Augusts des Starken 1695 und 1696.” Neues Archiv für sächsische Geschichte und Altertumskunde 24/1 (1903): 134–154.
• Hassinger, Erich. Brandenburg-Preußen Rußland und Schweden 1700–1713. München: Isar Verlag, 1953.
• Hefner, Otto T. von. Stammbuch des blühenden und abgestorbenen Adels in Deutschland, vol. 4: Spaur – Z. Regensburg: Georg Joseph Manz, 1866.
• Hejnosz, Wojciech, ed. Akta grodzkie i ziemskie z Archiwum Państwowego we Lwowie, vol. 25: Lauda sejmikowe halickie 1696–1772. Lwów: Towarzystwo Naukowe we Lwowie, 1935.
• Jacobsohn, Sergej. Der Streit um Elbing in den Jahren 1698/99. Elbing: Elbinger Altertumsgesellschaft, 1928.
• Jakovļeva, Mārīte. “Cīņa par varu Kurzemes hercogistē pēc hercoga Frīdriha Kazimira nāves.” Latvijas Vēstures Institūta Žurnāls 2 (2002): 64–93.
• Jakovļeva, Mārīte. “Das Herzogtum Kurland zwischen Brandenburg-Preussen, Polen-Litauen und Schweden an der Wende vom 17. zum 18. Jh.” In Prusy i Inflanty między średniowieczem a nowożytnością. Państwo – społeczeństwo – kultura. Zbiór studiów, edited by Bogusław Dybaś and Dariusz Makiłła, 195–200. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2002.
• Jany, Curt. Geschichte der Königlich Preußischen Armee bis zum Jahre 1807, vol. 1: Von den Anfängen bis 1740. Berlin: Verlag von Karl Siegismund, 1928.
• Jarochowski, Kazimierz. Dzieje panowania Augusta II. Od śmierci Jana III do chwili wstąpienia Karola XII na ziemię polską. Poznań: Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, 1856.
• Kamieński, Andrzej. “Polityka brandenburska Jana III Sobieskiego.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Historyczne 146/2 (2019): 307–318. https://doi.org/10.4467/20844069PH.19.014.9910.
• Kamieński, Andrzej. Polska a Brandenburgia-Prusy w drugiej połowie XVII wieku. Dzieje polityczne. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002.
• Klesińska, Wanda. “Okupacja Elbląga przez Brandenburgię w latach 1698–1700.” Rocznik Elbląski 4 (1969): 85–121.
• Komaszyński, Michał. Księcia Contiego niefortunna wyprawa po koronę Sobieskiego. Warszawa: P. W. Wiedza Powszechna, 1971.
• Lenartowicz, Kazimierz. Historja Polskiej Królewskiej Poczty w Gdańsku od roku 1654 do roku 1793. Gdańsk: Drukarnia Gdańska, 1924.
• Manterys, Zofia, ed. 400 lat poczty polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacyjne, 1958.
• Moerner, Theodor von, ed. Kurbrandenburgs Staatsverträge von 1601 bis 1700 nach den Originalen des Königl. Geh. Staats-Archivs. Berlin: Georg Reimer, 1867.
• Piwarski, Kazimierz. “Opozycja litewska pod koniec XVII wieku.” In Pamiętnik V Zjazdu Historyków Polskich w Warszawie, 28 listopada do 4 grudnia 1930 r., vol. 1: Referaty, edited by Kazimierz Tyszkowski, 259–277. Lwów: Polskie Towarzystwo Historyczne, 1930.
• Rachuba, Andrzej, “Litwa wobec projektu zwołania sejmu konnego w 1695 r. i walki Sapiehów z biskupem Brzostowskim.” Zapiski Historyczne 51/1 (1986): 63–82.
• Romaniuk, Przemysław P. “Instytucjonalne podstawy hegemonii Sapiehów w Wielkim Księstwie Litewskim w drugiej połowie XVII wieku.” In W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku, edited by Urszula Kosińska, Dorota Dukwicz and Adam Danilczyk, 29–37. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2014.
• Schnath, Georg. Geschichte Hannovers im Zeitalter der neunten Kur und der englischen Sukzession 1674–1714, vol. 2: (1693–1698). Hildesheim, Leipzig: A. Lax, 1976.
• Schotmüller, Kurt. “Verzeichnis der bei Stadt Danzig einst beglaubigten ständigen Geschäftsträger auswärtiger Mächte.” Mitteilungen des Westpreußischen Geschichtsvereins 14/4 (1915): 69–73.
• Schulze, Christian F. and Adolf Moritz Schulze. Leben des Herzogs von Sachsen-Gotha und Altenburg Friedrich II. Gotha: J. G. Müller, 1851.
• Schück, Robert. “Aus der Anfängen der Preussischen Landespost. Ein Bericht über das Danziger Postwesen, vom Jahre 1661.” Archiv für Post und Telegraphie 4 (1876): 164–172.
• Schwenke, Elisabeth. Der Elbinger Territorialstreit. Wernich: Elbing, 1933.
• Seraphin, August. “Preussen und die Kurländische Frage, Beiträge zur Geschichte der preussischen Politik im Nordischen Kriege. ” Altpreußische Monatsschrift 58/4 (1921): 280–348.
• Sinkoli, Anna. Frankreich, das Reich und die Reichsstände 1697–1702. Frankfurt am Main, New York: Peter Lang, 1995.
• Sliesoriūnas, Gintautas. Lietuvos Didžioji kunigaikštystė vidaus karo išvakarėse: didikų grupuočių kova 1690–1697 m. Vilnius: Lietuvos istorijos institutas, 2000.
• Sowa, Andrzej and Tadeusz Wasilewski. “Ogiński Grzegorz (Hrehory) Antoni h. własnego.” In Polski Słownik Biograficzny, vol. 23, 603–607. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1978.
• Staszewski, Jacek. O miejsce w Europie. Stosunki Polski i Saksonii z Francją na przełomie XVII i XVIII wieku. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
• Stolicki, Jarosław, ed. Akta sejmiku podolskiego in hostico 1672–1698. Kraków: Towarzystwo Naukowe “Societas Vistulana”, 2002.
• Strods, Khenrik. Kurlyandskiy vopros v XVIII veke, vol. 1. Riga: Latviyskiy universitet, 1993.
• Strods, Heinrichs. “Die Kurlandpolitik am Vorabend des Großen Nordischen Krieges.” In Europa in der Frühen Neuzeit Festschrift für Günter Mühlpfordt, vol. 3: Festschrift für Günter Mühlpfordt, Aufbruch zur Moderne, edited by Erich Donnert and Günter Mühlpfordt, 411–422. Weimar: Böhlau Verlag, 1997.
• Strohm, Klauspeter. Die Kurländische Frage (1700–1763). Eine Studie zur Mächtepolitik im Ancien Regime. Berlin: dissertation.de, 1999
• Swobodziński, Marcin. “Ostatnia renowacja traktatów welawsko-bydgoskich oraz odnowienia lenna na Lębork i Bytów w 1698 roku.” Europeistyka 10/2 (2016): 145–158.
• Swobodziński, Marcin. “Polityka Brandenburgii-Prus wobec Korony Polskiej w latach 1696–1701.” PhD diss., Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, 2016.
• Wartensleben, Julius C. Graf von. Nachrichten von dem Geschlechte der Grafen von Wartensleben. Berlin: Nauck, 1858.
• Wasilewski, Tadeusz. “Walka o zrównanie praw szlachty litewskiej z koronną od unii lubelskiej do początku XVIII wieku.” Zapiski Historyczne 51/1 (1986): 45–62.
• Weichbrodt, Dorothea, ed. Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namenstafeln vom 14.–18. Jahrhundert, vol. 2. Klausdorf, Schwentine: Rosenberg, 1992.
• Wojtasik, Janusz. “Ostatnia rozprawa zbrojna z Turkami i Tatarami w 1698 r. cz. II.” Studia i Materiały do Historii Wojskowości 13 (1967): 111–183.
• Wojtasik, Janusz. “W przededniu traktatu karłowickiego. Stosunek Rzeczypospolitej i Augusta II do pokoju z Turkami.” Kwartalnik Historyczny 77/2 (1970): 293–307.
• Wojtkowski, Julian, ed. Dzieje malborskiej rezydencji Towarzystwa Jezusowego 1647–1744. Z rękopisu H 11 Archiwum Archidiecezji Warmińskiej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM, 2013.

Identifiers

DOI

10.15762/ZH.2022.25

Biblioteka Nauki

2197803