Mieszczański republikanizm? Myśl polityczna Sebastiana Petrycego z Pilzna (1554–1626)

• Authors: Aleksandra Frączek

Title variants

EN

Burghers’ Republicanism? The Political Thought of Sebastian Petrycy of Pilzno (1554–1626)

Abstracts

EN

In 1605, Sebastian Petrycy of Pilzno published a translation of Aristotle’s Politics into Polish, accompanied by his own original commentary. In this work, Petrycy presented an image of an idealized state that served as a model to address the issues within the Polish-Lithuanian Commonwealth. The article deals with the political thought of Sebastian Petrycy, whom older historiography regarded as a monarchist or even a supporter of absolutism. Contrary to this categorisation, the article analyses the philosopher’s oeuvre through the lens of early modern republican theory. Central to the analysis are the fundamental elements of early modern republicanism such as virtue, freedom, law, and a mixed system. Petrycy critiques the implementation of these principles within the noblemen’s republicanism and proposes modifications to move towards what is defined for the purposes of this article as ‘burghers’ republicanism’. Utilizing Quentin Skinner’s methodology, Petrycy’s work has been set against the political crisis of Zebrzydowski’s rebellion, and its political significance has been demonstrated, despite its academic nature. Additionally, an attempt has been made to highlight Petrycy’s commitment to the royal camp, alongside the hypothesis that the author was expressing the intentions of senators-regalists while simultaneously seeking to improve the situation of non-noble citizens in the country.

Keywords

EN

Sebastian Petrycy of Pilzno; Polish-Lithuanian Commonwealth; political thought; republicanism; bourgeoisie; regalism; mixed system

• Publisher: Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• Journal: Zapiski Historyczne
• Year: 2023
• Volume: 88
• Issue: 3
• Pages: 59-86

Dates

published

2023

Contributors

author

Aleksandra Frączek

• Wydział Historii, Uniwersytet Warszawski

• https://orcid.org/0000000210781619

References

• Augustyniak, Urszula. “Koncepcje narodu i społeczeństwa w literaturze plebejskiej od końca XVI do końca XVII w.” Odrodzenie i Reformacja w Polsce 28 (1983): 111–134.
• Augustyniak, Urszula. “Polemika z Jana Zamoyskiego projektem reformy elekcji. Przyczynek do poglądów politycznych opozycji za panowania Zygmunta III Wazy.” Kwartalnik Historyczny 104/3 (1997): 3–25.
• Augustyniak, Urszula. Wazowie i “królowie rodacy”. Studium władzy królewskiej w Rzeczypospolitej XVII wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1999.
• Barycz, Henryk. “Kilka rysów i spostrzeżeń z życia i charakteru Sebastiana Petrycego.” In Sebastian Petrycy. Uczony dobry odrodzenia, edited by Henryk Barycz, 7–37. Wrocław, Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1957.
• Barycz, Henryk. “Petrycy Sebastian z Pilzna”. In Polski słownik biograficzny, vol. 25, 703–707. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1980.
• Bernacki, Włodzimierz. Myśl polityczna I Rzeczypospolitej. Kraków: Wydawnictwo Arcana, 2011.
• Bogucka, Maria and Henryk Samsonowicz. Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986.
• Budzyńska-Daca, Agnieszka. Cnoty i retoryka w dziele Sebastiana Petrycego z Pilzna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2005.
• Budzyńska-Daca, Agnieszka. “O teorii sztuki Sebastiana Petrycego z Pilzna.” In Staropolskie teksty i konteksty. Studia, vol. 4, edited by Jan Malicki, 79–90. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2004.
• Czapliński, Władysław. O Polsce siedemnastowiecznej. Problemy i sprawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966.
• Czartoryski, Paweł. Wczesna recepcja “Polityki” Arystotelesa na Uniwersytecie Krakowskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1963.
• Ekes, Janusz. Natura, wolność, władza. Studium z dziejów myśli politycznej renesansu. Warszawa: “Pax”, 2001.
• Fink, Zera. The Classical Republicans. An Essay in the Recovery of a Pattern of Thought in 17th-Century England. Evanston: Northwestern University Press, 1962.
• Friedrich, Karin. Inne Prusy. Prusy Królewskie i Polska między wolnością a wolnościami (1569–1772). Translated by Grażyna Waluga. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2005.
• Frost, Robert I. “Regaliści bez regalizmu? Dwór królewski a szlachta w czasach Wazów”. In Dwór a Kraj. Między centrum a peryferiami władzy. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej przez Zamek Królewski na Wawelu, Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Historii Akademii Pedagogicznej w Krakowie w dniach 2–5 kwietnia 2001, edited by Ryszard Skowron, 295–306. Warszawa: Zamek Królewski na Wawelu, Państwowe Zbiory Sztuki, 2003.
• Grześkowiak-Krwawicz, Anna. “Admirabilis ordo. Polacy wobec mitu Wenecji”. In Literatura, historia, dziedzictwo. Prace ofiarowane profesor Teresie Kostkiewiczowej, edited by Tomasz Chachulski and Anna Grześkowiak-Krwawicz, 67–77. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2006.
• Grześkowiak-Krwawicz, Anna. Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Pojęcia i idee. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2018.
• Grześkowiak-Krwawicz, Anna. “Republikanizm szlachecki Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Próba charakterystyki”. Myśl Polityczna. Political Thought 3 (2020): 7–35.
• Guzowski, Piotr. “Bernard Maciejowski i Mikołaj Zebrzydowski – biografie (prawie) równoległe”. In Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, edited by Jerzy Urwanowicz, Ewa Dubas-Urwanowicz and Piotr Guzowski, 71–93. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2003.
• Jarra, Eugeniusz. Historia polskiej filozofii politycznej 966–1795. Londyn: Księgarnia Polska Orbis, 1968.
• Kantorowicz, Ernst. Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej. Translated by Maciej Michalski and Adam Krawiec. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
• Koehler, Krzysztof. Rzeczpospolita. Obywatelskość. Wolność. Szkice o polskim pisarstwie politycznym XVI wieku. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2016.
• Konopczyński, Władysław. Liberum veto. Studyum porównawczo-historyczne. Kraków: Krakowska Drukarnia Nakładowa, 1918.
• Lichy, Kolja. Stand und Aufstand. Adel und polnisch-litauisches Gemeinwesen im Rokosz von 1606–1609. Tübingen: Mohr Siebeck, 2021. https://doi.org/10.1628/978-3-16-160773-8.
• Maciszewski, Jarema. Szlachta polska i jej państwo. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986.
• Maciszewski, Jarema. Wojna domowa w Polsce (1606–1609) Studium z dziejów walki przeciw kontrreformacji, vol. 1: Od Stężycy do Janowca. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1960.
• Matsili, Renata. Człowiek w twórczości Petrycego z Pilzna. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, 2008.
• Nadon, Christopher. “Aristotle and the Republican Paradigm. A Reconsideration of Pocock’s ‘Machiavellian Moment’”. The Review of Politics 58/4 (1996): 677–698.
• Opaliński, Edward. Elita władzy w województwach poznańskim i kaliskim za Zygmunta III. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1981.
• Opaliński, Edward. Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652. System parlamentarny a społeczeństwo obywatelskie. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995
• Pawłowska-Kubik, Agnieszka. Rokosz sandomierski 1606–1609. Rzeczpospolita na politycznym rozdrożu. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019.
• Pietrzyk-Reeves, Dorota. Ład Rzeczypospolitej Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2012.
• Pocock, John G.A. The Machiavellian Moment. Florentine Political Thought and the Atlantic Republican Tradition. Princeton: Princeton University Press, 1975.
• Podczaszy, Joanna. “Koncepcja rządów prawa a jej stosowanie w Polsce.” In Rządy prawa i europejska kultura prawna, edited by Andrzej Bator, Joanna Helios and Wioletta Jedlecka, 29–40. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2014.
• Quirini-Popławska, Danuta. “Polscy doktorzy medycyny padewskiej wszechnicy z drugiej połowy XVI w.” In Pamięć wieków kształtuje potomność. Księga jubileuszowa dedykowana księdzu profesorowi Ludwikowi Grzebieniowi SJ z okazji 70. urodzin, edited by Andrzej Paweł Bieś and Beata Topij-Stempińska, 107–138. Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna “Ignatianum”, Wydawnictwo WAM, 2010.
• Rubczyński, Witold. O filozoficznych poglądach Sebastyana Petrycego z Pilzna. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego pod zarządem J. Filipowskiego, 1908.
• Sebastian Petrycy z Pilzna. Przydatki do Ekonomiki i Polityki Arystotelesowej. Edited by Wiktor Wąsik. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1956.
• Sebastian Petrycy z Pilzna. Przydatki do Etyki Arystotelesowej. Edited by Wiktor Wąsik. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1956.
• Skinner, Quentin. The Foundations of Modern Political Thought, vol. 1: The Renaissance. Cambridge, New York: Cambridge University Press, 1978.
• Skinner, Quentin. Wizje polityki, vol. 1: Rozważania o metodzie. Translated by Kinga Koehler and Krzysztof Koehler. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW, 2016.
• Skinner, Quentin. Wizje polityki, vol. 2: Cnoty renesansowe. Translated by Kinga Koehler. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW, 2020.
• Skinner, Quentin. Wolność przed liberalizmem. Translated by Agata Czarnecka. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2013.
• Stępniewski, Włodzimierz. Poglądy filozoficzno-prawne Sebastjana Petrycego. Warszawa: skład główny w Kasie im. Mianowskiego, 1933.
• Szlachta, Bogdan. Konstytucjonalizm czy absolutyzm? Szkice z francuskiej myśli politycznej XVI wieku. Kraków: Księgarnia Akademicka, Ośrodek Myśli Politycznej, 2005.
• Tarnowski, Stanisław. Pisarze polityczni XVI wieku. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2000.
• Tully, James. “The Pen is a Mighty Sword: Quentin Skinner’s Analysis of Politics.” British Journal of Political Science 13/4 (1983): 489–509. https://doi.org/10.1017/S0007123400003379.
• Wąsik, Wiktor. Sebastian Petrycy z Pilzna i epoka. (Ze studiów nad dziejami filozofii w Polsce i recepcją Arystotelesa), issue 1. Warszawa: Druk Zakładów Graficznych E. i D-ra K. Koziańskich, 1923.
• Wąsik, Wiktor. Sebastian Petrycy z Pilzna i epoka. (Ze studiów nad dziejami filozofii w Polsce i recepcją Arystotelesa), issue 2. Warszawa: Wydaw. Kasy im. Mianowskiego, 1923.
• Wąsik, Wiktor. Sebastian Petrycy z Pilzna i epoka. (Ze studiów nad dziejami filozofii w Polsce i recepcją Arystotelesa), issue 3. Warszawa: Wydaw. Kasy im. Mianowskiego, 1935.
• Wąsik, Wiktor. “Studia nad Sebastianem Petrycym z Pilzna (autoreferat z odczytu wygłoszonego w dniu 8 marca 1957 r. na posiedzeniu naukowym Rady Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej ATK).” Collectanea Theologica 28/2 (1957): 467–486.
• Whatmore, Richard and Brian W. Young. A companion to intellectual history. Malden: John Wiley & Sons, 2016.

Identifiers

DOI

10.15762/ZH.2023.21

Biblioteka Nauki

32388133