Edukacja międzykulturowa – kilka lat później. Zmiana uwarunkowań, pytania o kondycję, wyzwania

• Authors: Tadeusz Lewowicki

Title variants

EN

Intercultural education – several years later. Changed determinants, questions about the condition, challenges

Abstracts

EN

The first volume of the journal Edukacja Międzykulturowa [Intercultural Education] was published in 2012. It contained the text which was an attempt at presenting the “opening balance” of the issues of multiculturalism and multi – and intercultural education – in compliance with the state perceived at that time. The image of these issues looked optimistic. The knowledge of multicultural phenomena was increasing, the pro-integration climate was dominating in Poland and in other countries, the benefits resulting from European integration seemed visible, the awareness of the weakness of multicultural education was growing as well as the familiarization with the new suggestion – intercultural education. The advancement of intercultural pedagogy as a scientific (sub)discipline, the development of its staff and institutional organization were favourable. Intercultural education, as a field of social practice, had many successful applications in the educational system. The next years brought about significant changes in social attitudes to multiculturalism. Among other things, this resulted from growing threat of terrorism, uncontrolled surges of refugees and immigrants who had come to Europe and with the feeling of danger due to the armed conflict in Ukraine. Unfavourable changes of attitudes to Others, Strangers were manifested in the behaviour of some politicians, radical groups, and messages of some mass media. All this constitutes different determinants (than those several years ago) of intercultural education. Some of the observed effects are discussed in the article. Some questions have been also formulated about the condition of intercultural education/pedagogy in the current environment. In another part, it is emphasized that intercultural pedagogy goes through the time of ordeal and, in spite of everything, of the obligation to undertake educational challenges.

PL

W roku 2012 ukazał się pierwszy tom czasopisma „Edukacja Międzykulturowa”. Został w nim opublikowany tekst, który był próbą „bilansu otwarcia” zagadnień wielokulturowości oraz edukacji wielo- i międzykulturowej – według spostrzeganego wówczas stanu. Obraz tych zagadnień przedstawiał się jako optymistyczny. Coraz szersza stawała się wiedza o zjawiskach wielokulturowości, w Polsce i w innych państwach dominowały nastroje prointegracyjne, dostrzegano korzyści płynące z integracji europejskiej, kształtowała się świadomość słabości edukacji wielokulturowej i znajomość nowej propozycji – edukacji międzykulturowej. Pomyślny był rozwój pedagogiki międzykulturowej – jako (sub)dyscypliny naukowej, rozwój kadrowy i instytucjonalny. Edukacja międzykulturowa – jako obszar praktyki społecznej – miała liczne udane realizacje w oświacie. Lata następne przyniosły znaczne zmiany nastawienia społecznego wobec wielokulturowości. Spowodowane to zostało m.in. nasileniem się zjawiska terroryzmu, niekontrolowaną falą uchodźców i imigrantów, którzy napłynęli do Europy, a także poczuciem zagrożenia związanym z konfliktem zbrojnym na Ukrainie. Niekorzystne zmiany postaw wobec Innych, Obcych, ujawniły się w zachowaniach polityków, niektórych radykalnych grup, a także w przekazach różnych mediów masowej komunikacji. Wszystko to składa się na odmienne niż kilka lat temu uwarunkowania edukacji międzykulturowej i pedagogiki międzykulturowej. O niektórych obserwowanych skutkach mowa jest w artykule. Sformułowane zostały także pytania o kondycję edukacji i pedagogiki międzykulturowej w dzisiejszych warunkach. W kolejnym fragmencie zaakcentowany jest fakt, że pedagogika międzykulturowa przeżywa czas próby i powinności – mimo wszystko – podjęcia edukacyjnych wyzwań.

Keywords

PL

edukacja wielokulturowa; edukacja międzykulturowa; optymistyczny „bilans otwarcia” 2012; zmiany klimatu społecznego; zagrożenia; polityka; zachowania społeczne; kondycja subdyscypliny; wyzwania

EN

multicultural education; intercultural education; optimistic 2012 “opening balance”; changes of social climate; threats; politics; social behaviour; condition of a sub-discipline; challenges

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Edukacja Międzykulturowa
• Year: 2017
• Volume: 7
• Issue: 2
• Pages: 19-36

Dates

published

2017

Contributors

author

Tadeusz Lewowicki

References

• Biernacka, M., Krzysztofek, K. i Sadowski, A. red. 2012. Społeczeństwo wielokulturowe – nowe wyzwania i zagrożenia. Białystok: UwB.
• Dyczewski, L. 2004. Od tożsamości zamkniętej do otwartej w społeczeństwie wielokulturowym i globalnym. W: Lewowicki, T., Urban, J. i Szczypka- -Rusz, A. red. Język, komunikacja i edukacja w społecznościach wielokulturowych. Cieszyn – Warszawa: UŚ – Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, ss. 54–63.
• Dyczewski, L. i Jurek, K. red. 2013. Tożsamość w wielokulturowym świecie. Lublin –Warszawa: KUL, Centrum Europejskie Natolin.
• Encyklopedia powszechna PWN 1982. Warszawa: PWN.Gajdzica (Szafrańska), A. 2013. Portret zbiorowy nauczycieli aktywnych –
• między zaangażowaniem a oporem wobec zmian. Cieszyn – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Godlewska, E. i Lesińska-Staszczuk, M. red. 2013. Mniejszości narodowe w państwach Unii Europejskiej: stan prawny i faktyczny. Lublin: UMCS.
• Grzybowski, P. P. 2012. Edukacja międzykulturowa – konteksty: od tożsamości po język międzynarodowy. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Lewowicki, T. red. 1994. Poczucie tożsamości narodowej młodzieży. Studium z pogranicza polsko-czeskiego. Cieszyn: UŚ – Filia w Cieszynie.
• Lewowicki, T., Ogrodzka-Mazur, E. i Szczurek-Boruta, A. red. 2000. Edukacja międzykulturowa w Polsce i na świecie. Katowice: UŚ.
• Lewowicki, T. 2002. Polityka oświatowa – od demona przeszłości poprzez chaos okresu przemian ustrojowych – ku nowej polityce edukacyjnej. W: Kwiecińska, R. i Kowal, S. red. Edukacyjne drogi i bezdroża. Kraków: AP.
• Lewowicki, T. i Ogrodzka-Mazur, E. red. 2005. Polityka społeczna i oświatowa a edukacja międzykulturowa. Cieszyn – Warszawa: UŚ – Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie.
• Lewowicki, T., Ogrodzka-Mazur, E. i Szczurek-Boruta, A. red. 2011. Edukacja międzykulturowa – dokonania, problemy, perspektywy. Cieszyn – Warszawa – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Lewowicki, T. 2012. Edukacja międzykulturowa – bilans otwarcia 2012. Edukacja Międzykulturowa. 1, ss. 15–46.
• Lewowicki, T. 2013. Edukacja wobec odwiecznych i współczesnych problemów świata – konteksty i wyzwania edukacji międzykulturowej. Edukacja Międzykulturowa. 2, ss. 19–37.
• Lewowicki, T. 2014. Edukacja międzykulturowa – od lokalnych sukcesów ku globalnym przesłaniom i oddziaływaniom. Edukacja Międzykulturowa. 3, ss. 19–38.
• Lewowicki, T. 2015a. Quo vadis universitas? Spostrzeżenia, uwagi i pytania (nie?)pedagogiczne. Ruch Pedagogiczny. 1.
• Lewowicki, T. 2015b. Wielokulturowość i globalizacja a strategie edukacji międzykulturowej. Pogranicze. Studia Społeczne. Tom XXV.
• Lewowicki, T., Chojnacka-Synaszko, B., Kwadrans, Ł. i Suchodolska, J. 2017. Sfery życia duchowego dzieci i młodzieży – studium z pogranicza polsko-czeskiego. T. 3. Spostrzeganie wyznaczników tożsamości i postawy wobec Innych. Cieszyn – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Muszyńska, J., Danilewicz, W. i Bajkowski, T. red. 2013. Kompetencje międzykulturowe jako kapitał społeczności wielokulturowych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Nikitorowicz, J. 1995. Pogranicze. Tożsamość. Edukacja międzykulturowa. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie „Trans Humana”.
• Nikitorowicz, J. 2004. Koncepcja tożsamości międzykulturowej w społeczeństwie wielokulturowym. W: Gajda, J. i Izdebska, J. red. Kultura – wartości – kształcenie wobec wyzwań i zagrożeń XXI wieku. Suwałki: WSS-M.
• Nikitorowicz, J. 2005. Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej. Gdańsk: GWP.
• Nikitorowicz, J. 2009. Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa: WAiP.
• Nikitorowicz, J. 2012. Fenomen wielokulturowości i prognozy rozwoju ku międzykulturowości. Edukacja Międzykulturowa. 1, ss. 47–66.
• Nikitorowicz, J. 2015. Ku jakim strategiom w edukacji międzykulturowej w kontekście współczesnych problemów wielokulturowości. Pogranicze. Studia Społeczne. Tom XXV.
• Ogrodzka-Mazur, E. 2009. „Nowy nieporządek świata” a kształtowanie (się) tożsamości globalnej. Ku pedagogice odpowiedzialności w XXI wieku. W: Lewowicki, T., Ogrodzka-Mazur, E. i Urban, J. red. Społeczne uwarunkowania edukacji międzykulturowej. T. 1. Konteksty teoretyczne. Cieszyn – Warszawa – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek, ss. 85–99.
• Olbrycht, K. 2007. O roli przykładu, wzoru, autorytetu w wychowaniu osobowym. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Rabczuk, W. 1994. Polityka edukacyjna Unii Europejskiej na tle przemian. W: Rabczuk, W. red. Szkolnictwo krajów członkowskich. Warszawa: IBE.
• Rabczuk, W. 1998. Polityka edukacyjna Unii Europejskiej wobec mniejszości narodowych i etnicznych. W: Rabczuk, W. red. Z problematyki pedagogiki porównawczej. Warszawa: IBE.
• Rabczuk, W. 2013. UNESCO – orędownik różnorodności kulturowej, edukacji międzykulturowej i dialogu międzykulturowego. W: Lewowicki, T., Ogrodzka-Mazur, E. i Gajdzica A. red. Kultura w edukacji międzykulturowej – doświadczenia i propozycje praktyczne. Cieszyn – Warszawa – Toruń: Wydział
• Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek, ss. 15–29.
• Sadowski, A. 2015. Czy Europa pluralistyczna stanie się społeczeństwem(-ami) wielokulturowym(-ymi)? Pogranicze. Studia Społeczne. T. XXV.
• Skarżyńska, H. 2017. Polityka musi budzić emocje. „Gazeta Wyborcza” z 13– –14 maja 2017 r.
• Szafrańska (Gajdzica), A. 2017. Inny – daleki czy bliski? Współpraca z Czechami i obraz sąsiadów z perspektywy polskich nauczycieli. W: Lewowicki, T., Szafrańska A. i Szczurek-Boruta A.: Sfery życia duchowego dzieci, młodzieży i dorosłych – studium z pogranicza polsko-czeskiego. T. 4. O nauczycielach, ich spostrzeganiu świata społecznego i aktywności. Cieszyn – Toruń, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Szczurek-Boruta, A. 2013. Doświadczenia społeczne w przygotowaniu przyszłych nauczycieli do pracy w warunkach wielokulturowości. Cieszyn – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Szczurek-Boruta, A. 2014. O przygotowaniu nauczycieli do pracy w warunkach wielokulturowości – konteksty, opinie studentów, propozycje. Cieszyn – Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.

Identifiers

DOI

10.15804/em.2017.02.01

Biblioteka Nauki

1956342